Wettelijke Kader Spoorwegvervoer

Wettelijke Kader

• De wet- en regelgeving spoorwegvervoer omvat verschillende aspecten, waaronder machistenvergunningen, communicatie, storingen aan het materieel en infrastructuur, en het vervoer van gevaarlijke stoffen.
• Een bevoegde machinist moet de voor hem relevante wet- en regelgeving kennen en toepassen, zowel in bekende als onverwachte situaties. Hij is verantwoordelijk voor het raadplegen van actuele regelgeving, voorschriften, richtlijnen en bedrijfsspecifieke informatie.
• Europese wetgeving gaat boven nationale wetgeving.
• Spoorwegondernemingen hebben eigen regelgeving in de vorm van handboeken, materieelgidsen en andere documentatie.
• Machinisten zijn verantwoordelijk voor het veilig vervoeren van de trein, conform seinen en instructies uitvoerende instanties.

Verschil tussen wet, besluit en regeling

• Een wet is een formeel juridisch document van de wetgevende macht, met een breed toepassingsgebied.
• Een besluit is een handeling van een overheidsinstantie of persoon met bepaalde bevoegdheden, gebaseerd op een wet.
• Een regeling is een gedetailleerde set voorschriften voor de uitvoering en handhaving van een wet.

Inrichting en gebruik van het spoor

• De Spoorwegwet regelt de aanleg, het beheer, de toegankelijkheid en het gebruik van spoorwegen, met een scheiding tussen infrastructuur en vervoer.
• De overheid verleent concessies voor het hoofdrailnet (ProRail), reizigerstreinvervoer (NS Reizigers en NS International) en HSL-Zuid (NS International).
• Lidstaten van de EU mogen de EU-richtlijnen uitwerken in eigen wetgeving.
• Een aantal relevante wetgeving is de spoorwegwet, besluit spoorverkeer, en regeling indienststelling spoorvoertuigen.

Toezicht en veiligheid

• Toezicht wordt gehouden door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), met verschillende bevoegdheden op emplacementen en vrije baan.
• De Rijkswet Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzoekt voorvallen en rampen.
• De RID2021 gaat over het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over het spoor.
• De wet milieubeheer regelt aspecten als stoffen en afvalstoffen, milieugegevens en beroepsmogelijkheden.

Wet- en regelgeving spoorwegpersoneel

• De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) regelt de veiligheid, gezondheid en het welzijn van machinisten en andere spoorwegmedewerkers, waaronder bescherming, voorlichting en informatie.
• De Arbeidstijdenwet (ATW) voor opstelling van arbeids- en rusttijden.
• Het Besluit spoorwegpersoneel (BSP) omschrijft de vereiste bevoegdheden en taken van verschillende veiligheidsfuncties (machinist, treindienstleider, rangeerder en wagencontroleur).

Specifieke verantwoordelijkheden tijdens het rijden

• De maximale snelheid voor het vervoeren van een trein wordt bepaald door de hoogst toegelaten snelheid op een baanvak, plaatselijke snelheid, en snelheidsbeperkingen.
• Machinisten moeten rekening houden met factoren als Europese en nationale instructies, tijdelijke snelheidsbeperkingen, lengte en gewicht van de trein, en eigenschappen van het baanvak.
• Het aantal personen dat tijdens het rijden in de bediende cabine aanwezig mag zijn wordt bepaald door de spoorwegonderneming.

Opbouw van EU-wetgeving

• EU-wetgeving onderscheidt bindende en niet-bindende wetten.
• De meeste EU-wetten zijn bindend voor lidstaten.
• EU-wetgeving kan bestaan uit verordeningen, richtlijnen, besluiten, aanbevelingen en adviezen.
• Verordeningen zijn rechtstreeks toepasbaar in lidstaten.
• Richtlijnen geven lidstaten de ruimte om de richtlijnen uit te voeren door middel van nationale wetgeving.
• De Europese spoorwegpakketten, waaronder het spoorwegpakket 1 en 2 en 3, hebben tot doel competitie op de Europese spoorwegmarkt te vergroten en te versterken.

Voorschriften uit de EU-wetgeving voor het gebied van spoorwegvervoer (onder andere)

• Netverklaring: omschrijft de regels, procedures en criteria voor toegang en gebruik van infrastructuur.
• Toegangsovereenkomst: contract tussen spoorwegondernemingen en infrastructuurbeheerder (zoals ProRail in Nederland).
• Algemene voorwaarden: regelen zaken als aansprakelijkheid en rechten en verplichtingen tussen spoorwegondernemingen.
• Operationele voorwaarden: bepalen procedures en regels voor verkeersbeheersing, communicatie, veiligheid en milieu.
• Veiligheid: bescherming van de ontwikkeling en verbetering van de veiligheid op het spoorwegsysteem en gericht op de harmonisatie.
• Certificering machinisten: verplichting tot het volgen van criteria voor opleiding, examinering en certificering.
• Interoperabiliteit: zorgt voor de mogelijkheid om treinen over meerdere landen te laten rijden, met technische specificaties van de Europese Commissie(TSI’s).

Registers van machinistenvergunningen en aanvullende bevoegdheidsbewijzen

• De ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) houdt een register bij van machinistenvergunningen en aanvullende bevoegdheidsbewijzen in Nederland.
• Spoorwegondernemingen hebben een eigen register van door henzelf uitgegeven bevoegdheidsbewijzen.
• De machinistenrichtlijn (EU-richtlijn 2007/59) beschrijft de procedure, eisen, en criteria voor machinistenvergunningen.

Hoe zijn examen, herinstructie en toezicht voor de machinist geregeld?

• De Stichting Veiligheid en Vakmanschap in het Railvervoer (VVRV) is verantwoordelijk voor de organisatie van examens voor machinist, treindienstleider, rangeerder en wagencontroleur.
• Examineringen gebeuren in naam van de minister van Infrastructuur en Waterstaat.
• De herinstructie of regelmatige keuringen worden gedaan per 3 jaar door de spoorwegonderneming zelf.
• De ILT controleert de machinist tijdens zijn dienst door het controleren van de machinistenvergunning en eventueel aanvullend bevoegdheidsbewijs.