Wettelijk Kader Spoorwegvervoer PDF
Document Details
Uploaded by SincereProtactinium9600
Universiteit van Amsterdam
Tags
Summary
This document provides an overview of the legal framework governing rail transport, focusing on the regulations affecting train operators. It covers the key legal aspects and the importance of regulations for train operators while performing their duties. It also explains the different types of legislation, like laws, decrees, and regulations, within the transport context.
Full Transcript
# Wet- en regelgeving spoorwegvervoer ## 9.1 Wat is het belang van wet- en regelgeving voor de machinist? Van een machinist wordt verwacht dat hij veilig en efficiënt trein- en rangeerbewegingen uitvoert. Een bevoegd machinist heeft het vakmanschap om zelfstandig te beslissen over een groot aantal...
# Wet- en regelgeving spoorwegvervoer ## 9.1 Wat is het belang van wet- en regelgeving voor de machinist? Van een machinist wordt verwacht dat hij veilig en efficiënt trein- en rangeerbewegingen uitvoert. Een bevoegd machinist heeft het vakmanschap om zelfstandig te beslissen over een groot aantal zaken die bij bovengenoemde taak horen, uiteraard binnen de kaders van het eigen bedrijf. In een aantal gevallen is echter bij wet voorgeschreven hoe hij moet handelen. Deze wetgeving heeft betrekking op diverse aspecten van het spoorwegsysteem: - de machinistenvergunning en het aanvullend bevoegdheidsbewijs - veilig rijden - (veiligheids)communicatie - storingen aan het materieel - storingen aan de infra - het vervoer van gevaarlijke stoffen - treinincidenten - enzovoort De bevoegde machinist kent de voor hem relevante wet - en regelgeving en is in staat om in zowel bekende als onverwachte situaties hiernaar te handelen. Hij is altijd zelf verantwoordelijk voor het raadplegen van actuele regelgeving, voorschriften, richtlijnen en bedrijfsspecifieke informatie. Dit betekent dat de machinist moet begrijpen hoe het systeem van wet- en regelgeving in elkaar zit (Europees - nationaal - eigen spoorwegonderneming), dat hij weet waar actuele regelgeving te vinden is en dat hij globale kennis heeft van de geldende wet- en regelgeving. De laatste tien jaar is de Nederlandse wetgeving op spoorgebied aanzienlijk veranderd doordat relevante Europese wetgeving rechtsgeldig is geworden. De Europese wetten gaan boven die van de lidstaten; lidstaten moeten met andere woorden hun wetgeving aanpassen aan de Europese wetten. Naast de Europese en nationale wetgeving heeft iedere spoorwegonderneming (de vervoerders) eigen regelgeving, die staat in: - handboeken - materieelgidsen/bedieningshandboeken - andere documentatie Alle regelgeving die de machinist van zijn eigen spoorwegonderneming krijgt, is een 'vertaling' van de Europese en nationale wetgeving, aangevuld met een aantal bedrijfsspecifieke richtlijnen. Deze 'vertaling' moet zo zijn dat aan de strekking van de originele wet wordt voldaan. De machinist is verantwoordelijk voor het veilig vervoeren van de trein. Hij volgt daarbij de seinen en Europese en nationale instructies, van de treindienstleider onvoorwaardelijk op. In dit hoofdstuk leer je de voor jouw relevante wetten, besluiten en regelingen. ## 9.2 Wat is het verschil tussen een wet, besluit en regeling? In het algemeen hebben 'wet', 'besluit' en 'regeling' allemaal te maken met de vaststelling van regels en voorschriften, maar ze verschillen in reikwijdte en autoriteit: ### Wet Een wet is een formeel juridisch document dat door de wetgevende macht van een land wordt aangenomen. Het kan worden beschouwd als de hoogste vorm van wetgeving in een land en heeft over het algemeen een breed toepassingsgebied. Wetten worden gewoonlijk aangenomen door het parlement of de wetgevende macht van een land en zijn bindend voor alle burgers en entiteiten binnen de rechtsgebieden waarvoor ze gelden. Wetten kunnen grondwetten, strafwetten, handelswetten, fiscale wetten, enzovoort omvatten. ### Besluit Een besluit is een algemeen voorschrift of een handeling uitgevaardigd door een overheidsinstantie of een persoon met bepaalde bevoegdheden die zijn afgeleid van een wet. Besluiten worden meestal genomen door uitvoerende instanties zoals regeringen, bestuursorganen of overheidsfunctionarissen. Ze worden vaak gebruikt om de details van een wet te verduidelijken of om specifieke kwesties aan te pakken die niet expliciet in de wet zijn behandeld. Besluiten zijn bindend voor degenen op wie ze van toepassing zijn. ### Regeling Een regeling is een gedetailleerde set voorschriften, richtlijnen of procedures vastgesteld door een bevoegde instantie om een wet uit te voeren. Het is een instrument dat door een overheidsinstantie wordt gebruikt om de uitvoering en handhaving van een wet te regelen. Regelingen bevatten vaak technische details, procedures, administratieve voorschriften en andere specifieke bepalingen die nodig zijn om de doelstellingen van de wet te bereiken. Ze kunnen worden vastgesteld door overheidsinstanties, ministeries, agentschappen of andere bevoegde organen en hebben de kracht van wet binnen het kader van de wet waarop ze zijn gebaseerd. ### Samenvatting - Een wet is de overkoepelende juridische norm. - Een besluit is een specifieke handeling of voorschrift afgeleid van een wet. - Een regeling is een gedetailleerde set voorschriften om de uitvoering van een wet te regelen. ## 9.3 Welke wet- en regelgeving regelt de inrichting en gebruik van het spoor? Lidstaten van de EU zijn vrij om binnen hun nationale wetgeving de EU-richtlijnen verder uit te werken. Voor Nederland geldt de volgende wetgeving. ### Spoorwegwet De Spoorwegwet regelt in Nederland: - de aanleg van spoorwegen - het beheer van spoorwegen - de toegankelijkheid van spoorwegen - het gebruik van spoorwegen - het verkeer over spoorwegen. In de Spoorwegwet is in overeenstemming met de Europese regels een scheiding gemaakt tussen de verantwoordelijkheid voor de infrastructuur en de verantwoordelijkheid voor het vervoer. De overheid verleent in het verlengde hiervan drie concessies (een vergunning die anderen uitsluit): - de beheersconcessie voor het hoofdrailnet (verleend aan ProRail) - de vervoersconcessie voor het hoofdrailnet (verleend aan NS Reizigers) - de vervoersconcessie voor de HSL-Zuid (verleend aan NS International, onderdeel van NS Reizigers). Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft één partij verantwoordelijk gemaakt voor spoorbeheer en capaciteitsverdeling. Dat is ProRail. Het hoofdrailnet is het spoornet waarop de NS alleenrecht heeft voor het rijden van reizigerstreinen (behalve op enkele korte overlappende trajecten). Regionale treinen: de provincies en stadsregio's bepalen welke spoorwegonderneming het treinvervoer in de regio mag verzorgen. Via een aanbestedingsprocedure krijgt één spoorwegonderneming een vervoersconcessie voor een bepaald gebied. Deze onderneming heeft dan voor een aantal jaren het alleenrecht om in die regio het regionale treinvervoer te verzorgen. Een treindienst die wordt uitgevoerd in opdracht van een regionale overheid (provincie), in plaats van de landelijke, wordt ook wel een 'gedecentraliseerde treindienst' genoemd. ### Besluit spoorverkeer Het Besluit spoorverkeer bevat regels voor het veilig en ongestoord gebruik van het hoofdrailnet, bijvoorbeeld over: - de samenstelling van treinen - veilig vertrek en vervoer. ### Regeling spoorverkeer Deze regeling werkt onderdelen van het Besluit spoorverkeer verder uit, bijvoorbeeld: - seinen - voor veiligheidscommunicatie wordt verwezen naar de TSI exploitatie en verkeersleiding - spoorwegemplacementen Bijlage 4, behorende bij artikel 24 van de Regeling spoorverkeer is het zogenoemde Seinenboek of Seinbeeldenboek. De machinist moet deze seinen kennen, behalve de lokaal voorkomende. ### Regeling indienststelling spoorvoertuigen 2020 De Regeling indienststelling spoorvoertuigen bevat de regels voor de indienststelling van spoorvoertuigen op de hoofdspoorweginfrastructuur. ### Samenvatting Spoorwegwet, deze gaat over: - Aanleg - Beheer - Toegankelijkheid, uit te splitsen in infra (ProRail) en vervoer (NS reizigers en HSL NS Internationaal) voor hoofdrailnet - Gebruik - Verkeer Provincies kunnen een gedecentraliseerde treindienst hebben Besluit Spoorverkeer - Samenstelling treinen - Veilig vertrek en vervoer Regeling Spoorverkeer - Seinen - Veiligheidscommunicatie - Spoorwegemplacementen Regeling indienststelling Spoorvoertuigen 2020 - Regels voor in dienst(neming)stelling spoorvoertuigen ## 9.4 Welke wet- en regelgeving is er met betrekking tot toezicht en veiligheid? ### Besluit aanwijzing toezichthouders spoorwegen Dit besluit regelt het toezicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) op het railverkeer in Nederland, voor: - railinfrastructuur - beheerder van de railinfrastructuur - bedrijven die vervoer aanbieden over de railinfrastructuur - bepaalde functionarissen die beroepsmatig op de railinfrastructuur werken - voertuigen die over de railinfrastructuur rijden - bedrijven die keuringen uitvoeren aan infrastructuur, voertuigen of personen - bedrijven die opleiden en die examens mogen afnemen. De ILT én de Nationale Politie hebben op emplacementen en de vrije baan de volgende bevoegdheden: - uitvoeren van opsporingen - opruimwerkzaamheden staken of stilleggen - afwijkingen op regelgeving toestaan - afnemen van ademanalyse. - personen meenemen voor verhoor Voor wat betreft de marktaspecten (eerlijke concurrentie) houdt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) toezicht op de naleving van de Spoorwegwet. ### Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid De Onderzoeksraad voor veiligheid is voorvalgebonden en trekt lessen op basis van onderzoek naar deze voorvallen. De werkwijze van de raad bij het onderzoek naar de (achterliggende) oorzaken van voorvallen (rampen, ongevallen en incidenten) is vastgelegd in een onderzoeksprotocol. ### RID 2021 en Regeling vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen RID 2021 (The Regulation concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Rail) is het internationaal reglement voor het vervoer over de spoorweg van gevaarlijke goederen. De Nederlandse vertaling van het RID is als bijlage 1 opgenomen bij de Regeling vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen. De RID en Regeling vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen regelen onder meer dat: - van alle wagens voor gevaarlijke stoffen, leeg of beladen, de in de RID en Regeling vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen verplicht gestelde vrachtbriefgegevens bij de spoorwegonderneming aanwezig zijn vóór vertrek van de terminal of spooraansluiting - de spoorwegonderneming vóór overname de wagens moet controleren op aanwezigheid van de juiste gevaaretiketten en oranje borden. ### Wet milieubeheer De wet milieubeheer is de belangrijkste milieuwet. De wet bepaalt welk wettelijk gereedschap kan worden ingezet om het milieu te beschermen. De wet geeft algemene regels voor verschillende onderwerpen, van stoffen en afvalstoffen tot handhaving, openbaarheid van milieugegevens en beroepsmogelijkheden. De gemeente/provincie zorgt voor toezicht en handhaving. ### Samenvatting Algemeen - Besluit aanwijzing toezichthouders spoor - Toezicht door ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) - ILT en Nationale Politie mogen op emplacementen en vrije baan optreden en handelen. - Rijkswet Onderzoeksraad voor Veiligheid - Voorval gebonden - Lerend op basis van onderzoek (onderzoeksprotocol) Gevaarlijke stoffen - RID2021 en Regeling vervoer over de spoorwegen van gevaarlijke stoffen. - RID2021 is een internationaal reglement en is opgenomen als bijlage 1 in de regelgeving vervoer over spoorwegen van gevaarlijke stoffen - lege en beladen treinen/wagons - Geldt voor - Vrachtbriefgegevens - Juiste gevaar etiketten/oranje borden - Wet Millieubeheer Om milieu te beschermen, wordt gehandhaafd door gemeente en provincie. ## 9.5 Hoe is de naleving van wet- en regelgeving geregeld? ### Nationale veiligheidsinstantie ILT De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt voor alle spoorwegondernemingen (vervoerders) die opereren in Nederland toezicht op de naleving van spoorwetten en spoorregels. De ILT heeft als ‘Nationale veiligheidsinstantie' de taak deze te handhaven (ieder EU-land heef een toezichthouder als de ILT). De ILT is onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het toezicht gebeurt onder meer aan de hand van inspecties, vergunningverlening en kennisoverdracht. Het doel van het toezicht is de kans op ongevallen en milieuvervuiling zo klein mogelijk te maken. Interventies die ILT kan doen zijn onderverdeeld in vijf categorieën (de ILT-interventieladder): - Preventief: gericht op voorkomen van overtredingen en het stimuleren van bedrijven om zich aan de regels te houden. Voorbeelden: informatie en voorlichting geven en bedrijven belonen voor goed gedrag. - Correctief: gericht op herstel of voorkomen van herhaling. Bedrijven krijgen eerst zelf de gelegenheid om, binnen een afgesproken tijdpad, een overtreding ongedaan te maken en de legale situatie te herstellen. Voorbeelden: waarschuwen, gesprek voeren, verscherpt toezicht instellen, bevel geven tot herstel van de overtreding, illegale situatie beëindigen, stilleggen van het werk. - Repressief: gericht op het bestraffen van de overtreder. Voorbeelden: boete opleggen, overtreder bestraffen, intrekken of opschorten van vergunning, certificaat of erkenning, verbod op uitvoeren bepaalde werkzaamheden, sluiten van bedrijf. - Punitief: gericht op het bestraffen van de dader en op het zodanig afschrikken van anderen dat die zich niet tot overtredingen laten verleiden. De regie ligt bij het Openbaar Ministerie. Voorbeelden: proces-verbaal opmaken en versturen naar de officier van justitie, boete geven, hechtenis, taakstraf of gevangenisstraf opleggen. - Reputatief: gericht op reputatieschade van de overtreder. Voorbeelden: openbaar maken van handelingen of gedragen, openbare waarschuwing geven. ## Infrastructuurbeheerder ProRail De infrastructuurbeheerder (in Nederland ProRail, in België Infrabel, in Duitsland DB Netze, enzovoort) kan toezicht houden op het naleven van eigen regels op haar eigen terrein. In de ProRail-richtlijn: Gedragsregels op spoorwegterreinen (RLN00300) staat: 'Conform de 'Wet op de uitgebreide identificatieplicht' verleent iedereen die zich op spoorwegterrein bevindt medewerking aan ambtenaren die op grond van de wet bevoegd zijn tot toezicht of handhaving én die zichzelf als zodanig kunnen identificeren (bijvoorbeeld: politie; toezichthouders Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT); inspecteurs ministerie van SZW; buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA's) van ProRail). Iedereen die zich op spoorwegterrein bevindt, kan door deze ambtenaren worden gevraagd om zijn legitimatie en is verplicht deze te tonen.' ## Spoorwegonderneming ledere spoorwegonderneming is verplicht (onder andere op basis van de Gedelegeerde verordening (EU) 2018/762, zie verderop) een veilige manier van werken te ontwikkelen in de vorm van een zogenaamd Veiligheidsbeheersysteem (VBS). Het doel van het VBS is om op een planmatige en systematische manier veiligheidsrisico's beheersbaar te maken én vooraf bepaalde doelstellingen te realiseren. ILT keurt (audit) het VBS van iedere spoorwegonderneming die gebruik maakt van het Nederlandse hoofdrailnet. Door het VBS en de eisen die gesteld zijn aan het verstrekken van een bevoegdheidsbewijs is geborgd dat machinisten zich houden aan de wet- en regelgeving. Het Veiligheidsbeheersysteem wordt ook wel Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) of Veiligheidszorgsysteem (VZS) genoemd. ## Samenvatting - Nationale Veiligheidsinstantie ILT ( onderdeel van ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) kan handhaven doormiddel van: - Preventief; voorlichting/info - Correctief; herstel/voorkomen herhaling - Repressief; bestraffen - Punitief; dusdanig bestraffen dat het afschrikt - Reputatief; reputatieschade - VBS (veiligheidsbeheersysteem) eerdere VMS of VZS - Planmatig en systematisch veiligheidsrisico's beheersbaar te maken en vooraf bepaalde doelstellingen te realiseren. - ILT voert de audit hiervoor uit. - De infrastructuurbeheerder (in Nederland ProRail) kan toezicht houden op het naleven van eigen regels op haar eigen terrein. ## Welke bijzondere besluiten zijn er? Naast deze wet- en regelgeving spelen er nog twee bijzondere besluiten. ### Besluit Bijzondere Spoorwegen (Bbs) Het besluit bijzondere spoorwegen (Bbs) bevat regels voor de aanleg, het onderhoud en het gebruik en de veiligheid van de bijzondere spoorwegen, zoals spooraansluitingen, sporen naar en op een bedrijfsterrein en museumspoorlijnen. ### Wet, Besluit en Regeling Lokaal Spoor De wet lokaal spoor (WLS) regelt samen met Besluit lokaal spoor en de Regeling lokaal spoor de aanleg, het beheer, het gebruik en de veiligheid van lokale spoorwegen waarover het tram- en metrovervoer in Nederland plaatsvindt, inclusief 'Light Rail concepten'. ## 9.6 Vragen en opdrachten 1. Hoe verhoudt de Europese wet- en regelgeving zich tot de Nederlandse wetgeving op spoorgebied? 2. Welke taken hebben de overheidsinstanties ILT, Nationale Politie, ACM en de Onderzoeksraad? 3. Welke partijen zijn er verantwoordelijk voor de infrastructuur en het spoor? 4. Omschrijf waar de Nationale veiligheidsinstantie ILT verantwoordelijk voor is op het gebied van spoorwegen. Welke interventies kunnen zij doen? Bedenk ook wat de verschillende interventies betekenen. 5. Match de termen aan de juiste uitleg. - A Regeling - De overkoepelende juridische norm - B Besluit - Een specifieke handeling of een specifiek voorschrift - C Wet - Een gedetailleerde set voorschriften 6. Welke hoofdtaak heeft de ILT als 'Nationale veiligheidsinstantie'? - A Het uitvoeren van inspecties - B Het handhaven van spoorwetten en spoorregels - C Het verstrekken van vergunningen - D Het geven van informatie en voorlichting 7. Match de regelgeving aan de juiste beschrijving. - A Wet lokaal spoor - Dit bepaalt dat er onderzoek wordt gedaan naar rampen, ongevallen en incidenten - B Regeling vervoer over de spoorweg van gevaarlijke stoffen - Dit bepaalt onder andere dat de spoorwegonderneming moet controleren op de aanwezigheid van de juiste gevaaretiketten en oranje borden - C Wet milieubeheer - De regels voor de aanleg, het onderhoud en het gebruik en de veiligheid van de bijzondere spoorwegen, zoals spooraansluitingen, sporen naar en op een bedrijfsterrein en museumspoorlijnen - D Rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid - De regels de aanleg, het beheer, het gebruik en de veiligheid van lokale spoorwegen waarover het tram- en metrovervoer in Nederland plaatsvindt - E Besluit bijzondere spoorwegen - Dit bepaalt welk wettelijk gereedschap kan worden ingezet om het milieu te beschermen # 10 Wet- en regelgeving spoorwegpersoneel ## 10.1 Wat schrijft de NL-wetgeving voor op het gebied van spoorwegpersoneel? ### Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) De Arbowet bevat regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. Doel is om ongevallen en ziekten veroorzaakt door het werk, te voorkomen. Belangrijk element in de wet is het recht op informatie, voorlichting en bescherming van werkenden. Daartoe hebben zowel werkgevers als werknemers verplichtingen. De inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) houdt toezicht op/handhaaft de naleving van de Arbowet. ### Arbeidstijdenwet (ATW) De Arbeidstijdenwet (ATW) legt regels vast voor arbeids- en rusttijden voor werknemers. Het doel van de ATW komt deels overeen met het doel van de Arbowet. Beide zorgen voor de veiligheid, gezondheid en het welzijn van werknemers bij hun werk. Een tweede doelstelling van de ATW is: het voor werknemers makkelijker maken om arbeid te combineren met zorgtaken of andere verantwoordelijkheden buiten de arbeid. De inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) houdt toezicht op/handhaaft de naleving van de ATW. ### Besluit spoorwegpersoneel In het Besluit spoorwegpersoneel (BSP) worden de bevoegdheden van de vier veiligheidsfuncties beschreven en de eisen die aan deze functies worden gesteld. De vier veiligheidsfuncties zijn: machinist, treindienstleider, rangeerder en wagencontroleur. Het BSP onderscheidt in artikel 1 twee categorieën spoorvoertuigen: - categorie A: rangeerlocomotieven, werktreinen, onderhoudsspoorwagons en alle andere locomotieven die gebruikt worden voor het rangeren - categorie B: spoorvoertuigen voor het vervoer van reizigers en voor het vervoer van goederen. ### Taken machinist De machinist heeft als taak: het zelfstandig, verantwoordelijk en veilig besturen en begeleiden van spoorvoertuigen. Zijn zogenade 'kernopgave' is zorgen voor de veiligheid van het vervoersproces; alle andere taken zijn hiervan afgeleid: - voorbereiden van het rangeren, besturen en begeleiden van spoorvoertuigen - rangeerbewegingen uitvoeren op het emplacement - rijden van spoorvoertuigen op het spoorwegnet - begeleiden van treinreizigers De machinist houdt in complexe, afwijkende situaties aan het materieel of de railinfrastructuur overzicht, stelt prioriteiten, maakt de juiste keuzes en gaat adequaat om met de spanning die daarbij komt kijken. Bij storingen/calamiteiten neemt de machinist (veiligheids) maatregelen. Onregelmatigheden en onvolkomenheden meldt hij aan de treindienstleider en/of de eigen organisatie. ### Verantwoordelijkheden machinist De machinist is medeverantwoordelijk voor het gehele vervoersproces. Als een machinist tijdens zijn dienst opdrachten krijgt, voert hij die alleen uit als dat veilig kan. Hij is tevens verantwoordelijk voor het raadplegen van actuele regelgeving, voorschriften, richtlijnen en bedrijfsspecifieke informatie. De machinist mag tijdens de dienst op geen enkel moment onder invloed verkeren van welke stof dan ook die zijn concentratievermogen, waakzaamheid of gedrag zou kunnen beïnvloeden (alcohol, drugs en medicijnen die de rijvaardigheid en concentratie beïnvloeden). Wanneer een machinist meent dat zijn gezondheidstoestand reden geeft tot twijfels over zijn arbeidsgeschiktheid, dan stelt hij de spoorwegonderneming of de infrastructuurbeheerder daar onmiddellijk van in kennis. ## 10.2 Met welke drie veiligheidsfuncties heeft de machinist te maken? Naast de functies machinist beperkt bevoegd en machinist volledig bevoegd onderscheidt het Besluit Spoorwegpersoneel de volgende andere veiligheidsfuncties: - treindienstleider (volledig en minimaal bevoegd) - rangeerder - wagencontroleur Het komt voor dat bovenstaande functies worden gecombineerd. ### Treindienstleider De treindienstleider is verantwoordelijk voor het veilige verloop van het treinverkeer in een toegewezen gebied: het verantwoordelijkheidsgebied. Dit kan centraal bediend gebied (CBG) zijn, dat wil zeggen dat het gebied technisch beveiligd is; of niet centraal bediende gebied (NCBG), gebied dat op andere wijze beveiligd is. De treindienstleider heeft als taken: - het ter beschikking stellen van veilige rijwegen - het treffen van veiligheidsmaatregelen bij storingen en bij werkzaamheden aan hoofdspoorwegen of in de nabijheid daarvan Het regelen van het treinverkeer doet de treindienstleider hoofdzakelijk door (beveiligings)systemen te bedienen die seinen, wissels en rijwegen voor trein- of rangeerbewegingen instellen. Andere taken van de treindienstleider zijn bijvoorbeeld: Europese en nationale instructies geven, veilig regelen van geplande en ongeplande werkzaamheden aan het spoor, rapporteren van vertragingen en vertragingsredenen aan de verkeersleiding. De treindienstleider is het aanspreekpunt voor de machinist bij verstoringen en calamiteiten. ### Rangeerder De rangeerder is verantwoordelijk voor het leiden van het rangeerproces op het spoor, het veilig begeleiden van treinen en rangeerdelen, het koppelen en ontkoppelen. Ook is hij verantwoordelijk voor het begeleiden van een machinist die de rijweg en seinen niet kan overzien, bijvoorbeeld bij een geduwde beweging, als hij geen wegbekendheid heeft of als er overwegen bewaakt moeten worden. De rangeerder heeft als taken: - het samenstellen en begeleiden van treinen en - het begeleiden van spoorvoertuigen op in dienst zijnde hoofdspoorwegen met een maximumsnelheid van 40 km per uur. De rangeerder kan de machinist aanwijzingen geven door middel van rangeerseinen, mondeling of door ononderbroken radiocontact. De machinist moet deze aanwijzingen opvolgen. ### Wagencontroleur De wagencontroleur is verantwoordelijk voor de controle bij aankomst en vertrek van goederentreinen, met name op gebreken, laadprofielen en beladingstoestand. Bij gebreken neemt hij passende maatregelen en informeert de vervoerder. De wagencontroleur heeft als taken: - het controleren op kenbare technische gebreken en slijtagegevoelige onderdelen van goederenwagens - het controleren op de belading van goederenwagens ## Met welke overige functies heeft de machinist te maken? Tijdens, voor en na de rit, in normale omstandigheden, bij incidenten en calamiteiten, heeft de machinist te maken met diverse functies. Naast bovengenoemde veiligheidsfunties zijn dat bijvoorbeeld de volgende: technische ondersteuning spoorwegonderneming, politie, brandweer, algemeen leider/officier van dienst ProRail (OVD-V), meldkamer, personeel dat werkt aan de infra, treinpersoneel, planners enzovoort. ### Regeling spoorwegpersoneel Deze regeling geeft invulling aan de volgende in het Besluit spoorwegpersoneel genoemde onderwerpen met betrekking tot spoorwegpersoneel met een veiligheidsfunctie: - de medische en de psychologische eisen en de daarmee samenhangende verklaringen van medische en psychologische geschiktheid - de aanvraag tot verlening of wijziging van een machinistenvergunning - de erkenning van EG-beroepskwalificaties. ### Normenkader veilig Werken (NVW) en Voorschrift Veilig werken (VVW) Voor de railinfrabranche (onder meer baanwerkers) is er specifieke regelgeving omtrent werken aan en rond het spoor: het Normenkader Veilig Werken (NVW) in combinatie met het Voorschrift Veilig Werken (VVW). Beide zijn uitgegeven door Stichting railAlert en hebben tot doel het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en arbeidsveiligheid. ### Samenvatting - Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) - Regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. - Arbeidstijdenwet (ATW) - Regels m.b.t. arbeids-en rusttijden - Besluit spoorwegpersoneel - Bevoegdheden van de verschillende veiligheidsfuncties en de eisen die aan deze functies worden gesteld. - Regeling spoorwegpersoneel - medische en de psychologische eisen - aanvraag tot verlening of wijziging van een machinistenvergunning - erkenning van EG-beroepskwalificaties ## Vragen en opdrachten 1. Leg in je eigen woorden uit wat de Arbowet inhoudt. 2. Wat is het besluit spoorwegpersoneel? Waarom is dit besluit voor jou als machinist belangrijk? 3. Beschrijf jouw taken als machinist in je eigen woorden. 4. Met welke drie veiligheidsfuncties heeft de machinist te maken? Beschrijf de verantwoordelijkheden en kerntaken van deze veiligheidsfuncties. 5. Hoe wordt ervoor gezorgd dat spoorwegpersoneel met een veiligheidsfunctie voldoet aan medische en psychologische eisen volgens de regeling spoorwegpersoneel? - A Door regelmatige trainingssessies en workshops - B Door het verkrijgen van een machinistenvergunning - C Door het in overeenstemming zijn met het normenkader veilig werken (NVW) en Voorschrift Veilig werken (VVW) - D Door het behalen van EG-beroepskwalificaties 6. Wat zijn taken van de machinist? Er zijn meerdere antwoorden juist. - A Het uitvoeren van rangeerbewegingen op het emplacement - B Het samenstellen en begeleiden van treinen - C Het rijden van spoorvoertuigen op het spoorwegnet - D Het voorbereiden van het rangeren, besturen en begeleiden van spoorvoertuigen - E Het ter beschikking stellen van veilige rijwegen - F Het uitvoeren van rangeerbewegingen op het emplacement 7. Match de wet, regelgeving of het besluit aan de juiste beschrijving. - A Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) - Regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen. - B Arbeidstijdenwet (ATW) - Regels m.b.t. arbeids-en rusttijden - C Regeling spoorwegpersoneel - Bevoegdheden van de verschillende veiligheidsfuncties en de eisen die aan deze functies worden gesteld. - D Besluit spoorwegpersoneel - onder andere medische en de eisen en erkenning van EGberoepskwalificaties # 11 Bevoegdheidseisen machinist ## 11.1 Wat zijn de bevoegdheidseisen van de machinist volgens de EU-richtlijn? ### Documenten om als machinist te mogen rijden In de EU Richtlijn 2007/59 (met uitbreidingen daarop) zijn de volgende documenten voorgeschreven die een machinist nodig heeft om te mogen rijden: - Vergunning - Aanvullend bevoegdheidsbewijs, waarin de infrastructuur en het rollend materieel is genoemd waar en waarin de machinist mag rijden. Deze documenten heeft de machinist altijd bij zich tijdens het rijden, inclusief identiteitsbewijs. ### Vergunning machinist De machinistenvergunning wordt in Nederland verstrekt door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat - lees de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) - als aan drie criteria is voldaan: - 18 jaar of ouder zijn (om internationaal te rijden moet de machinist ten minste 20 jaar zijn) - beschikken over een geldige verklaring van medische en psychologische geschiktheid - beschikken over een geldige beoordeling van de algemene vakkennis over alle relevante aspecten van het beroep van machinist (omschreven in bijlage IV van de richtlijn). De machinistenvergunning is eigendom van de machinist zelf en is tien jaar geldig. Machinisten of hun werkgevers kunnen de machinistenvergunning aanvragen via de website van de ILT. De ILT houdt een register bij van de machinistenvergunningen. ledere machinist heeft het recht de gegevens in te zien die over zijn persoon in dit register zijn opgenomen. ### Medische en psychologische geschiktheidsverklaring Gezien de verantwoordelijkheid van machinisten (en andere veiligheidsfuncties) op het gebied van veiligheid, worden wettelijke eisen gesteld aan de medische en psychologische geschiktheid. Deze staan beschreven in de Regeling Spoorwegpersoneel en -voor de medische eisen- in de machinistenrichtlijn. Voor termijnen zie het Besluit Spoorwegpersoneel. Om de Vergunning te behouden moet periodiek een onderzoek worden gedaan of de machinist nog steeds voldoet aan de eisen voor medische en psychologische geschiktheid. ### Aanvullend bevoegdheidsbewijs Het aanvullend bevoegdheidsbewijs (voluit ‘Aanvullend bevoegdheidsbewijs voor infrastructuur en materieel') wordt verstrekt door het eigen bedrijf als aan drie criteria is voldaan: - beschikken over een geldige beoordeling van de specifieke vakkennis van het rollend materieel en de infrastructuur waarop wordt gereden (omschreven in bijlage V en VI van de richtlijn) - voldoende beheersing van het Nederlands - bedrijfsgebonden kennis en bekwaamheid. Op de achterzijde van het bevoegdheidsbewijs kan de geldigheid van de examens volgens bijlagen V en VI van de richtlijn aangetekend worden. De spoorwegonderneming houdt een register bij van afgegeven aanvullende bevoegdheidsbewijzen. Machinisten die voor meer dan één spoorwegonderneming werken hebben voor iedere werkgever een apart aanvullend bevoegdheidsbewijs nodig. Het blijft eigendom van de spoorwegonderneming. Het aanvullend bevoegdheidsbewijs kan onbeperkt geldig zijn; de spoorwegonderneming kan ook een einddatum vaststellen. De machinist die bij een spoorwegonderneming vertrekt heeft recht op een gewaarmerkt afschrift van het aanvullend bevoegdheidsbewijs dat hij had. Het bewijs zelf is niet meer geldig. Gaat hij bij een andere spoorwegonderneming werken dan kan deze zelf beoordelen welke instructie en toetsing nog nodig zijn voordat het aanvullend bevoegdheidsbewijs opnieuw wordt uitgereikt. ## 11.2 Welke regelgeving is er voor opleidingsbedrijven? Om ervoor te zorgen dat in alle EU-lidstaten het kwaliteitsniveau van de opleiding en examens passend en vergelijkbaar is, zijn er gemeenschappelijke criteria opgesteld in het Besluit 22011/765/EU en Aanbeveling 2011/766/EU inzake criteria voor erkenning van opleidingscentra en examinatoren. Erkende opleidingsbedrijven voldoen aan de eisen. Ook de organisatie van de examens moet aan bepaalde eisen voldoen, ook deze zijn omschreven in dit Besluit. De volgende opleidingsbedrijven zijn op dit moment door het ministerie erkend om op te leiden tot machinist railvervoer: NS, OBV Training Centre, Tex Rail Training/RDP Services, ROC Amsterdam, ROC Twente, ROI Nederland, STC, Train Driving Centre (NMBS). ## 11.3 Hoe zijn examen, herinstru