Wereldbeeld Paragraaf 2.4 t/m 2.6

Wereldbeeld Paragraaf 2.4 t/m 2.6

• De paragraaf behandelt de samenhang tussen ontwikkeling en werk, ongelijke welvaart, en het centrum-periferiemodel.

• Het centrum-periferiemodel kan op verschillende schaalniveaus worden toegepast.

• De ongelijke welvaartsverdeling in de wereld kan worden verklaard aan de hand van interne en externe factoren.

• Het koloniale verleden van landen heeft gevolgen voor de internationale arbeidsverdeling en het centrum-periferiemodel.

Economisch wereldsysteem

• De wereld kan worden ingedeeld in drie hoofdgroepen gebaseerd op welvaart: centrum, semiperiferie en periferie.

• Deze groepen vormen samen een economisch wereldsysteem.

Ongelijke verdeling (1) - Interne oorzaken

• Natuurlijke oorzaken voor ongelijke verdeling: bergachtig terrein, onvruchtbaar land, droogte, gebrek aan natuurlijke hulpbronnen, gebrek aan toegang tot de zee.

• Menselijke oorzaken voor ongelijke verdeling: oorlog, slecht bestuur, corruptie.

Ongelijke verdeling (2) - Externe oorzaken

• Lage ontwikkeling in sommige landen wordt veroorzaakt door hun relatie met rijke landen.

• Rijkere landen belemmeren de ontwikkeling van minder ontwikkelde landen door ongelijke uitwisseling van goederen, arbeid en kapitaal.

Centrum-periferiemodel

• Centrumlanden hebben de basis gelegd voor het centrum-periferiemodel tijdens het kolonialisme.

• Centrumlanden hebben een grote invloed op de ontwikkeling van arme landen.

• Het centrum-periferiemodel kan op verschillende schaalniveaus worden toegepast (bv. wereldniveau, Nederland).

• De Randstad is het centrum op nationale schaal en het noordoosten van Groningen de periferie.

Industrialisatie en koloniën

• Rijke landen, zoals het VK, hebben een proces van industrialisatie doorgemaakt in de 19e eeuw.

• Dit zorgde voor een grotere vraag naar grondstoffen.

• Een exploitatiekolonie is een kolonie die dient als leverancier van grondstoffen.

• Een vestigingskolonie is een gebied dat in zijn geheel overgenomen en ingericht wordt.

Gevolgen oorspronkelijke bewoners

• In vestigingskoloniën werden oorspronkelijke bewoners vaak als minderwaardig beschouwd en vormden een achtergestelde minderheid.

• Het proces van dekolonisatie volgde de Tweede Wereldoorlog.

Zelfstandigheid

• Na 1965 volgde een periode van de-industrialisatie in centrumlanden.

• Industriële activiteiten verdwijnen in gebieden of verplaatsen zich naar lageloonlanden.

Internationale arbeidsverdeling

• Internationale arbeidsverdeling is de specialisatie van werkgelegenheid in verschillende delen van de wereld.

• Na 1970 verschoof de beroepsbevolking in veel landen van de landbouw naar industrie en dienstverlening

• Vroegere vestigingskoloniën zijn nu rijker, en exploitatiekoloniën armer.

Toepassing

• Bekijk de video van Hans Rosling over bevolkingsgroei en beantwoord de vragen.

Paragraaf 2.5 Samenhang: ontwikkeling en bevolkingsgroei

• De absolute wereldbevolking groeit, terwijl de relatieve groei daalt.

• Het geboortecijfer in arme landen is hoger dan in rijke landen.

• Er bestaat een verband tussen economische en sociaal-culturele ontwikkeling en de positie van een land in het demografisch transitiemodel.

Bevolkingsgroei:

• Geboortecijfer minus sterftecijfer = natuurlijke bevolkingsgroei.

• De natuurlijke bevolkingsgroei is wereldwijd gedaald tussen 1970 en 2020.

Relatief minder, maar absoluut meer:

• De relatieve bevolkingsgroei neemt af, maar de absolute groei niet.

• Dit komt doordat de "moeders van morgen" al geboren zijn.

• De wereldwijde stijging van de levensverwachting speelt ook een rol.

De 'moeders van morgen':

• De 'moeders van morgen' zullen minder kinderen krijgen dan hun moeders.

• De bevolking zal blijven stijgen in werelddelen als Afrika en delen van Azië.

Verschil in vruchtbaarheid:

• Er is een verschil in vruchtbaarheid tussen rijke en arme landen.

• Dit hangt samen met factoren zoals demografie, onderwijs, cultuur en gezondheid.

Demografische transitie:

• Het demografisch transitie model laat de overgang van hoge naar een lage geboorte- en sterftecijfers zien.

• Het model bestaat uit verschillende fasen.

Gevolgen bevolkingsopbouw:

• Een jonge bevolkingsopbouw leidt tot een grotere natuurlijke bevolkingsgroei in arme landen.

• Een vergrijzende bevolkingsopbouw leidt in rijke landen tot grijze druk.

De weg tot verdere ontwikkeling:

• Goed onderwijs en voldoende banen zijn essentieel voor economische groeispurt.

• Werkloosheid en armoede leiden tot sociale onrust en migratie.

Megasteden:

• Armens landen migreren naar grote steden.

• Verschuiving van bevolking naar stedelijke gebieden.

Belangrijke steden in de wereld:

• Megasteden in ontwikkelingslanden hebben vaak uitdagingen op het gebied van woningen en infrastructuur.

• Wereldsteden in rijke landen zijn knooppunten van economische, culturele en politieke activiteiten.

De toekomst:

• De verstedelijkingsgraad groeit wereldwijd, maar vooral in de periferie (arme landen).

Overige opdrachten:

• Er zijn opdrachten voor de lessen gegeven, kijk naar een aparte bladzijde om die te vinden.