Vrijheid en Gelijkheid onder Napoleon & Rijk en Arm

Vrijheid en gelijkheid onder Napoleon

• Napoleon liet verwoeste gebieden heropbouwen met materialen van de Sint-Lambertuskathedraal.
• Dit beeldt Napoleon af als een goede staatsman.
• België behoorde in 1812 tot het Franse Keizerrijk.

Rijk en arm

• De Industriële Revolutie begon rond 1760 in Groot-Brittannië.
• Deze revolutie combineerde handarbeid met machinearbeid, veranderde huishoudelijk werk naar fabriekswerk en leidde tot de textielindustrie in België rond 1800.
• De vraag en het aanbod stegen.
• Wanneer precies de eerste industriële revolutie plaatsvond verschilt per gebied (vb: 167 jaar verschil tussen Groot-Brittannië en China).
• De Amerikaanse economist Rostow gebruikte machinaal arbeid als criterium voor zijn historische indeling.
• De periodisering van de eerste industriële revolutie is niet eenduidig en hangt af van factoren zoals de uitvinding van machines.
• Het begon met een doorbraak van machinearbeid.
• De bevolkingsgroei in Engeland/Wales/Schotland nam sterk toe tussen 1871 en 1891, wat de vraag naar producten deed toenemen.
• De bevolkingsgroei leidde tot meer vraag naar afgewerkte producten en een groter aanbod van die producten.

De Industriële Samenleving (Kenmerk)

• De agrarische samenleving veranderde geleidelijk naar een industriële samenleving in West-Europa tijdens de 19de eeuw.
• Deze overgang heeft een effect gehad op verschillende sociale en economische aspecten in de samenleving.
• De economie werd gericht op industrie. Het aantal mensen dat in de landbouw werkten daalde, terwijl het aantal fabrieksarbeiders toenam.
• Dit leidde tot economische crises veroorzaakt door een overaanbod aan industrie en de afhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen en afzetmarkten.
• De klassieke samenleving veranderde in een klassensamenleving.
• De sociale klassen werden bepaald door hun plaats in het productieproces (bv: arbeiders versus fabriekseigenaars).
• Het landschap veranderde, met de ontwikkeling van spoorwegen, het ontstaan van fabrieken en mijnen, en de groei van steden.

De Koloniale Samenleving (Ontstaan 1)

• In 1850 koloniseerden Europese landen grote delen van Afrika en Azië.
• Economische motieven (grondstoffen, afzetmarkten) speelden een belangrijke rol.
• Technologische en militaire superioriteit maakten verovering mogelijk.
• Demografische en politieke motieven (bevolkingsgroei, nationale prestige) waren ook van belang.
• Culturele motieven (de plicht om andere volken te 'beschaven') droegen ook bij aan de koloniale expansie.

De Koloniale Samenleving (Ontstaan 2)

• De koloniale samenleving was een gevolg van het modern imperialisme.
• Kenmerken waren totale ondergeschiktheid van de kolonie aan het moederland, zoals zichtbaar in Brits-Indië.
• Indiërs moesten vaak werken op Britse plantages (uitbuiting).
• Kolonisatoren verboden lokale bevolkingen hun eigen katoen te verwerken.
• Dit leidde tot de verdwijning van de traditionele Indiase katoenindustrie.
• Lokale leiders hadden een uitvoerende rol.
• Er waren duidelijke sociale scheidingen tussen blanken en niet-blanken.
• Blanken hadden hun eigen wijken en clubs.

Tussen theorie en praktijk

• Nationalisme is een ideologie gericht op de maximale ontwikkeling van de natie.
• Een natie bestaat uit mensen met gemeenschappelijke kenmerken (bv. cultuur, geschiedenis).
• De constructie van nationale identiteit is een ingewikkeld proces dat gebruik maakt van symbolen en historische gebeurtenissen.
• Cultureel nationalisme gaat over het bepalen van culturele eigenheid (vb: taal).
• Politiek nationalisme staat voor het streven naar een natiestaat.
• Nationalisme kan leiden tot conflicten en geweld.

Nationalisme (p65-72)

• Nationalisme is een ideologie gericht op maximale ontwikkeling van de natie.
• Natie omvat mensen met gemeenschappelijke kenmerken zoals cultuur, geschiedenis en politieke grondgebied.
• Nationale identiteit – gevoel van verbondenheid door politieke/culturele eigenschappen.
• Constructie nationale identiteit is ingewikkeld (symbolen, geschiedenis spelen belangrijke rol).
• Cultureel nationalisme – vorm geven aan culturele eigenheid (vb taal). Kan leiden tot een natiestaat.
• (vb.: Vlaamse beweging 19e eeuw, Griekenland 1830, Duitsland 1871).
• Politiek nationalisme = streven naar een natiestaat. (v.b.: Griekenland, Duitsland).

Kritiek op Liberalisme

• Liberalisme focust sterk op individuele vrijheid.
• Pers- en godsdienstvrijheid zijn belangrijk.
• Streeft naar gelijkheid, maar minieme overheidsrol.
• Individu heeft recht op politieke inspraak (stemrecht, democratie).
• In de 19e eeuw kon liberalisme leiden tot onmenselijke arbeidsomstandigheden en koloniaal wanbeleid.

Kenmerken van diverse Stromingen

• Radicaal socialisme: Omverwerping maatschappij via revolutie, klassenloze communistische heilstaat zonder privébezit.
• Communisme: Praktijk: Sovjet-Unie, geen heilstaat; controle via terreur en geweld.
• Gematigd socialisme: Hervorming maatschappij via sociale wetgeving en algemeen stemrecht.
• Sociale democratie: Samenwerking in parlement voor sociale hervormingen, focus op verkleinen armoede kloof.

Christendom democratie

• Ideologie die sociale ongelijkheid wil aanpakken vanuit het christelijke perspectief.
• Rerum Novarum was een poging om een alternatief te bieden voor socialisme.
• Paus hoopte arbeiders te behouden voor katholiek geloof.