Üst Taraf İskeleti Anatomisi

Üst Taraf İskeleti Genel Bilgiler

• Üst taraf iskeleti omuz, kol, ön kol ve el iskeletinden oluşur ve 64 kemikten meydana gelir.
• Omuz kemerini, kolu, ön kolu ve eli oluşturan kemikler, üst taraf iskeletini oluşturur.
• Omuz kemikleri; köprücük kemiği (Clavicula) ve kürek kemiği (Scapula) bulunur.
• Kol ve ön kolda humerus, radius ve ulna kemikleri yer alır.
• El iskeletinde, el bileğinde sekiz, el tarağında beş ve el parmağında on dört kemik bulunur.

Clavicula (Köprücük Kemiği)

• Scapula ve sternum arasında köprü görevi görür ve bu kemiklerle eklem yaptığı için bu adı almıştır.
• Clavicula yaklaşık 15-17 cm uzunluğunda ve 2 cm genişliğindedir ve "S" harfine benzer bir şekle sahiptir.
• Sternum ile eklem yapan ucuna extremitas sternalis, bu yüzeye ise facies articularis sternalis denir.
• Acromion ile eklem yapan ucuna extremitas acromialis, bu yüzeye ise facies articularis acromialis denir.
• Clavicula'nın gövdesi corpus claviculae (claviculare) olarak adlandırılır.
• Alt yüzeyinde, lig. costoclaviculare'nin bağlandığı impressio ligamenti costoclavicularis denilen pürtüklü bir alan bulunur.
• Aynı yüzeyde, m. subclavius'un bağlandığı sulcus musculi subclavii adlı bir oluk yer alır.
• Üst-arka yüzünün extremitas acromialis tarafında tuberculum conoideum bulunur ve buraya lig.conoideum tutunur.
• Tuberculum conoideum'dan başlayıp dışa doğru uzanan çizgiye linea trapezoidea denir ve buraya lig. trapezoideum tutunur.
• Lig. trapezoideum ve lig. conoideum'un ikisine birden lig. coracoclavicularis denir.
• Bu iki bağın tutunma yerlerine topluca Tuberositas ligamenti coracoclavicularis denir ve gövdeyi üst tarafa bağlayan tek kemiktir.
• Yassı olan uç dışa, künt olan uç ise içe gelecek şekilde yerleştirilir ve künt olan uç tarafındaki "S" şeklindeki kıvrımın tümsek kısmı öne bakmalıdır.
• İmpressio lig.costoclaviculare alta gelecektir.

Clavicula Klinik Notları

• Clavicula'nın en zayıf noktası, dış kısmının 1/3'lük bölümüdür.
• Genellikle omuz üzerine veya düşmelerde kırılır ve kırıklar en sık dış tarafında meydana gelir.
• Kırıklarda clavicula ile 1. costa arasından geçen a. subclavia zarar görebilir.
• Clavicula, kolu gövdeden ayrı tutarak bir dayanak görevi görür.
• Üst ekstremiteye uygulanan kuvvetin aksiyal iskelete iletilmesinde önemli bir role sahiptir.
• Nadiren doğuştan olmayabilir.
• Deltopektoral üçgende v. cephalica ve v. jugularis externa'ya girerken clavicula ile komşuluk yaparlar ve kırıklarında bu damarlara zarar verebilir.

Scapula (Kürek Kemiği)

• Omuzun arkasında yer alır ve küreğe benzediği için bu isim verilmiştir
• İki yüzü bulunur: öne bakan ve kaburgalarla komşu olan yüzüne facies costalis (anterior) denir.
• Facies costalis üzerinde fossa subscapularis bulunur ve buraya m. subscapularis yapışır.
• Arka taraftaki yüzüne facies posterior denir.
• Facies posterior'da içten dışa doğru bir çıkıntı bulunur ve bu çıkıntıya spina scapulae denir.
• Bu çıkıntının genişlemiş uzantısına acromion denir.
• Acromion'un ön-yukarı kısmında clavicula ile eklem yapan bir eklem yüzü vardır ve buna facies articularis acromii denir.
• Acromionun alt dış kenarının oluşturduğu açıya angulus acromii denir.
• Spina scapulae, scapula'nın facies posterior'unu üst ve alt olmak üzere ikiye ayırır.
• Üstteki kısma fossa supraspinata (supraspinosa) denir ve buraya m.supraspinatus yapışır.
• Alttaki kısma ise fossa infraspinata (infraspinosa) denir ve buraya m. infraspinatus yapışır.
• Üç kenarı vardır: üst kenarına margo superior denir ve burada bir çentik bulunur.
• Bu çentiğe incissura scapulae (scapularis) denir.
• İnscisura scapulae’dan başlayarak dışa doğru uzanan uzantısına processus coracoideus denir.
• Alt dışa bakan kenarına margo lateralis denir.

Scapula Devam

• Dıştaki köşesine angulus lateralis denir ve buradaki çukurluğa cavitas glenoidalis denir.
• Cavitas glenoidalisin yukarısındaki çıkıntıya tuberculum supraglenoidale, aşağısındaki çıkıntıya tuberculum infraglenoidale denir.
• Tuberculum infraglenoidalenin kemikle birleştiği yere collum scapulae denir.
• Margo medialis ile margo lateralis’in birleştiği köşeye angulus inferior, margo medialis ile margo superior’un birleştiği üst kısmındaki köşesine angulus superior denir.
• Kemiğin çukur yüzü öne bakmalı.
• Humerus başı ile eklem yapan köşesi (angulus lateralis - cavitas glenoidalis) dışa gelmeli
• Üzerinde çentik bulunan kenar (incussura scapulae) yukarıya, ve spina scapula denilen çıkıntının bulunduğu yüzü arkaya gelecektir.
• Spina scapula'nın üstünde akciğerin üst lobu, altında ise akciğerin alt lobları dinlenir.
• Kol uzunluğu ölçülürken acromion'dan başlanır, bu sebeple acromion klinik açıdan önemlidir.

Humerus (Kol Kemiği)

• Humerusun extremitas proximalisi, caput humeri (humerale) olarak adlandırılan küre şeklindeki bir yapıya sahiptir.
• Caput humeri, scapulanın cavitas glenoidalis denilen kısmı ile eklem yaparak omuz eklemini oluşturur.
• Caput humerinin gövdeye bağlandığı kısma collum anatomicum denir. Collum anatomicumun altında boyun kırıklarının oluştuğu yere collum chirurgicum denir.
• Collum anatomicumun dışında iki adet tümseklik bulunur: dışta ve büyük olanına tuberculum majus, iç taraftaki küçük olanına ise tuberculum minus denir.
• Tuberculum majustan başlayarak aşağıya doğru uzanan ibik şeklindeki uzantıya crista tuberculi majoris denir
• Tuberculum minustan aşağı doğru uzanan ve crista tuberculi majoristen kısa olan ibik şeklindeki uzantıya crista tuberculi minoris denir.
• Bu iki krista arasında sulcus intertubercularis bulunur ve buradan m.biceps brachii'nin uzun başının tendonu geçer.
• Humerus gövdesinin dış kısmında pürtüklü tuberositas deltoidea alan bulunur
• Humerus gövdesinin arka yüzünde yukarıdan aşağıya ve dışa doğru uzanan sulcus nervi radialis bulunur ve buradan N. radialis geçer.
• Humerusun gövdesine corpus humeri denir ve iki kenarı vardır.
• İçte olan kenarına margo medialis denir ve bu kenar crista supracondylaris medialis ile devam ederek epicondylus medialiste sonlanır.
• Dıştakine margo lateralis denir ve bu kenar crista supracondylaris lateralis ile devam ederek epicondylus lateraliste sonlanır.
• Gövdedeki bu kenarlar arasında üç yüz bulunur: ön-içteki yüzüne facies anterior medialis (anteromedialis), ön-dıştaki yüzüne facies anterior lateralis (anterolateralis), arkadaki yüzüne ise facies posterior denir.
• Facies anterior medialis ile facies anterior lateralis arasında margo anterior bulunur.
• Humerusun alt ucunun yanlardaki çıkıntılarına condylus humeri denir ve bu condyloların en çıkıntılı yerlerine epicondylus humeri denir.
• Humerusta condylus lateralis ve condylus medialis bulunmaz, sadece epicondylus med-lat vardır.

Humerus Devam

• Epicondylus lateralisteki çıkıntıya epicondylus lateralis denir. Medialdekine ise epicondylus medialis adı verilir.
• Radius başı ile eklem yapan yüzüne capitulum humeri denir.
• Ulna'nın incissura trochlearisi ile eklem yapan yüzüne trochlea humeri denir.
• Radius başının yerleştiği çukura fossa radialis denir.
• Ulna'nın processus coronoideus'unun yerleştiği çukura fossa coronoidea denir.
• Alt ucun arkasında ulna'nın olecranon denilen kısmının yerleştiği çukura fossa olecrani denir.
• Epicondylus medialisten gövdeye doğru uzanan ve margo medialisin yapısına katılan kristaya crista supracondylaris medialis denir
• Epicondylus lateralisten gövdeye doğru uzanan ve margo lateralisin yapısına katılan kristaya crista supracondylaris lateralis denir.
• Epicondylus medialis ve trochlea humeri arasında sulcus nervi ulnaris bulunur ve buradan n. ulnaris geçer.
• Epicondylus lateralis ve epicondylus medialisten bir eksen geçirildiğinde transvers yöndedir. Humerus başı ise biraz öne bakar, bu nedenle bu iki eksen arasında 16 derecelik bir açı vardır.
• Küre şeklindeki başı (caput humeri) yukarı ve içe gelecek şekilde yerleştirlir ve alt ucundaki (extremitas distalis) fossa olecrani denilen çukur arkaya gelecektir.
• Trochleanın mediali lateralinden daha çıkıntılı olduğu için bu çıkıntı ulnayı laterale kaydırır. Bunun sonucunda kol ile ön kolun eksenleri arasında taşıma açısı denilen bir açı oluşur.
• Bu açı kadınlarda kalçanın genişliği nedeniyle kadınlara taşıma kolaylığı sağlar.
• Humerusun boyun kırıkları çoğunlukla collum chirurgicum ve collum anatomicum bölgesinde görülür.
• Humerusun kırıklarında, n. radialis, n. ulnaris ve n. axillaris zarar görebilir.
• Anatomik pozisyonda epicondylus medialisler bir çizgi ile birleştirilirse, bu çizgi transpilorik çizgiye denk gelir.

Radius (Döner Kemik)

• Radius ön kolda bulunan iki kemikten dış tarafta yer alır.
• Caput radii (radiale) adı verilen kısım extremitas proximalis ucunda bulunur.
• Caput radii'nin ortasında fovea articularis (fovea capitis radii) adı verilen çukur bir kısım bulunur. Burası humerusun capitulum humeri denilen kısmı ile eklem bölgesi yapar.
• Etrafını saran kısma circumferentia articularis denir ve ulnanın incissura radialisi ile eklem yapar.
• Circumferentia articularisin corpusa bağlanan kısmına collum radii denir ve ön yüzünde tuberositas radii bulunur. Buraya m.biceps brachiinin tendonu yapışır.
• Arkadaki kenarına margo posterior, öndeki kenarına margo anterior, ulnaya bakan kenarına margo interosseus ismi verilir.
• Radius'un kenarları aralarında bulunur ve üç adet yüzü gösterir. Facies anterior öndeki yüzüne, facies posterior arkadaki yüzüne, facies lateralis dış taraftaki yüzüne denmektedir.
• Facies lateralisin ortasında tuberositas pronatoria bulunur.
• Distal ucu arka yüzde bulunan extensor kasların tendonlarının geçtiği oluklar vardır
• Bu yüzde tuberculum dorsale denilen çıkıntı bulunur.
• Distal uçta el bileği kemikleri ile eklem yapan yüzüne facies articularis carpalis (carpea) denir.
• Bu yüzün lateralindeki çıkıntıya processus styloideus, ulna ile eklem yapan yüzüne ise incisura ulnaris denir.
• Ulnanın processus styloideusu ile radius distal kısmı el üzerine düşmelerde kırılabilir. Bu kırığa Colles kırığı denir.

Ulna (Dirsek Kemiği)

• Ön kolda iç tarafta bulunan kemiktir.
• Extremitas proximalis ucunda iki tane büyük çıkıntı bulunur: öndekine processus coronoideus, arkasındakine ise olecranon denir.
• Bu iki çıkıntının arasindaki çentiğe incissura trochlearis denir.
• Processus coronoideusun dış kısmında radiusun circumferentia articularisi ile eklem yapan eklem yüzüne incisura radialis denir. Ayrıca processus coronoideusun ön aşağısında tuberositas ulnae denir.
• Ulnanın gövdesine corpus ulnae denir; ön kenarına margo anterior, arka kenarına margo posterior ve radius bakan kenarına margo interosseus denir.
• Facies anterior ön yüzüne, facies posterior arka yüzüne, facies medialis ise içteki yüzüne denir.
• Ulnanın proximal kısmındaysa margo interosseusun başa doğru devamı gibi belirli belirsiz olan bir kenar vardır ve buna crista musculi supinatoris denir.
• Distal ucundae caput ulnae adı verilen başı bulunmaktadır.
• Caput ulnaenin üzerinde bulunan eklem yüzüne circumferentia articularis denir ve burası radiusun distalinde bulunan incissura ulnaris ile eklem yapar.
• Burada içte bulunan çıkıntıya processus styloideus denir.
• Kalın ucu yukarıya bakacak biçimde yerleştirin, öyle ki o uçtaki büyük çentik (incissura trochlearis) öne baksın ve ince, küçük olan uç aşağıya gelsin ve buradaki processus styloideus iç tarafa yönelebilsin.

Ossa Manus (El İskeleti)

• El iskeleti, el bileği kemikleri, el tarağı kemikleri ve el parmağı kemikleri olmak üzere üç bölümde incelenir.

Karpal Kemikler (El Bileği)

• El bileğinde 8 adet kemik bulunur ve bunlar iki sıra halinde dizilmiştir.
• Proksimal sırada scaphoideum, lunatum, triquetrum ve pisiforme kemikleri bulunur.
• Distal sırada ise trapezium, trapezoideum, capitatum ve hamatum kemikleri bulunur.
• Karpal kemikler öne doğru konkavlık gösterir, bu konkav kısmın üzerini retinaculum flexorum örterek karpal tüneli oluşturur.
• Retinaculum flexorum, lateralde os scaphoideum ve os trapezium'a, medialde ise os pisiforme ve os hamatum'a tutunur.
• Karpal tünel içinden flexor kasların tendonları ve n. medianus geçer.

Metakarpal Kemikler (El Tarağı)

• El tarağını oluşturan 5 adet kemik bulunur.
• Bu kemiklerin proksimal kısımlarındaki eklem yüzlerine basis metacarplis denir ve burası el bileği kemikleriyle eklem yapar.
• Distal kısımlarına caput metacarpale denir ve bu kemikler phalanx kemikleriyle eklem yaparlar.
• Metacarpların gövdelerine corpus metacarpale adı verilir.
• Üçüncü metakarpal kemiğin basisinde dışta bulunan çıkıntıya processus styloideus denir.
• Birinci metakarpal kemiğin palmar yüzünde flexor kasların tendonlarının kemiğe bağlandığı bölgede os sesamoidea bulunur. Os sesamoidea herkeste bulunmayabilir.

El Parmağı Kemikleri (Phalanges)

• Başparmakta iki, diğer parmaklarda ise üçer adet olmak üzere bir elde toplam 14 adet el parmağı kemiği bulunur.
• Proksimalden distale doğru phalanx proximalis, phalanx media ve phalanx distalis olarak adlandırılırlar.
• Her phalanxın tabanına basis phalangis, gövdesine corpus phalangis ve distal ucuna caput phalangis (trochlea) denir.
• Proksimaldeki phalanx, metakarpal kemiklerle, ortadaki phalanxın tabanı, medialdekinin başıyla, medialdeki phalanxın başı distaldekinin tabanıyla eklem yapar.