Üst Taraf İskeleti Anatomisi

Üst Taraf İskeleti Genel Bakış

• Üst taraf iskeleti, omuz kemeri, kol, ön kol ve el iskeletini içerir.
• Toplamda 64 kemikten oluşur.

Omuz Kemerini Oluşturan Kemikler

• Omuz kemikleri (Cingulum Membri Superioris):
  • Clavicula (Köprücük kemiği)
  • Scapula (Kürek kemiği)

Kol ve Ön Kol Kemikleri

• Kol ve ön kolda bulunan kemikler (Pars Libera Membri Superioris):
  • Humerus
  • Radius
  • Ulna

El İskeleti (Ossa Manus)

• El bileğinde sekiz, el tarağında beş ve el parmağında 14 kemik bulunur.

Clavicula (Köprücük Kemiği)

• Scapula ve sternum arasında köprü görevi görür.
• Uzunluğu 15-17 cm, genişliği yaklaşık 2 cm'dir.
• S harfine benzer iki ucu ve bir gövdesi vardır.
• Sternum ile eklem yapan uca extremitas sternalis denir.
• Sternum ile eklem yapan yüzüne facies articularis sternalis denir.
• Acromion ile eklem yapan uca extremitas acromialis denir.
• Buradaki eklem yüzeyine facies articularis acromialis denir.
• Clavicula'nın gövdesine corpus claviculae (claviculare) denir.
• alt yüzünde lig. costoclaviculare'nin tutunduğu impressio ligamenti costoclavicularis denilen bir pürtüklü alan bulunur.
• Alt yüzünde m. subclaviusun tutunduğu sulcus musculi subclavii denilen bir oluk bulunur.
• Üst-arka yüzünün extremitas acromialis tarafında tuberculum conoideum denilen bir tümsek bulunur.
• Burada lig. conoideum tutunur.
• tuberculum conoideum’dan başlayıp dışa doğru uzanan çizgiye linea trapezoidea denir. -Buraya lig. Trapezoideum tutunur.
• Lig. trapezoideum ve lig. conoideumun ikisine birden lig. coracoclavicularis.
• bu ligamanların tutunma yerlerine birden Tuberositas ligamenti coracoclavicularis denir.
• Vücudu üst tarafa bağlayan tek kemiktir.
• Durumuna Koyma: Yassı olan uç dışa, künt olan uç içe gelecek, Künt olan uç tarafındaki S şeklindeki kıvrımın yarısını teşkil eden eğriliğin tümsek kısmı öne gelecektir. Lig.costoclaviculare alta gelecektir.
• Klinik Not: En zayıf yeri dış 1/3'lük kısmıdır.
• Omuz üzerine düşmelerde veya el üzerine düşmelerde kırılır genelde.
• Kırıklar sıklıkla dış 1/3'lük kısımda meydana gelir.
• Bu kırıklarda clavicula ile 1. costa arasından geçen a. subclavia zarar görebilir.
• Clavicucula, kolu gövdeden ayrı tutarak dayanak görevi görür.
• Üst ekstremiteye uygulanan kuvvetin aksiyal iskelete iletilmesinde rol oynar.
• Nadiren bulunmayabilir.
• Deltopektoral üçgende, v. cephalica v. jugularis externa ile komşuluk yapar ve kırıklarında bu ven zarar görebilir.

Scapula (Kürek Kemiği) Özellikleri

• Omuzun arkasında bulunur ve küreğe benzediği için bu isim verilmiştir.
• İki yüzü vardır: Facies costalis (anterior) ve facies posterior.
• Facies costalis (anterior): Kaburgalar ile komşu olan yüzüdür
  • Fossa subscapularis burada bulunur ve m. subscapularis yapışır.
• Facies posterior: Arkaya bakan yüzüdür
  • Spina scapulae bulunur ve bu çıkıntı scapula'nın fasiaes posterior'unu üst ve alt olarak ikiye ayırır.
  • Spina scapula’nın genişlemiş olan uzantısına acromion denir.
  • Facies articularis acromii acromion'un ön-yukarı kısmında bulunur ve clavicula ile eklem yapar.
  • Angulus acromii acromionun alt dış kenarının oluşturduğu açıdır.
  • Fossa supraspinata üstte bulunur ve m. supraspinatus yapışır.
  • Fossa infraspinata altta bulunur ve m. infraspinatus yapışır.
• Üç kenarı vardır: Margo superior, margo lateralis, margo medialis.
  • Margo superior üzerinde incissura scapulae (scapularis) bulunur.
  • Bu kenarda incissura scapulae'den başlayarak dışa doğru uzanan uzantısına processus coracoideus denir.

Scapula'nın Köşeleri

• Üç köşesi vardır: Angulus lateralis, angulus inferior, angulus superior.
  • Angulus lateralis'te cavitas glenoidalis bulunur.
  • Cavitas glenoidalis'in yukarısında tuberculum supraglenoidale, altında tuberculum infraglenoidale bulunur.
  • Tuberculum infraglenoidalenin kemikle birleştiği yere collum scapulae denir.
• Margo medialis ile margo lateralis'in birleştiği köşeye angulus inferior, margo medialis ile margo superior’un birleştiği üst kısmındaki köşesine angulus superior denir.
• Durumuna koyma: Kemiğin çukur yüzü öne, humerus başı ile eklem yapan köşesi (angulus lateralis - cavitas glenoidalis ) dışa, üzerinde çentik bulunan kenar (incussura scapulae ) yukarıya, spina scapula denilen çıkıntının bulunduğu yüzü arkaya gelecektir.
• Not: Scapula'da spina scapula'nın üstünde akciğerin üst lobu altında akciğerin alt lobunun sesi dinlenir. Kol uzunluğu ölçülürken acromion’dan başlanarak ölçüm yapılır, bu sebeple acromion klinik olarak önemli.

Humerus (Kol Kemiği)

• Kol kemiğidir ve dirsek ile omuz arasında yer alır.
• İki ucu ve bir gövdesi vardır.
• Extremitas proximalis'te küre şeklindeki caput humeri (humerale) bulunur.
• Caput humeri, scapula'daki cavitas glenoidalis ile eklem yaparak omuz eklemini oluşturur.
• Collum anatomicum, caput humeri'nin gövdeye bağlandığı kısımdır.
• Collum chirurgicum, boyun kırıklarının sıkça meydana geldiği yerdir.
• Tuberculum majus ve tuberculum minus olmak üzere iki tümseği vardır - Tuberculum majustan başlayarak aşağı doğru uzanan ibiğe crista tuberculi majoris, tuberculum minustan aşağı doğru uzanan diğer ibiğe crista tuberculi minoris denir. - Bu iki kirsta arasında sulcus intertubercularis bulunur ve m. biceps brachii'nin uzun başının tendonu geçer.
• Gövdesinin dış kısmında m. deltoideus'un yapıştığı tuberositas deltoidea bulunur.
• Arka yüzünde yukarıdan aşağıya ve dışa doğru uzanan sulcus nervi radialis bulunur. Buradan n. radialis geçer.
• Gövdesine corpus humeri denir ve iki kenarı vardır: Margo medialis ve margo lateralis.
  • Margo medialis, crista supracondylaris medialis ile devam ederek epicondylus medialis'te sonlanır.
  • Margo lateralis, crista supracondylaris lateralis ile devam ederek epicondylus lateralis'te sonlanır.
• Üç yüzü vardır: Facies anterior medialis (anteromedialis), facies anterior lateralis (anterolateralis), facies posterior.
  • Facies anterior medialis ile facies anterior lateralis arasında margo anterior bulunur.
• Alt ucunda (extremitas distalis) yanlarda condylus humeri bulunur.
• Bu condyle'lerin en çıkıntılı yerlerine epicondylus humeri denir.

Humerus’un alt Ucu

• Epicondyl’lerin lateraldekine epicondylus lateralis, medialdekine epicondylus medialis denir.
• Burada 5 tane oluşum vardır.
  • Radiusun başı ile capitulum humeri eklem yapar.
  • Ulnae'nin incissura trochlearisi ile trochlea humeri eklem yapar.
  • Fossa radialis radiusun başının oturduğu çukurdur.
  • Fossa coronoidea ulnanın processus coronoideusunun oturduğu çukurdur.
  • Fossa olecrani ulnae'nin olecranon denilen kısmının oturduğu çukurdur.
• Epicondylus medialisten gövdeye doğru uzanan ve margo medialisin yapısına katılan cristaya crista supracondylaris medialis, epicondylus lateralisten gövdeye doğru uzanan margo lateralisin yapısına katılan kristaya crista supracondylaris lateralis denir.
• Epicondylus medialis ile trochlea humerinin arasında arka yüzdeki oluğa sulcus nervi ulnaris denir. Buradan n. ulnaris geçer.
• Epicondylus lateralis ile medialisten bir eksen geçtiğimizde, bu eksen transvers yöndedir.
  • Humerusun başı ise biraz öne bakar ve buradan gçen transvers eksen tam transvers yönde değildir.
  • Bu 2 eksen arasında 16 derecelik bir açı vardır.
  • Durumuna Koyma : Küre şeklinde olan başı (caput humeri ) yukarı ve içe gelecektir, alt ucundaki (Extremitas distalis) fossa olecrani denilen çukur arkaya gelecektir.
  • Not: Humerusun taşıma açısı: Trochleanın mediali lateralinden çıkıntılı olduğu için bu çıkıntı ulnayı laterale kaydırır, kol ile ön kolun eksenlerinin arasında bir açı ortaya çıkar, bu açı kadınlarda kolun taşıma olasılığını arttırır.
  • Humerusun boyun kırıkları daha çok collum chirirgicum ve collum anatomiucmda görülür.
  • anatomik pozisyonundaki bir kişinin epicondylus medialislerini bir çizgi ile birleştirirsek bu çizgi transpilorik çizgiye uyar.
  • N.Radialis,n.ulnaris ve n.axillaris humerus kırıklarında zedelenebilir.

Radius (Döner Kemik)

• Ön kolda bulunan iki kemikten dış tarafta bulunan kemiğe denir.
• Proksimalde caput radii (radiale) bulunur ve ortasında fovea articularis (fovea capitis radii) denilen çukur kısım vardır, humerusun capitulum humeri denilen kısmı ile eklemleşir.
• Caput radii'yi saran kısma circumferenia articularis denir
• Circumferencia articularis, ulnanın incissura radialisalisi ile eklemleşir.
• Circumferencia articularis'in corpusa bağlanan kısmına collum radii denir.
• Collum radii'nin ön yüzünde pürtüklü bir kısım bulunur.
  • Bu kısma tuberositas radii denir ve bu kısma biceps brachii'nin tendonu yapışır.
• Corpus radii'nin 3 yüzü ve 3 kenarı bulunur.
  • margo anterior, margo posterior, margo interosseus, facies anterior, facies posterior, facies lateralis.
• Margo interosseus'a ulnanın aynı isimli kenarı ile karşı karşıya gelir.
• Her 2 margo interosseus arasında membrana interosseus bulunur ve bu membran koldaki kasları ön ve arka 2 loşa ayırır.
• Facies lateralisin ortasında belirgin olmayan bir pürtüklü kısım bulunur ; buna tuberositas pronatoria denir.
• Radius'un distal ucunda arka yüzde extensor kasların tendonlarının geçtiği oluklar vardır
• Bu yüzdeki küçük çıkıntıya tuberculum dorsalis denir.
• uçta radiusun el bileği kemikleri ile eklem yaptığı eklem yüüze facies articularia carpalis denir.
• Bu yüzün lateralindeki çıkıntıya processus styloideus, medialinde ulna ile eklem yapan yüzüne incisura ulnaris denir.

Ulna (Dirsek Kemiği)

• Ön kolda iç tarafta bulunan kemiktir.
• Kalın ucunda 2 büyük çıkıntı bulundurur: Processus coronoideus ve olecranon.
  • Bu 2 çıkıntının ortasındaki büyük çentiğe incisura trochlearis denir.
  • Processus coronoideusun dış kısmında radiusun circumferentia articularis ile eklem yapan yüzeye incisura radialis denir.
  • Processus coronideusun ön aşağısında bulunan pürtüklü kısma tuberositas ulnae denir.
• Ulnae'nin gövdesine corpus ulnae denir.
  • 3 kenarı ve 3 yüzü vardır
  • Margo anterior, margo posterior, radiusa bakan kenarına margo interosseus. Facies anterior, facies posterior, içteki yüzüne facies medialis bulunur.
  • Ulnanın proksimal kısmında margo interossesusun başa doğru devamı gibi olan az belirli bir kenar vardır bu kenara crista musculi supinatoris denir.
• Ulna'nın distal ucunda caput ulnae denilen başı bulunur -caput ulnae'nin üzerinde bulunan eklem yüzüne circumferentia articularis denir.
  • Burası radiusun distalinde bulunan incisura ulnaris ile eklem yapar.
  • Burada içte bulunan çıkıntıya processus styloideus denir.

El İskeleti (Ossa Manus) Kısımları

• El bileği kemikleri (carpus)
• Metacarpus (el tarağı kemikleri)
• Parma kemikleri (phalanges)

Carpus (El Bileği) Kemikleri

• El bileğinde 8 kemik bulunur ve 2 sıra halinde yerleşir.
  • Proksimal Sırada (4 kemik): Scaphoideum, lunatum, triquetrum, psiforme.
  • Distal Sırada (4 kemik): Trapezium, trapezoideum, capitatum, hamatum.
• Carpal kemikler ele doğru konkavalık gösterir.