Ürək Xəstəlikləri - Öyrənmə Qaydaları

Ürəyin işemik xəstəliyinin kökü koronar arteriyaların daralması və ya tıxanmasıdır. Bu da ürəyə gedən qan axınının azalmasına, miokardın oksigen aclığına və nəticədə ürək toxumasının ziyanına gətirib çıxarır.

ÜİX-in etiologiyası çoxfaktordur. Ateroskleroz, koronar arteriyaların spazmı, trombozu, iltihabı və mikrovaskulyar disfunksiya kimi amillər xəstəliyin inkişafına səbəb olur.

Aterosklerozun inkişafına şəkərli diabet güclü təkan verə bilər. Şəkərli diabet xolesterolun qanda yığılmasına və damarların yaxşılaşmasına mane olur.

ÜİX risk faktorları xəstəliyin inkişaf riskini artıran amillərdir. Modifikasiya olunan risk faktorlarına dislipidemiya, arterial hipertenziya, fiziki passivlik və siqaret çəkmə daxildir. Modifikasiya olunmayan risk faktorlarına yaş, cinsiyyət, genetik meyllilik daxildir.

İşemik kaskad ÜİX-in inkişafının müxtəlif mərhələlərini izah edən bir sxemdir. Bu mərhələlərə perfuziyanın pozulması, metabolizmin pozulması, miokardın kontraktil funksiyasının itməsi və nəticədə miokard infarktının inkişafı daxildir.

Stabil stenokardiya miokardın oksigen aclığının müşahidə edilməsi ilə müşayiət olunur. Bu zaman miokardın oksigen tələbatı artır, lakin oksigen təchizatı normal səviyyədə qalır. Ümumiyyətlə fiziki yüklənmə zamanı meydana çıxır və istirahət edəndə dayanır.

Qəfil miokardın O2 təchizatının azalması, miokardın O2 tələbatı dəyişmədən, Prinsmetal (variant) stenokardiyası üçün xarakterikdir. Bu, koronar arteriyaların spastik daralması ilə bağlıdır və istirahətdə və ya gecə saatlarında meydana gələ bilər.

Miokard infarktının inkişafı miokardın O2 təchizatının davamlı kəsilməsi ilə bağlıdır. Nəticədə miokard hüceyrələrinin ölümü baş verir. Bu, koronar arteriyanın tam tıxanması və ya ciddi daralması səbəbi ilə olur.

Stabil gərginlik stenokardiyası ürəyin əzələsinə qan axınının məhdudlaşması səbəbindən meydana çıxan bir ağrı növüdür. Bu növ stenokardiya adətən fiziki iş zamanı, emosional stres zamanı və ya soyuq hava şəraitində baş verir.

Mikrovaskulyar stenokardiya ürək əzələsinə gedən kiçik qan damarlarının daralması ilə əlaqədar bir ağrı növüdür. Bu növ stenokardiya adətən fiziki iş zamanı, soyuq hava şəraitində və ya emosional stres zamanı baş verir.

Tredmil sınağı, ürək əzələsinin qan təchizatının qan axını ilə əlaqədar olan xəstəlikləri diaqnoz etmək üçün istifadə olunan bir stress test növüdür. Yürüyüş bantında fiziki iş zamanı ürək fəaliyyətinin izlənilməsi ilə həyata keçirilir.

"Oğurlanma" sindromu, qan damarlarında spazmın meydana gəlməsi səbəbindən bəzi dərmanların ürəyinə qan təchizatını azaltması ilə əlaqəli bir yan təsirdir. Bu hal, dərman qəbul edildikdən sonra stenokardiya ağrısının artması ilə müşahidə edilə bilər.

Stress-test sınağı zamanı EKQ-də ST seqmentinin depressiyası Prinsmetal stenokardiyası xəstəliyi üçün xarakterikdir.

Yanaşı arterial hipertenziyası olan pasiyentlərdə ÜİX-in diaqnostikası məqsədi ilə tremil test fonunda ExoKQ-nin aparılması məqsədəuyğundur.

Koronar angioqrafiya invaziv bir müayinə metodudur ki, ÜİX-in diaqnostikasında istifadə olunur.

Pozitron-emission tomoqrafiyası, işemiya formalaşana qədərki ilk mərhələdə, miokardda gedən metabolizm pozğunluğunu aşkarlamaq üçün istifadə olunur.

Müasir dövrdə ÜİX-də antilipidemik terapiya əsasən aşağısıxlıqlı lipoproteinlərin (LDL) səviyyəsinə əsasən aparılır.

Beta-blokatorların antiişemik təsiri ürəyin oksigenə tələbatını azaltmaqla bağlıdır.

Prin-smetal stenokardiyasi üzrə kalsium antaqonistləri seçim preparatıdır.

Aspirin antiaqreqantlara aiddir.

Statinlər xolesterolun biosintezini bloklayır, xüsusilə də qaraciyərdə mevalonat yolunu bloklayır, nəticədə aşağı sıxlıqlı lipoproteinlərin (LDL) səviyyəsini azaldır və bu da aterosklerozun inkişafına qarşı müdafiə edir.

Yüksəksıxlıqlı lipoprotein (YSL) HDL) "yaxşı" xolesterol hesab edilir, çünki xolesterolun qandan qaraciyərə geri qayıtmasını təmin edir. Beta blokatorlar HDL səviyyəsinə heç bir təsir göstərmir, çünki əsasən ürək atımının tezliyini və qan təzyiqini azaldır.

Prinzmetal stenokardiyası koronar arteriyanın spazmı ilə bağlıdır. Beta-blokatorlar, spazmları daha da artıra bilər, bununla da vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.

Nitratlar damarları genişləndirərək qan təzyiqini azaldır və ürəyə oksigen təchizatını artırır. Ağır aortal stenoz halında, nitratlar aortal klapanın daralmasını daha da artıra bilər, bu da ürəyə qan axınına mənfi təsir göstərə bilər.

Nifedipin, kalsium kanal blokatoru olaraq, damarları genişləndirərək qan təzyiqini azaldır və ürəyə oksigen təchizatını artırır. Kəskin miokard infarktında, nifedipinin damarları həddindən artıq genişləndirməsi ürəyə qan axınının azalmasına və təhlükəli komplikasiyalara səbəb ola bilər.

Bisoprolol həm beta-blokator, həm də antihipertenziv dərman kimi həm qan təzyiqini azaldır, həm də ürəyə oksigen tələbatını azaldır.

Qeyri-stabil stenokardiya, stabil stenokardiyadan fərqli olaraq, daha ciddi bir vəziyyətdir və tez-tez miokard infarktına səbəb olur. Bu stenokardiya tipi dinclikdə də meydana çıxa bilər və daha çox ağrılı ola bilər.

Miokard infarktının ən çox rast gələn klinik variantı əvəzsiz ağrı ilə başlayır. Bu ağrı sinədə, çənədə, çiyin bıçağında, qolda və ya arxada hiss olunur.

Anomal Kent dəstəsi ilə yaranan mədəciklərin əlavə lokal oyanma növü. Bu vəziyyətdə ürək ritminin sürətlənməsinə səbəb olur.

Ürək çatışmazlığının müalicəsi üçün istifadə olunan geniş dərman qrupu AÇF inhibitorları istisna olmaqla.

Mitral qapağın prolapsı, ürəyin sağ mədəciyində çatışmazlığa səbəb olmur. Bu, sol mədəciyin funksiyasını təsir edir.

Kəskin perikardit, ürəyin ətrafında olan qişanın iltihabıdır. Bunu müalicə etməsəniz, ürəyin sağ tərəfində çatışmazlığa səbəb ola bilər.

Kardiogen şok, ürəyin zəifləməsi səbəbindən ortaya çıxan və ciddi bir vəziyyətdir. Bu zaman ürək bədənə kifayət qədər qan pompalaya bilmir. Xarakterik əlamət olaraq, aşağı qan təzyiqi, az sidik ifrazı və qan turşuluğunun artması (asidoz) müşahidə olunur.

Ağciyər ödeminin əsas əlamətləri nəfəs darlığı, mavi rəngli dəri (sianoz), quru öskürək və fitverici xırıltılardır.

Ürək astması, ürəyin sol mədəciyindəki kəskin çatışmazlığın təzahürüdür. Nəfəs darlığı və öskürək ilə xarakterizə olunur.

Xronik ürək çatışmazlığının ən çox rast gələn səbəbi ürəyin işemik xəstəliyidir. Bu zaman ürəyin əzələlərinə gedən qan axını məhdudlaşır və ürək düzgün işləyə bilmir.

Sianoz ürək çatışmazlığında qanın oksigenlə zənginləşməməsi səbəbindən meydana gəlir. Bu, ürəyin effektiv şəkildə qanı pompalaya bilməməsi və nəticədə toxumalara oksigen çatışmazlığı ilə əlaqədardır.

Ödem xroniki ürək çatışmazlığında ürəyin zəifləməsi və qanın damarlar vasitəsilə hərəkət etməsində çətinlik yaranması ilə bağlıdır ki, bu da ayaqlarında mayenin toplanması ilə nəticələnə bilər.

Atım fraksiyası, ürəyin hər vuruşda nə qədər qan pompaladığının bir ölçüsüdür. Atım fraksiyasının 30% -dən aşağı enməsi ürəyin düzgün işləməməsinin göstəricisidir.

Nyu-York təsnifatı xroniki ürək çatışmazlığının ağırlığına görə xəstələri dörd fərqli funksional sinifə ayırır.Siniflər xəstəliyin simptomlarının şiddəti və xəstənin gündəlik həyatda məhdudiyyətlərə görə müəyyən edilir.

Natriyuretik peptidlər ürək tərəfindən istehsal olunan hormonlardır və xüsusilə ürək çatışmazlığı zamanı qan həcminin və qan təzyiqinin tənzimlənməsində rol oynayırlar. Qanda natriyuretik peptidin yüksək səviyyəsi ürək çatışmazlığının mövcud olduğunu göstərə bilər.

Sağ mədəcik çatışmazlığı ümumiyyətlə ürəyin sağ tərəfinin zəifləməsi və ya qan axışının sağ mədəcikdən ağciyərə keçməsində çətinlik yaratması ilə bağlıdır.

Yaşlı insanlarda ürək çatışmazlığına səbəb olan çoxlu amillər ola bilər. Bunlara ürək xəstəlikləri (məsələn, ürək hücumu, damar xəstəlikləri), hipertenziya, diabet və ya ağciyər xəstəlikləri daxildir.

Təcridolunmuş sistolik ürək çatışmazlığında sol mədəciyin atım fraksiyası normal səviyyədə olur. Bu, ürəyin yığılma qabiliyyətində problemin olması, ancaq ürəyin qanı pompalayış qabiliyyəti ilə əlaqədar olmadığını göstərir.