Undang-undang dan Etika Perubatan di Malaysia

• GCLE 2042 Unit 1.1 memperkenalkan undang-undang & perubatan.
• Hasil pembelajaran termasuk menggariskan konsep asas undang-undang & perubatan, menjelaskan perbezaan antara undang-undang sivil & jenayah, dan menggariskan undang-undang berkaitan penjagaan kesihatan di Malaysia.

Definisi Undang-Undang

• Undang-undang ialah peraturan yang digubal oleh perbadanan seperti kerajaan atau kumpulan dan mesti dipatuhi oleh masyarakat.
• John Austin menyatakan undang-undang sebagai perintah yang dikeluarkan oleh badan berkuasa untuk orang biasa dan dikuatkuasakan melalui hukuman.
• John Salmond mendefinisikan undang-undang sebagai sekumpulan prinsip yang diiktiraf dan digunakan oleh negara dalam pentadbiran keadilan dan peraturan yang dikuatkuasakan untuk menjaga keamanan dan keadilan.
• Thomas Hobbes menyatakan undang-undang adalah kaedah perlakuan yang wajib dipatuhi dan bersifat mendesak atau memaksa.

Undang-Undang Perubatan

• Undang-undang perubatan berkaitan dengan tanggungjawab profesional perubatan dan hak pesakit.
• Ini termasuk tanggungjawab profesional perubatan dan hak pesakit seperti informed consent, akses kepada maklumat, penjagaan kecemasan, rekod, penjagaan mampu milik, privasi, second opinion, layanan dengan bermaruah, grievance redressal, dan kadar bayaran.

Keadaan Kerentanan Perubatan (Medical Susceptibility)

• Ini adalah keadaan dalam perubatan di mana seseorang berkemungkinan dipengaruhi atau dimudaratkan oleh sesuatu perkara.
• Ini membabitkan urusan dengan kehidupan dan kesihatan, harapan dan tuntuan awam, serta kekangan sistem seperti kekurangan kakitangan, 'burn out', komunikasi dan kesinambungan penjagaan.

Badan Kawal Selia

• Majlis Profesion Kesihatan Bersekutu Malaysia (MPKBM) / Malaysian Allied Health Professions Council mengawal selia Juruteknologi Makmal Perubatan.
• Lembaga Pembantu Perubatan/Medical Assistant Board mengawal selia Penolong Pegawai Perubatan.
• Lembaga Jururawat Malaysia/Nursing Board Malaysia mengawal selia Jururawat.
• Majlis Perubatan Malaysia/Malaysian Medical Council (MMC) mengawal selia Pegawai Perubatan.
• Lembaga Farmasi Malaysia/Pharmacy Board of Malaysia mengawal selia Pegawai Farmasi.
• Majlis Pergigian Malaysia/Malaysian Dental Council (MDC) mengawal selia Pegawai Pergigian.

Undang-Undang Sivil (Civil Law) vs Undang-Undang Jenayah (Criminal Law)

• Undang-undang sivil berkaitan dengan orang awam dan tidak berkaitan jenayah atau agama, manakala undang-undang jenayah berkaitan dengan kejahatan seperti mencuri, merompak, atau membunuh yang salah di sisi undang-undang.

Undang-Undang Sivil (Civil Law)

• Undang-undang sivil berkaitan dengan pertikaian antara individu dan bertujuan untuk mempertahankan hak individu yang menghadapi kerosakan, kecederaan atau kemudaratan.
• Pihak yang terlibat ialah plaintif dan defendan.
• Prosedur pertama ialah plaintif mengemukakan tuntutan ke mahkamah.
• Hukuman dalam kes sivil ialah pampasan.
• Contoh kes sivil termasuk pertikaian harta, kemalangan kenderaan, pencerobohan, perlanggaran kontrak, dan fitnah.
• Undang-undang sivil melibatkan kepentingan individu, perbicaraan mengenakan kos, terdapat penyelesaian di luar mahkamah.
• Tuntutan akan terhenti jika plaintif tidak meneruskan kes di mahkamah dan keputusan boleh dibuat tanpa kehadiran defendan jika mereka gagal hadir.

Undang-Undang Jenayah (Criminal Law)

• Undang-undang jenayah berkaitan dengan kesalahan atau jenayah yang dilakukan terhadap masyarakat dan bertujuan menjaga ketenteraman, melindungi masyarakat dan menghukum penjenayah.
• Pihak yang terlibat ialah kerajaan (pihak berkuasa) dan defendan.
• Prosedur pertama ialah aduan dibuat kepada polis, diikuti siasatan dan mahkamah.
• Hukuman boleh termasuk gantung sampai mati, sebatan, penjara, pengawasan polis, dan denda.
• Contoh jenayah ialah mencuri, merompak, menyeludup manusia, membunuh, dan merogol.
• Undang-undang jenayah melibatkan kepentingan dan keselamatan awam.
• Tidak mengenakan kos perbicaraan tetapi ada kos upah peguam.
• Pendakwaan terbatal sekiranya dipersetujui oleh Pendakwa Raya (Peguam Negara).

Hubungan Antara Undang-Undang & Perubatan

• Aspek perubatan memberi kesan kepada undang-undang dan undang-undang memberi kesan perubatan.
• Aspek perubatan yang memberi kesan kepada undang-undang adalah penentuan hidup atau mati, kewarasan, perubatan forensik, pendermaan/pemeliharaan/pemindahan organ, persetujuan dan kerahsiaan.

Penentuan Hidup atau Mati

• Kriteria kematian termasuk fungsi peredaran dan pernafasan terhenti atau fungsi seluruh otak terhenti.
• Tugas doktor adalah untuk mendaftarkan kematian dalam masa 12 jam. Rujuk Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 (Akta 299).
• Sekiranya pesakit berhenti bernafas, piawaian penjagaan ialah melakukan CPR kecuali terdapat persetujuan pesakit untuk Do Not Attempt Resuscitation (DNAR) melalui Arahan Awal Perubatan (APA) atau jika CPR dinilai tidak memberi manfaat oleh MO dan mendapat persetujuan pesakit/waris.

Kewarasan (Sanity)

• 'Insanity defense' merupakan pembelaan terhadap tuduhan jenayah, atas alasan defendan tidak dapat memahami tindakan atau menentukan antara yang betul dan salah.
• Akta Kesihatan Mental 2001 dan Psychiatric and Mental Health Services Operational Policy berkaitan dengan isu ini.
• Seksyen 12 Akta Kesihatan Mental 2001 menyatakan bahawa jika seseorang disabitkan dengan kesalahan di bawah Bab XVI Kanun Tatacara Jenayah melibatkan kecederaan, mahkamah boleh menghantar orang itu kepada pegawai perubatan di hospital psikiatri kerajaan atau hospital swasta untuk pemeriksaan.

Perubatan Forensik

• Perubatan forensik ialah aplikasi pengetahuan perubatan dalam meyelesaikan kes medico-legal.
• Jika penyebab kematian bukan semula jadi, polis akan meminta untuk dilakukan bedah siasat (post mortem). -Bedah siasat dilakukan oleh pakar forensik atau pegawai perubatan berdaftar di hospital kerajaan mengikut Seksyen 330 Kanun Prosedur Jenayah.
• Laporan bedah siasat mempunyai dua komponen asas: penemuan fizikal (ciri atau perubahan yang dihasilkan oleh penyakit, kemalangan, kecederaan) dan tafsiran berkenaan dengan punca kematian.
• Kepentingan bedah siasat meliputi mengenal pasti si mati, menganggar masa sejak kematian, dan mengenal pasti serta mendokumentasi punca kematian.

Pendermaan Organ

• Si mati boleh memberi kebenaran bahawa organ miliknya digunakan untuk tujuan pendermaan organ secara bertulis atau lisan disaksikan 2 orang saksi.
• Akta Tisu Manusia 1974 (Akta 130), National Organ, Tissue and Cell Transplantation Policy, dan Unrelated Living Organ Donation: Policy & Procedure berkaitan dengan isu ini.

Persetujuan (Consent)

• Kebenaran si empunya badan untuk melakukan sesuatu terhadap tubuh badannya.
• Tiada prosedur boleh dijalankan ke atas pesakit tanpa persetujuan bertulis daripada pesakit melainkan dengan Malaysian Medical Council Guideline: Consent for Treatment of Patients by Registered Medical Practitioners.
• Syarat persetujuan termasuk pengetahuan, kesukarelaan, dan kompeten.

Kerahsiaan (Confidentiality)

• Pesakit mempunyai hak untuk mempercayai bahawa maklumat peribadinya tidak akan disebarkan oleh profesional kesihatan yang menjalankan tugas, melainkan pesakit memberi kebenaran.
• Malaysian Medical Council: Guidelines on Confidentiality menyediakan garis panduan mengenai kerahsiaan.
• Pengecualian untuk kerahsiaan termasuk pesakit bersetuju, dikehendaki oleh undang-undang, atau demi kepentingan awam di mana faedah kepada awam melebihi kepentingan pesakit.
• Dalam contoh kes W V Egdell (1990), mahkamah memutuskan pendedahan adalah munasabah demi menjaga kepentingan awam walaupun doktor melanggar prinsip kerahsiaan dengan mendedahkan maklumat mengenai kecenderungan pesakit membunuh.

Undang-undang yang memberi kesan kepada Perubatan (Laws Impacting Medicine)

• Akta Jualan Dadah 1952 (Disemak – 1989)
• Akta Kesihatan Mental 2001
• Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Penjagaan Kesihatan Swasta 2006
• Akta Makmal Patologi 2007
• Akta Tisu Manusia 1974
• Panduan MMC = Persetujuan 2013; Kerahsiaan 2011
• Akta Perubatan Tradisional dan Komplementari 2016
• Akta Perlindungan Data Peribadi 2012

Kaji implikasi undang-undang dan etika perubatan di Malaysia. Fahami peranan akta seperti Sales of Drugs Act 1952 dan Personal Data Protection Act 2012. Terokai justifikasi pendedahan maklumat pesakit tanpa izin dan peranan 'Advance Medical Directive'.