6. 1822-1824 жж. патша реформалары

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

М.М.Сперанскийдің міндеттері қандай болды?

  • Саяси тұрақтылықты орнату
  • Қазақтардың жерін қорғау
  • Хандық билікті толықтай қалпына келтіру
  • Жаңа заңдар жинағын жасау (correct)

1822 жылы 22 маусымда бекітілген заңның атауы неден тұрады?

  • Қазақ автономиясы туралы заң
  • Жерді басқару туралы заң
  • Жаңа демократиялық жарғы
  • Сібір қырғыздары туралы жарғы (correct)

Жарғы бойынша қазақтардың әкімшілік-аумақтық құрылымы қандай өзгерістерге ұшырады?

  • Негізгі әкімшілік орталығы Ташкент болды
  • Көптеген округтерге бөлінді (correct)
  • Тек тайпалық жүйені сақтап қалды
  • Тек бір округке жинақталды

Сібір казактарының жарғысының 9-параграфындағы ереженің салдары қандай болды?

<p>Қазақ ауылдарының дәстүрлі көшу жолдарын шектеді (D)</p> Signup and view all the answers

Сібір казактарының жарғысы 15-параграфы не туралы болды?

<p>Жаңа әкімшілік лауазымдарды бекіту (C)</p> Signup and view all the answers

Жаңа заңдардың енгізілуінің негізгі мақсаты қандай болды?

<p>Қазақстанның саяси басқаруын өзгерту (A)</p> Signup and view all the answers

Жарғының енгізілуі қазақ қоғамындағы қандай дәстүрлі үрдістерді бұзды?

<p>Дәстүрлі мал шаруашылығын (B)</p> Signup and view all the answers

Жарғы бойынша қазақ руларының құрылымы қандай болды?

<p>Округтерге, болыстарға және ауылдарға бөлінді (C)</p> Signup and view all the answers

Ауылдарды кім басқарды?

<p>Ауылдық старшындар (B)</p> Signup and view all the answers

Округтік приказдардың билігі кімдердің қолына берілді?

<p>Ағасұлтандардың (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қоғамында сұлтандардың сайлану мерзімі қанша уақыт?

<p>Үш жылдан (D)</p> Signup and view all the answers

Сот істеріне орыс шенеунігінің қатысуы не үшін міндетті болды?

<p>Ресей заңдарын енгізу үшін (A)</p> Signup and view all the answers

Жарғы бойынша қазақтарға қанша жер бөліп беруге рұқсат берілді?

<p>15 десятина (C)</p> Signup and view all the answers

Жарғының нәтижесінде қазақ қоғамында не күйреді?

<p>Дәстүрлі мал шаруашылығы (B)</p> Signup and view all the answers

Кіші жүздегі хандық билікті жою мақсатында қандай жарғы қабылданды?

<p>Орынбор қырғыздары туралы (C)</p> Signup and view all the answers

Ағасұлтандардың халық арасынан сайлану принципі неден тұрды?

<p>Тек сұлтандардың құқығы (A)</p> Signup and view all the answers

Кіші жүз аймағының өзін-өзі басқару құқығынан айырылуының себебі неде?

<p>Ресей империясының саясаты (C)</p> Signup and view all the answers

Ауыл старшындарының құқықтары кімдермен теңестірілді?

<p>Ресейдегі селолық старосталарымен (A)</p> Signup and view all the answers

Жарғының енгізілуінің қандай нәтижесі болды?

<p>Көтеріліс басталды (B)</p> Signup and view all the answers

Округтер Омбы облыстық басқармасына қандай қатынаста болды?

<p>Тікелей бағынды (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қоғамында патшалық билік қандай адамдарды сұлтан етіп тағайындады?

<p>Сұлтандардан (C)</p> Signup and view all the answers

Кенесары Қасымұлының көтерілісінің себебі не?

<p>Отаршыл билікке наразылық (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

1822 жылы Сібір қырғыздары туралы жарғы

Ресей империясының Қазақстанның солтүстік-шығыс бөлігіндегі әкімшілік, сот және саяси басқару жүйесін түбегейлі өзгерткен заң.

Хандық билікті жою

Орта жүзде хандық билікті жою туралы жаңа заңдар жиынтығы.

Омбы облысы

Сібір қазақтарының Орта жүз аудандарының жаңа әкімшілік бөлігі.

Әкімшілік-аумақтық басқару

Қазақ руларын округтерге, болыстарға, ауылдарға бөлу және осы бөліктердің жаңа әкімшілігі.

Signup and view all the flashcards

Көшіп-қонуға тыйым

Қазақ көшпелілерінің бір округ аймағынан екінші округ жеріне ауысуға тыйым салынуы.

Signup and view all the flashcards

Жаңа әкімшілік лауазымдар

Жарғы бойынша енгізілген жаңа лауазымдар және қызметтер

Signup and view all the flashcards

М.М.Сперанский

Ресей империясының Сібір шенеунігі және хандық билікті жою жөніндегі заңдар жиынтығын жасағандардың бірі.

Signup and view all the flashcards

Сыртқы және ішкі округтер

Омбы облысының ішкі және сыртқы әкімшілік бөлімдері, қазақ руларын орталықтандыру үшін.

Signup and view all the flashcards

Қазақстанның саяси жағдайы

XIX ғасырдың басында, Ресей империясының Қазақстанды жаулап алуға ұмтылуы және басқа факторлардың осы жағдайға әсері.

Signup and view all the flashcards

Ресей империясының мақсаттары

Ресейдің Қазақстанды өз бақылауына алу мақсаттары

Signup and view all the flashcards

«Сібір қырғыздары туралы жарғы» заңы

1822 жылы қазақ қоғамына енгізілген, қазақ даласындағы дәстүрлі басқару жүйесін жойған заң

Signup and view all the flashcards

Ағасұлтандардың сайлануы

Тек сұлтандар ағасұлтандарды сайлады, хан сияқты ақ киізге отырғызып, үш жылға сайланды

Signup and view all the flashcards

Болыстардың билігі

Болыстық сұлтандардың билігі әкеден балаға мұрагерлікпен өмір бойына қалдырылып отырды.

Signup and view all the flashcards

Округтік приказдар

Округтерді басқарған және Ресейдің екі заседателінің қатысуымен жұмыс істеген мекемелер

Signup and view all the flashcards

Жарғыдағы сот жүйесі

Қылмыстық істерді, талаптарды, шағымдарды шешетін сот жүйесі

Signup and view all the flashcards

Отырықшылыққа көшіру

Жарғыда қазақтарды малшаруашылығынан бас тартуға мәжбүрлеу шарасы

Signup and view all the flashcards

Қазақ қоғамындағы өзгерістердің салдары

Жарғыны енгізу жергілікті қазақ қоғамында наразылықты күшейтіп, көтерілістерді тудырған

Signup and view all the flashcards

Кіші жүзді бөлу

Патша өкіметі Кіші жүзді үш бөлікке бөліп, әрқайсысын сұлтан-әкімдер басқарған

Signup and view all the flashcards

Сұлтан-әкімдер

Кіші жүздегі сұлтандар, Ресей өкіметінен жалақы алған шегаралық өкімет орындарының сұлтандары

Signup and view all the flashcards

«Орынбор қырғыздары туралы жарғы»

1824 жылы Кіші жүзде хандық билікті жоюға бағытталған заң

Signup and view all the flashcards

Кенесары Қасымұлы

Жергілікті қазақ қоғамында отаршыл билікке қарсы күреске себеп болған қайраткер

Signup and view all the flashcards

Жергілікті басқарудың жаңа жүйесі

Ағасұлтандар, болыстар, ауыл старшындары арқылы жүзеге асырылған жаңа жергілікті басқару

Signup and view all the flashcards

Жергілікті сот шешімдері

Ресей заңдары бойынша да, кейбір жергілікті ескі заңдар бойынша да қаралатын сот шешімдері

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ұлы Даладағы Хандық Биліктің Жойылуы

  • XIX ғасырдың басында Қазақстанның саяси жағдайы күрделі болды. Ресей империясы Қазақстанды толықтай бағындыруды, Шығыс Түркістандағы ағылшындардың ықпалын тежеуді, Үндістанға баратын сауда жолын бақылауды және Қытайдың ықпалынан қорғауды мақсат етті.
  • Сыртқы қауіптермен қатар, қазақ даласының ішкі жағдайы да тұрақсыз болды, сондықтан жаңа әкімшілік жүйенің енгізілуі қажет болды.
  • Генерал-губернатор М.М. Сперанский жаңа заңдарды, «Сібір қырғыздары туралы жарғыны» жасап шығарды (1822 жылдың 22 маусымы).
  • Бұл жарғы арқылы Сібір екі бөлікке бөлінді (Тобольск, Иркутск) және қазақ жерлері Омбы облысына енгізілді.
  • Орта жүздің аймақтары ішкі және сыртқы округтерге бөлінді (мысалы, Қарқаралы, Көкшетау, Ақмола).
  • Хандық билік жою жүйесінен рулар округтерге, болыстарға, ауылдарға бөлінді, бұрынғы рулық басқару жүйесі өзгертілді.
  • Көшіп-қонуға шектеулер енгізілді.
  • Жергілікті басқару ең жоғарғы билеу (Округтік Приказ) жүйесіне бағындырылды.
  • Ресейдің лауазымды адамдары округтерге жауапты тағайындалды.
  • Ағасұлтандардың билігі оларға майор және дворяндық атақ беру арқылы бақылауға алынды.
  • Қазақ қоғамы өздерінің билігімен қатар Ресейдің авторитетін жүзеге асырып, тіпті дәстүрлі қазақ заңдарын басшылыққа алуға мәжбүр болды.
  • Жаңа сот жүйесі қылмыстық істердің талқылануын қазақ рулық билерімен және орыс чиновниктерімен жалпы ұйымдастырды.

Кіші жүздегі Хандық Биліктің Жойылуы

  • 1824 жылы Кіші жүзде де хандық билік жоюға тап болып, «Орынбор қырғыздары туралы жарғы» қабылданды.
  • Кіші жүз үш бөлікке бөлінді, әр бөлігіне орыс сұлтан-әкімдері тағайындалды.
  • Сұлтан-әкімдер патша өкіметінен жалақы алды және олардың билігі шектеулі болды, тек жергілікті мәселелерге ғана жауапты болды.
  • Кіші жүз отарлық аймаққа айналды.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

More Like This

Kazakhstan History Quiz
54 questions

Kazakhstan History Quiz

DexterousSakura1523 avatar
DexterousSakura1523
Kazakhstan History Quiz
13 questions

Kazakhstan History Quiz

BuoyantBiography3469 avatar
BuoyantBiography3469
Kazakhstan History Overview Quiz
5 questions

Kazakhstan History Overview Quiz

ProlificAmazonite5146 avatar
ProlificAmazonite5146
Қазақстандағы 1860-1870 жылдардағы азаттық қозғалыстары
10 questions

1860-1870 жылдардағы азаттық күрес тесті

LuxuriousJasper1922 avatar
LuxuriousJasper1922
Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser