6. 1822-1824 жж. патша реформалары

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

М.М.Сперанскийдің міндеттері қандай болды?

Саяси тұрақтылықты орнату

Қазақтардың жерін қорғау

Хандық билікті толықтай қалпына келтіру

Жаңа заңдар жинағын жасау (correct)

1822 жылы 22 маусымда бекітілген заңның атауы неден тұрады?

Қазақ автономиясы туралы заң

Жерді басқару туралы заң

Жаңа демократиялық жарғы

Сібір қырғыздары туралы жарғы (correct)

Жарғы бойынша қазақтардың әкімшілік-аумақтық құрылымы қандай өзгерістерге ұшырады?

Негізгі әкімшілік орталығы Ташкент болды

Көптеген округтерге бөлінді (correct)

Тек тайпалық жүйені сақтап қалды

Тек бір округке жинақталды

Сібір казактарының жарғысының 9-параграфындағы ереженің салдары қандай болды?

Қазақ ауылдарының дәстүрлі көшу жолдарын шектеді Signup and view all the answers

Сібір казактарының жарғысы 15-параграфы не туралы болды?

Жаңа әкімшілік лауазымдарды бекіту Signup and view all the answers

Жаңа заңдардың енгізілуінің негізгі мақсаты қандай болды?

Қазақстанның саяси басқаруын өзгерту Signup and view all the answers

Жарғының енгізілуі қазақ қоғамындағы қандай дәстүрлі үрдістерді бұзды?

Дәстүрлі мал шаруашылығын Signup and view all the answers

Жарғы бойынша қазақ руларының құрылымы қандай болды?

Округтерге, болыстарға және ауылдарға бөлінді Signup and view all the answers

Ауылдарды кім басқарды?

Ауылдық старшындар Signup and view all the answers

Округтік приказдардың билігі кімдердің қолына берілді?

Ағасұлтандардың Signup and view all the answers

Қазақ қоғамында сұлтандардың сайлану мерзімі қанша уақыт?

Үш жылдан Signup and view all the answers

Сот істеріне орыс шенеунігінің қатысуы не үшін міндетті болды?

Ресей заңдарын енгізу үшін Signup and view all the answers

Жарғы бойынша қазақтарға қанша жер бөліп беруге рұқсат берілді?

15 десятина Signup and view all the answers

Жарғының нәтижесінде қазақ қоғамында не күйреді?

Дәстүрлі мал шаруашылығы Signup and view all the answers

Кіші жүздегі хандық билікті жою мақсатында қандай жарғы қабылданды?

Орынбор қырғыздары туралы Signup and view all the answers

Ағасұлтандардың халық арасынан сайлану принципі неден тұрды?

Тек сұлтандардың құқығы Signup and view all the answers

Кіші жүз аймағының өзін-өзі басқару құқығынан айырылуының себебі неде?

Ресей империясының саясаты Signup and view all the answers

Ауыл старшындарының құқықтары кімдермен теңестірілді?

Ресейдегі селолық старосталарымен Signup and view all the answers

Жарғының енгізілуінің қандай нәтижесі болды?

Көтеріліс басталды Signup and view all the answers

Округтер Омбы облыстық басқармасына қандай қатынаста болды?

Тікелей бағынды Signup and view all the answers

Қазақ қоғамында патшалық билік қандай адамдарды сұлтан етіп тағайындады?

Сұлтандардан Signup and view all the answers

Кенесары Қасымұлының көтерілісінің себебі не?

Отаршыл билікке наразылық Signup and view all the answers

Study Notes

Ұлы Даладағы Хандық Биліктің Жойылуы

XIX ғасырдың басында Қазақстанның саяси жағдайы күрделі болды. Ресей империясы Қазақстанды толықтай бағындыруды, Шығыс Түркістандағы ағылшындардың ықпалын тежеуді, Үндістанға баратын сауда жолын бақылауды және Қытайдың ықпалынан қорғауды мақсат етті.
Сыртқы қауіптермен қатар, қазақ даласының ішкі жағдайы да тұрақсыз болды, сондықтан жаңа әкімшілік жүйенің енгізілуі қажет болды.
Генерал-губернатор М.М. Сперанский жаңа заңдарды, «Сібір қырғыздары туралы жарғыны» жасап шығарды (1822 жылдың 22 маусымы).
Бұл жарғы арқылы Сібір екі бөлікке бөлінді (Тобольск, Иркутск) және қазақ жерлері Омбы облысына енгізілді.
Орта жүздің аймақтары ішкі және сыртқы округтерге бөлінді (мысалы, Қарқаралы, Көкшетау, Ақмола).
Хандық билік жою жүйесінен рулар округтерге, болыстарға, ауылдарға бөлінді, бұрынғы рулық басқару жүйесі өзгертілді.
Көшіп-қонуға шектеулер енгізілді.
Жергілікті басқару ең жоғарғы билеу (Округтік Приказ) жүйесіне бағындырылды.
Ресейдің лауазымды адамдары округтерге жауапты тағайындалды.
Ағасұлтандардың билігі оларға майор және дворяндық атақ беру арқылы бақылауға алынды.
Қазақ қоғамы өздерінің билігімен қатар Ресейдің авторитетін жүзеге асырып, тіпті дәстүрлі қазақ заңдарын басшылыққа алуға мәжбүр болды.
Жаңа сот жүйесі қылмыстық істердің талқылануын қазақ рулық билерімен және орыс чиновниктерімен жалпы ұйымдастырды.

Кіші жүздегі Хандық Биліктің Жойылуы

1824 жылы Кіші жүзде де хандық билік жоюға тап болып, «Орынбор қырғыздары туралы жарғы» қабылданды.
Кіші жүз үш бөлікке бөлінді, әр бөлігіне орыс сұлтан-әкімдері тағайындалды.
Сұлтан-әкімдер патша өкіметінен жалақы алды және олардың билігі шектеулі болды, тек жергілікті мәселелерге ғана жауапты болды.
Кіші жүз отарлық аймаққа айналды.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Бұл викторина XIX ғасырда Қазақстандағы хандық биліктің жойылуы мен саяси өзгерістеріне арналған. Сыртқы және ішкі қауіптер, жаңа әкімшілік жүйелер және еліміздің басқару құрылымының өзгерістері бойынша сұрақтар қамтылған.