Podcast
Questions and Answers
Тыныс алуды басқаратын не?
Тыныс алуды басқаратын не?
- Көмекші тамырлар
- Бүйрекүсті безі
- Ақ қан клеткалары
- Жүйке орталығы (correct)
Көкет басылғанда не болады?
Көкет басылғанда не болады?
- Кеуде қуысының көлемі кішірейеді
- Құрсақ қуысындағы қысым артады
- Тыныс алу тоқталады
- Өкпенің көлемі артады (correct)
Ер адамдарда нәрсә типлы тыныс алу күбрәк очрый?
Ер адамдарда нәрсә типлы тыныс алу күбрәк очрый?
- Кеуделік
- Жиі
- Терең
- Құрсақтық (correct)
Тыныс шығару вакытында кеуде куышының нишегә кычирй?
Тыныс шығару вакытында кеуде куышының нишегә кычирй?
Кабырғааралық булшык ашлары кайсы вакытта активлаша?
Кабырғааралық булшык ашлары кайсы вакытта активлаша?
Тыныс алудың механизмін қандай жүйе реттейді?
Тыныс алудың механизмін қандай жүйе реттейді?
Тыныс орталығының негізгі орналасқан жері қайда?
Тыныс орталығының негізгі орналасқан жері қайда?
Тыныс алу кезінде кеуде қуысындағы қысым қандай болады?
Тыныс алу кезінде кеуде қуысындағы қысым қандай болады?
Тыныс шығарған кезде кеуде қуысында қандай өзгеріс болады?
Тыныс шығарған кезде кеуде қуысында қандай өзгеріс болады?
Симпатикалық жүйке жүйесі тыныс алуға қалай әсер етеді?
Симпатикалық жүйке жүйесі тыныс алуға қалай әсер етеді?
Flashcards
Тыныс алуны ничек контрольда тоталар?
Тыныс алуны ничек контрольда тоталар?
Тыныс алу белән тынышлануның ритмик алмашынуы сопақча мида урнашкан тыныш үзәге тарафыннан башкарыла. Тыныш үзәге, борсык авыруы аркылы тыныш алу белән тынышлану эшчәнлеген координацияли.
Хеморецепторлар ничек эшли?
Хеморецепторлар ничек эшли?
Хеморецепторлар артерияләрдәге канның составны контролләр. Аларда күбрәк СО2 булганда, хеморецепторлар тыныш үзәгенә сигнал җибәрәләр, нәтиҗәдә тыныш алу ешлыгы арта.
Тыныш алу процессы ничек эшли?
Тыныш алу процессы ничек эшли?
Тынычланганда, күкрәк куышлыгындагы басым атмосфера басымына тиң була. Тыныш алганда, күкрәк куышлыгындагы басым кими, нәтиҗәдә ауа сурланып алына. Тыныш чыгарганда, күкрәк куышлыгындагы басым арта, нәтиҗәдә ауа сурланып чыгарыла.
Тынышланудагы мускуллар нинди роль уйный?
Тынышланудагы мускуллар нинди роль уйный?
Signup and view all the flashcards
Симпатик һәм парасимпатик нерв системасы тынышка ничек тәэсир итә?
Симпатик һәм парасимпатик нерв системасы тынышка ничек тәэсир итә?
Signup and view all the flashcards
Сулыш алудагы төп мускуллар кайсылар?
Сулыш алудагы төп мускуллар кайсылар?
Signup and view all the flashcards
Сулыш алу процессы ничек башкарыла?
Сулыш алу процессы ничек башкарыла?
Signup and view all the flashcards
Адреналин сулышка ничек тәэсир итә?
Адреналин сулышка ничек тәэсир итә?
Signup and view all the flashcards
Сулыш алуны ничек контрольда тоталар?
Сулыш алуны ничек контрольда тоталар?
Signup and view all the flashcards
Сулыш алуның төрләре нинди?
Сулыш алуның төрләре нинди?
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Тыныс алу механизмдарының реттелуі
- Тыныс алу һәм тыныс чыгару механизмнары нейрогумораль методлар белән ретләнә.
- Тыныс алу орталык нерв системасы аша ретләнә.
- Тыныс орталыгы сопакла мида урнашкан.
- Тыныстагы ритмикалык үзгәрешләр сопакла мида урнашкан тыныс орталыгы тарафыннан тәэмин ителә.
- Каракта һәм зур артерияларда кан СО2 концентрациясы арта барганда, хеморецепторлар дип аталган махсус клеткалар активлана.
- Бу активлану сезүнерв системасы аша тыныс орталыгына җиткерелә.
- Алынган мәгълүматны эшкәртеп, тыныс орталыгы мотор нейроннар аша қабырғааралық бұлшық еттер һәм көкетка сигнал җибәрә. Бұлшық еттер җыелганда, күкрәк кошыгы хәжми артып, итеп, үпкәдәге басым кими һәм ауа керә.
- Тыныс алу һәм тыныс чыгару вакытында барлык органнардагы басым атмосфера басымына тигез, яки ноль басым дип атала.
- Тыныс алу вакытында күкрәк кошыгындагы басым атмосфера басымыннан төменрәк була.
- Бу Паскаль кануны белән аңлатыла.
- Тыныс чыгару вакытында үпкәдәге басым артып, ауа үпкәдән чыга.
- Бу шприц белән ауа сорып алуга охшаган.
Тыныш алу механизмындағы бұлшықеттер
- Тыныс алу процессында қабырғааралық бұлшық еттер һәм көкет (диафрагма) мөһим роль уйнай.
- Тыныс алу вакытында қабырғааралық бұлшық еттер қабыргаларга зур күч куя, шулай ук үпкәләрен илтәреп, киңәйтә.
- Көкет (диафрагма) күмбез төплезендәге мускул, күкрәк кошыгын караш кошыгынан аерып тора.
- Көкет җыелганда, аның формасы үзгәрә һәм төченә таба кимрәя.
- Бу үзгәреш үпкәне җиңеләйтә һәм ауанын кертелүен мөмкин итә.
Тыныс алуның типлары
- Күкрәк типлы тыныс алу – күкрәк кошыгының хәжми үзгәрүенә нигезләнә.
- Караш типлы тыныс алу – көкет (диафрагма) хәрәкәтләренә нигезләнә.
- Җыелган тыныс алу –
- Әйелләрдә күкрәк типлы тыныс алу, ә ир-атларда караш типлы тыныс алу ешрак.
Тыныс алуның рефлекторлы реттелуе
- Тыныс орталыгы башка рефлектор җавапларны, мәсәлән, йөткерү һәм түшкерүне тәэмин итә.
- Бу рефлекслар химиялык һәм механикалык стимулларга җавап итеп хәл ителә.
- Тигезләнгән тыныс алуга симпатика һәм парасимпатика нерв системалары да таэсир итә.
Тыныс алуның гумораль реттелуе
- Тыныс орталыгы эшендә канның химик составы әһәмиятле роль уйнай.
- Канда СО2 концентрациясының артуы тыныс алу ритмын арттыра.
- Адреналин һәм башка гормоннар тыныс йөзләренә йогынты ясый ала.
- Тыныс алунын реттелуенда нерв һәм гумораль факторлар тыгыз бәйләнештә.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Тыныс алу механизмнары нейрогумораль методларга һәм нерв системасына нигезләнгән. Тыныс орталыгының эшләп чыгару үсешенең принципларын өйрәнегез, шулай ук тыныс алу вакытындагы басымнарның үзгәрешләрен аңлаегыз.
