Tıbbi Biyoloji: Rekombinant DNA Teknikleri
57 Questions
4 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Rekombinasyon, yeni bir bileşim olayıdır.

True (A)

DNA'da doğal olarak meydana gelen rekombinasyon, genetik varyasyonlar oluşturur.

True (A)

Tüm rekombinasyonlar hücreler/bireyler için yararlıdır.

False (B)

Günümüzde DNA rekombinasyonu, hücre dışı ortamda test tüplerinde gerçekleştirilebilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin kullanım alanları şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Tarımsal (A), Farmasötik/Ticari (B), Bilimsel araştırma (C), Tıbbi (D)</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin, bilimsel araştırma amacıyla kullanımı nedir?

<p>Spesifik bir gen veya DNA dizisinin klonlanması ve tanımlanması</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisi, farmasötik/ticari amaçla nasıl kullanılır?

<p>Gen ürünlerinin (Protein veya RNA) ilaç olarak kullanılmak üzere (aşı, enzim, hormon, antikor gibi) etkin ve yüksek miktarda üretimi</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin tıbbi amaçla kullanım örnekleri şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Hastalıkların tanısı (A), Transgenik model organizmaların üretimi (B), Genetik defektlerin düzeltilmesi (C), Adli Tıpta DNA parmak izi (D), Mutasyon/polimorfizm tespiti (E)</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisi, tarımsal amaçla nasıl kullanılır?

<p>Zor iklim ve çevre şartlarına dayanıklı, verimi yüksek bitki ve hayvanların üretilmesi</p> Signup and view all the answers

DNA'nın çift sarmal yapıda ve iki nükleotid dizisinden oluştuğunun keşfi hangi yılda gerçekleşti?

<p>1953</p> Signup and view all the answers

Genetik kodun işleyişinin belirlendiği yıl?

<p>1961</p> Signup and view all the answers

İlk rekombinant DNA molekülünün hazırlandığı yıl?

<p>Bu, rDNA teknolojisinin başlangıcını işaret eden bir olaydı.</p> Signup and view all the answers

İnsan insülininin E. coli'de klonlanması ve ticarete sunulması hangi yılda gerçekleşti?

<p>1982</p> Signup and view all the answers

PCR tekniğinin geliştirildiği yıl?

<p>1985</p> Signup and view all the answers

Dolly adlı klon koyun hangi yılda dünyaya geldi?

<p>1997</p> Signup and view all the answers

Nükleer klonlamanın bilime temel katkısı nedir?

<p>Farklılaşmasını tamamlamış yetişkin memeli hücrelerinin yeniden programlanabileceğinin gösterilmesi</p> Signup and view all the answers

Gen klonlaması için, klonlanacak genin hücresel kromozomdan bağımsız şekilde replike olabilen bir taşıyıcı DNA molekülüne (vektöre) yerleştirilmesi gerekir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Rekombinant vektör DNA'sının, transfer edileceği ve çoğaltılabileceği uygun bir konak hücre bulunması, gen klonlaması için gereklidir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Rekombinant ve non-rekombinant konak hücre klonlarının kolayca seçilebilmesi, gen klonlamasının başarısı için önemlidir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Genomik DNA, hücre duvarının parçalanmasıyla (lizis) elde edilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

DNA ekstraksiyonu, protein ve diğer moleküllerden arındırma işlemidir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Spin kolonlar, DNA'nın tutunma özelliğine sahip olup saf DNA elde etmede kullanılır.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Lizis tamponu, deterjan (SDS), tuz ve EDTA içerir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Proteinaz K enzimi, DNA'nın parçalanmasını sağlar.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

RNaz A enzimi, hücredeki RNA'lardan kurtulmak için kullanılır.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Genomik DNA'dan hedef genin eldesi, 2 farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: büyük parçalar halinde kesilmesi (restriksiyon endonükleazlarla) ve Polimeraz zincir tepkimesi (PCR) ile çoğaltılması.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, DNA'yı spesifik nükleotid dizilerini tanıyıp keserler.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, bakteri hücrelerinde doğal olarak bulunan ve DNA'yı kesme yeteneğinde olan enzimlerdir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazların isimleri, izole edildikleri bakteri suşundan gelir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, klonlamada Tip II RE’leri kullanılır.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Klonlamada kullanılan taşıyıcı vektörlerin genel özellikleri, kendilerini bağımsız olarak replike edebilmeleri, çoğaltılabilecekleri uygun bir konak hücreye sahip olmaları, seçilebilir belirleyici bölgelere (antibiyotik direnç genleri) sahip olmaları ve konak hücreden kolayca izole edilebilmeleridir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Klonlamada kullanılan vektör çeşitleri şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Virüsler (A), YAC (maya yapay kromozomları) (B), Bakteriyofajlar (C), Kozmid vektörler (D), Plazmidler (E), BAC (bakteri yapay kromozomları) (F), Mekik vektörler (G), Gen ekspresyon vektörleri (H)</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, bakterilerde doğal olarak bulunan kromozom dışı DNA molekülleridir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, dairesel ve çift sarmal yapıdadırlar.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, hücrede genellikle tek kopya halinde bulunurlar.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon enzimleri ile kesilip yabancı DNA parçası eklenerek, rekombinant plazmitler elde edilebilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, 5-10 kb uzunluğunda gen taşıyabilirler.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

PUC18 plazmidi, intact lacz geni taşıdığında, X-Gal'ı metabolize ederek mavi koloni oluşturur.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

PUC18 plazmidine yabancı DNA eklendiğinde, lacz geni bozulur ve X-Gal metabolize edilemez, bu yüzden beyaz koloni oluşturur.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Kozmid vektörler, lambda fajının protein kılıfına paketlenmesi için gerekli olan cos dizilerini içerir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Kozmid vektörler, 50 kb'lik DNA taşıyabilirler.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Mekik (Shuttle) vektörler, birden fazla konakçı hücrede replike olabilirler.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Gen ekspresyon vektörleri, promotor bölgesi bulunmayan vektörlerdir.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Bakteri Yapay Kromozomları (BAC), 100-500 kb DNA taşıyabilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Maya Yapay Kromozomları (YAC), kendine ait sentromer ve telomerlere sahip olmakla birlikte replike olan sekansa (ARS: Autonomously Replicating Sequence) sahip değildir.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

YAC'ler, 1 Mbp DNA taşıyabilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

YAC, İnsan Genom Projesinde kullanılmıştır.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Rekombinant vektör DNA'sının konak hücreye aktarılmasında kullanılan yöntemlere transfeksiyon denir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Elektroporasyon, hücrelerin bulunduğu çözeltiye kısa elektrik akımları verilerek, plazma zarında geçici açıklıklar oluşturarak vektör DNA'sının hücreye girişini kolaylaştırır.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Mikroenjeksiyon, rVektörün ökaryotik hücrelere, mikroskobik boyuttaki ince iğneler kullanılarak aktarılmasını sağlar.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Partikül bombardımanı (gun shot), rVektörün nanoboyutta metal parçacıklarına tutturulması ve bir tabanca yardımıyla bitki hücrelerine gönderilmesini sağlar.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Lipofeksiyon, rVektörün lipid vesiküllere hapsedilip bu vesiküllerin hücre membranı ile etkileşerek vektörün hücreye aktarılmasını sağlar.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Plazmit klonlamada, rekombinant klon seçimi X-Gal yöntemi ile yapılabilir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

X-Gal yöntemi, lacz geninin aktif olduğu rekombinant klonların beyaz koloni oluşturmasını sağlar.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Plazmit klonlamada, rekombinant klon seçimi için kullanılan besiyeri, ampisilin ve X-Gal içerir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Rekombinant teknoloji ile üretilen proteinlerin saf olarak elde edilmesi (pürifikasyon) önemlidir.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Pürifikasyon sonrasında, rProteinin doğal yolla üretilen ile aynı yapısal ve fonksiyonel özelliklere sahip olup olmadığı, çeşitli biyokimyasal testlerle ispatlandıktan sonra kullanıma sunulur.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Rekombinasyon Nedir?

Yeni bir bileşim olayı. DNA’da doğal olarak meydana gelir ve genetik varyasyonlar oluşturur.

Rekombinasyonun Sonuçları Nelerdir?

Rekombinasyon sonucunda oluşan değişikliklerden bazıları hücrenin/bireyin değişen çevresel şartlara adaptasyon göstermesini sağlar, bazıları ise hücre/birey için zararlı olabilir.

Günümüzde Rekombinasyon Nasıl Gerçekleştiriliyor?

Günümüzde DNA rekombinasyonu hücre dışı ortamda yani test tüpleri içinde gerçekleştirilebiliyor.

Bilimsel Araştırmada rDNA Teknolojisi Nasıl Kullanılıyor?

rDNA teknolojisinin kullanıldığı alanlardan biridir. Spesifik bir gen veya DNA dizisinin klonlanması ve tanımlanmasını sağlar.

Signup and view all the flashcards

Farmasötik/Ticari Amaçla rDNA Teknolojisi Nasıl Kullanılıyor?

rDNA teknolojisinin kullanıldığı alanlardan biridir. Gen ürünlerinin (Protein veya RNA) ilaç olarak kullanılmak üzere (aşı, enzim, hormon, antikor gibi) etkin ve yüksek miktarda üretimi sağlar.

Signup and view all the flashcards

Tıbbi Amaçla rDNA Teknolojisi Nasıl Kullanılıyor?

rDNA teknolojisinin kullanıldığı alanlardan biridir. Mutasyon/polimorfizm tespiti ile hastalıkların tanısı, genetik defektlerin düzeltilmesi, Adli Tıpta-DNA parmak izi ve hastalıkların mekanizmalarını çözmek için transgenik model organizmaların üretimi sağlar.

Signup and view all the flashcards

Tarımsal Amaçla rDNA Teknolojisi Nasıl Kullanılıyor?

rDNA teknolojisinin kullanıldığı alanlardan biridir. Zor iklim ve çevre şartlarına dayanıklı, verimi yüksek bitki ve hayvanların üretilmesini sağlar

Signup and view all the flashcards

Restriksiyon Endonükleazlar Nelerdir?

1960’lı yıllarda bulunan ve DNA’yı özel bölgelerden kesen enzimlerdir.

Signup and view all the flashcards

Klon/Koloni Nedir?

Bir tek hücreden mitoz bölünme ile üretilen ve genetik olarak birbirinin aynı hücreler grubudur.

Signup and view all the flashcards

Rekombinant DNA Teknolojisi (Klonlama) Nedir?

Rekombinant DNA’nın elde edildikten sonra bir konak hücreye aktarılması ve hücrelerin bölünerek çoğalması sırasında rDNA moleküllerinin ve rProteinlerin saf ve yüksek miktarda elde edilmesini sağlayan yöntemdir.

Signup and view all the flashcards

Klonlama Tipleri Nelerdir?

DNA/Gen/Protein düzeyinde klonlama, Hücre düzeyinde klonlama, Organizma/çekirdek düzeyinde klonlama olmak üzere üç kategoriye ayrılır.

Signup and view all the flashcards

Klonlamanın Tarihçesi Nasıldır?

1950’li yıllarda başlayan ve 1978 yılında ilk tüp bebeğin doğumu ile büyük bir başarıya ulaşan, günümüzde de devam eden bir teknolojidir.

Signup and view all the flashcards

Gen Klonlamanın Başarılı Olması İçin Gereken Şartlar Nelerdir?

Klonlanacak genin hücresel kromozomdan bağımsız şekilde replike olabilen bir Taşıyıcı DNA molekülüne (vektöre) yerleştirilmesi, rekombinant Vektör DNA’nın transfer edileceği ve çoğaltılabileceği uygun bir Konak hücre bulunması, rekombinant ve non-rekombinant konak hücre klonlarının kolayca seleksiyonunun yapılması.

Signup and view all the flashcards

Gen Klonlamasının Temel Aşamaları Nelerdir?

Genomik DNA’nın saf olarak elde edilmesi, hedef genin veya gen bölgesinin Polimeraz zincir tepkimesi (PCR) ile çoğaltılması, genomik DNA ve vektör DNA’nın aynı RE ile kesilmesi, DNA Ligaz enzimi ile vektör ve genomik DNA parçalarının birleştirilmesi, rekombinant vektör DNA’sının konak hücreye aktarılması, rekombinant klon seçimi.

Signup and view all the flashcards

Hücre (Duvarı) ve Membranının Parçalanması (Lizis) Nasıl Gerçekleştirilir ?

DNA’ya ulaşmak için önce varsa hücre duvarı ve sonra hücre membranının parçalanması fiziksel ve kimyasal yöntemlerle sağlanır.

Signup and view all the flashcards

Lizis Tamponunda Hangi Maddeler Bulunur?

Lizis tamponu içinde bulunan deterjan, tuz, EDTA, Proteinaz K enzimi, RNaz A enzimi DNA’nın parçalanmasını ve arındırılmasını sağlar.

Signup and view all the flashcards

DNA Ekstraksiyonu (Protein ve Diğer Moleküllerden Arındırma) Nasıl Yapılır?

Lizis aşamasında parçalanan hücresel atıkların uzaklaştırılması için DNA’yı tutma özellikli spin kolonlar içeren saflandırma kitleri kullanılır.

Signup and view all the flashcards

Genomik DNA’nın Büyük Parçalar Halinde Kesilmesi Nasıl Yapılır?

Restriksiyon endonükleaz enzimleri (RE) DNA’yı özel bölgelerden kestiği için kullanılır.

Signup and view all the flashcards

Hedef Genin veya Gen Bölgesinin Polimeraz Zincir Tepkimesi (PCR) İle Çoğaltılması Nasıl Yapılır?

Hedef gen dizisinin en azından bir kısmının önceden bilinmesi gerekir. PCR için, kalıp DNA, sentetik 1 çift primer, Taq DNA polimeraz enzimi, dNTP’ler, uygun tampon çözeltisi ve PCR cihazına ihtiyaç vardır.

Signup and view all the flashcards

Tip II Restriksiyon Endonükleazları Nasıl Çalışır?

Spesifik bir nükleotit çifti dizisini tanır ve bu dizi içinde spesifik kesim yaparlar.

Signup and view all the flashcards

Restriksiyon Endonükleazların Tanıma Dizileri Nasıl Olur?

Tanıma dizileri 4, 5, 6, 7 ve 13 nükleotit uzunluğunda olabilir ve palindromik / ters tekrar şeklindedir.

Signup and view all the flashcards

Küt Uçlu Kesim Nasıl Olur?

İki iplikteki kesim noktası karşılıklıdır ve çift iplikli DNA’nın her iki ipliğinde küt uçlar oluşur.

Signup and view all the flashcards

Yapışkan Uçlu Kesim Nasıl Olur?

İki iplikte kesim noktaları farklıdır ve çift iplikli DNA’nın her iki ipliğinde birbirine komplementer tek iplikli DNA kuyrukları oluşur.

Signup and view all the flashcards

Genomik DNA ve Vektör DNA’nın Aynı RE İle Kesilmesi Neden Önemlidir?

Genomik DNA ve vektör DNA’nın aynı RE ile kesilmesi, aynı uçlara sahip kesilmiş DNA’ların birleştirilmesi için gereklidir.

Signup and view all the flashcards

DNA Ligaz Enzimi Ne Yapar?

DNA Ligaz enzimi kesilmiş DNA moleküllerinin uçlarını birleştirerek tam DNA molekülünü oluşturur.

Signup and view all the flashcards

Klonlamada Taşıyıcı Olarak Kullanılan Vektörlerin Genel Özellikleri Nelerdir?

Kendini bağımsız olarak replike edebilmeli, vektörün çoğaltılabileceği uygun bir konak hücresi olmalı, seçilebilir belirleyici (muhbir gen) bölge/bölgeleri taşımalıdır, vektör istendiğinde konak hücreden kolayca izole edilebilmelidir.

Signup and view all the flashcards

Klonlamada Hangi Vektör Kullanılacağı Nasıl Belirlenir?

Klonlanacak genin büyüklüğü, konak hücrenin tipi, klonlanan genden protein ürünü elde edilme ihtiyacı vb.

Signup and view all the flashcards

Plazmidler Nelerdir?

Bakterilerde doğal olarak bulunan, dairesel ve çift sarmal yapıdaki kromozom dışı DNA molekülleridir. 5–10 kb uzunluğunda gen taşıyabilirler.

Signup and view all the flashcards

Lambda (λ) Bakteriyofaj Vektörü Nedir?

Bakteriyofaj λ, bir bakteri virüsüdür ve gen taşımak için kullanılır.

Signup and view all the flashcards

Kozmid Vektörler Nelerdir?

Plazmit ve bakteriyofajlardan daha büyük DNA parçaları taşıyabilen vektörlerdir.

Signup and view all the flashcards

Mekik (Shuttle) Vektörler Nelerdir?

Birden fazla konakçı hücrede replike olan vektörlerdir.

Signup and view all the flashcards

Gen Ekspresyon Vektörleri Nelerdir?

Rekombinant proteini yüksek miktarda üretmek için kullanılan, promotor bölgesi bulunan vektörlerdir.

Signup and view all the flashcards

Bakteri Yapay Kromozomları (BAC) Nelerdir?

Genom sekanslama projeleri için uygun, 100-500 kb DNA taşıyabilen vektörlerdir.

Signup and view all the flashcards

Maya Yapay Kromozomları (YAC) Nelerdir?

İnsan Genom Projesinde kullanılan, kendi sentromer ve telomerlerine sahip, 1 Mbp DNA taşıyabilen vektörlerdir.

Signup and view all the flashcards

Rekombinant Vektör DNA’sının Konak Hücreye Aktarılmasında Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Elektroporasyon, mikroenjeksiyon, partikül bombardımanı (gun shot), lipofeksiyon gibi yöntemlerle rekombinant vektör DNA’sı konak hücreye aktarılır.

Signup and view all the flashcards

X-Gal Seleksiyon Yöntemi Nedir?

X-Gal, ß-galaktozidaz enziminin substratıdır ve bu enzim X-Gal’ı parçaladığında mavi renk oluşur. Bu yöntem, rekombinant ve non-rekombinant bakteri kolonilerinin ayırt edilmesinde kullanılır.

Signup and view all the flashcards

Gen Ürününün (Protein) Elde Edilişi ve Kontrol Edilmesi Nasıl Yapılır?

Rekombinant proteinlerin kontaminasyondan arındırılması ve saf olarak elde edilmesi gereklidir.

Signup and view all the flashcards

Nükleer Klonlama/Transplantasyon Nasıl Yapılır?

Bir koyunun meme epitel hücresinin çekirdeği, çekirdeği alınmış bir yumurta hücresine transfer edilerek zigot elde edilip başka bir koyuna nakledilerek aynı genotip ve fenotipte kuzu elde edildi.

Signup and view all the flashcards

Nükleer Klonlamanın Önemi Nedir?

Nükleer klonlama çalışması, farklılaşmasını tamamlamış yetişkin memeli hücrelerinin yeniden programlanabileceğini gösterdi.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Tıbbi Biyoloji: Rekombinant DNA Teknikleri

  • Rekombinasyon, yeni bir bileşim olayıdır.
  • DNA'daki doğal rekombinasyon, genetik varyasyonlar oluşturur ve rekombinasyon taşıyan hücrenin yeni bir özelliğe sahip olmasına ve ebeveyn hücreden farklı olmasına neden olur.
  • Rekombinasyon sonucunda oluşan değişikliklerin bazıları yararlı olup, hücrenin ya da bireyin değişen çevresel şartlara uyum sağlamasını sağlayabilir.
  • Bazı rekombinasyon türleri ise zararlı sonuçlar doğurabilir.
  • Günümüzde rekombinasyon olayları hücre dışı ortamda (in vitro) test tüpleri içinde gerçekleştirilebilmektedir.

rDNA Teknolojisinin Kullanım Alanları

  • Bilimsel Araştırma: Belirli bir gen veya DNA dizisinin klonlanması ve analizi.
  • Farmasötik/Ticari Amaçlar: yüksek miktarda protein, RNA (örn. aşı, enzim, hormon, antikor) üretmek.
  • Tıbbi Amaçlar: mutasyon/polimorfizm tespiti, hastalıkların teşhisi, genetik defektlerin düzeltilmesi, adli tıpta DNA parmak izi analizi ve hastalık mekanizmalarının araştırılması için transgenik organizmaların üretimi.
  • Tarımsal Amaçlar: zorlu iklim ve çevre şartlarına karşı dayanıklı, yüksek verim veren bitki ve hayvanların üretimi.

Rekombinant DNA Teknolojisinin Tarihçesi

  • 1869: Genetik bilginin nükleik asitlerde depolandığı tespit edildi.
  • 1953: DNA'nın çift sarmal yapısı keşfedildi.
  • 1960: Restriksiyon endonükleazlar keşfedildi.
  • 1961: Genetik kodun işlevi belirlendi.
  • 1966: Tüm amino asitlerin genetik kodu belirlendi.
  • 1969: EcoRI RE varlığının belirlendi.
  • 1970: Ters transkriptaz enzimi keşfedildi.
  • 1972: İlk rekombinant DNA molekülü üretildi.
  • 1973: Plazmidler, gen klonlamasında kullanılmaya başlandı.
  • 1975: Gen spesifik problar ile parental DNA'nın saptanması.
  • 1976: Gen düzenlemelerinde intron ve exon bölgelerinin varlığı belirlendi
  • 1977:
  • 1978: İnsan insülini ilk kez E. coli'de klonlandı.
  • 1982: İnsan insülini ticarileştirildi.
  • 1985: İlk transgenik bitki üretildi.
  • 1987: Farelere gen transferi ile genetik bir hastalığın tedavisi.
  • 1990: İlk genetiği değiştirilmiş mısır üretildi.
  • 1991: Transgenik hayvanlar (domuz, keçi) geliştirildi.
  • 1997: Dolly (ilk memeli klonlama örneği) geliştirildi.
  • 2000: Totipotent kök hücrelerden deneysel organogenezis işlemi gerçekleştirildi.
  • 2002: İlk yapay rahim geliştirildi.

Klonlama

  • Klonlama, in vitro ortamda bir hücreden genetik olarak özdeş hücre gruplarının üretimi.
  • Klonlama Türleri:
    • DNA/Gen/Protein Düzeyinde Klonlama
    • Hücre Düzeyinde Klonlama
    • Organizma/Çekirdek Düzeyinde Klonlama

Gen Klonlamasının Başarılı Olması İçin Gereken Şartlar

  • Klonlanacak genin, vektöre yerleştirilmesi.
  • Rekombinant vektörün, konak hücreye taşınabilmesi.
  • Rekombinant ve non-rekombinant konak hücre klonlarının kolayca seçilebilmesi.

Gen Klonlamasının Temel Aşamaları

  • gDNA'nın (genomik DNA) saf şekilde elde edilmesi.
  • Hedef genin izolasyonu.
  • Hedef genin vektöre birleştirilmesi.
  • Vektör DNA'sının konak hücreye aktarılması.
  • Rekombinant vektör taşıyan hücrelerin seleksiyonu ve doğru klonların çoğaltılması.
  • Gen ürününün (protein) saflaştırılması ve son ürünün kontrolünün sağlanması.

Genomik DNA'nın Saflaştırılması (gDNA İzolasyonu)

  • Hücre duvarı ve zarının parçalanması (lizis), fiziki ve kimyasal yöntemlerle gerçekleşir.
  • Kimyasal parçalamalar (lizozim, deterjanlar vs.) kullanılır.
  • gDNA'nın sadece saflaştırılması ve başka moleküllerden arındırılması.
  • Kolon santrifüjleme ile gerçekleştirilir
  • Yıkama ve elüsyon adımları izler.

Restriksiyon Enzimleri

  • Bakterilerde bulunan ve DNA'yı özel dizilerde kesen enzimlerdir.
  • Tanıma bölgeleri (4,6,8 baz uzunluğunda) özel nükleotid dizilerden oluşur.
  • İsimleri, izole edildikleri bakterinin cins ve tür adlarından türetilir.
  • İki tip kesme işlemi vardır:
    • Küt uçlu kesim
    • Yapışkan uçlu kesim

Klonlamada Kulllanılan Vektörler (ve Özellikleri)

  • Plazmidler, bakterilerde doğal olarak bulunan, dairesel ve çift sarmal DNA molekülleridir.
  • Hücrede genellikle tek kopya halinde bulunurlar.
  • Restriksiyon enzimleri kullanılarak modifikasyona uğratılabilirler.
  • Bakteriyofaj vektörler, virüslerden oluşan vektörlerdir; genleri taşımak için kullanılırlar.
  • Kozmid vektörler, lambda fagları ve plazmidlerin birleştirilmesiyle oluşan vektörlerdir.
  • Mekik (Shuttle) Vektörler, iki farklı konak organizma (ör. maya ve bakteri) içinde çoğaltılabilen bir vektördür.
  • Gen Ekspresyon Vektörleri, rekombinant protein üretiminde kullanılır.
  • Bakteri Yapay Kromozomları (BAC), 100-500 kb DNA'yı taşıyabilir, Genom sekanslama projeleri için uygundur.
  • Maya Yapay Kromozomları (YAC), 1 Mbp DNA'yı taşıyabilir ve maya hücrelerinde çoğalabilir.

Rekombinant DNA'nın Konak Hücreye Aktarılması (Transfeksiyon)

  • Elektroporasyon, hücrelerin elektrik şoku ile geçici olarak geçirgen hale getirilmesi ile gerçekleştirilir.
  • Mikroenjeksiyon, ince iğneler kullanılarak DNA'nın hücre çekirdeğine enjeksiyonudur.
  • Partikül bombardımanı (gun shot), DNA'nın nanoboyuttaki altın veya başka bir metal parçacıklarıyla kaplanmış halde konak hücrelere gönderilmesi.
  • Liposomlar, DNA'nın konak hücre içine taşınmasına yardımcı olan lipid baloncuklar.

Rekombinant Vektör Taşıyan Hücrelerin Seleksiyonu

  • Antibiyotik direnci içeren veya X-gal enzimi için gen dahil eden/ içermeyen vektör.

  • Klonlama işleminde kullanılan yöntem (örn. X-GAL yöntemi) ile belirli genlerin taşıyıcı hücrenin içinde varlığının onaylanması

  • Mavi-beyaz koloniler kullanılarak rekombinant olmayan ve rekombinant gen taşıyan hücreler birbirinden ayrılır.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Rekombinant DNA Teknikleri PDF

Description

Bu quiz, rekombinant DNA tekniklerinin temel ilkelerini ve uygulama alanlarını keşfedecektir. Genetik varyasyonlar ve hücre dışı ortamda gerçekleştirilen deneyler hakkında bilgi edineceksiniz. Ayrıca, rDNA teknolojisinin bilimsel, farmasötik ve tıbbi alandaki önemini inceleyeceksiniz.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser