Tıbbi Biyoloji: Rekombinant DNA Teknikleri
57 Questions
4 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Rekombinasyon, yeni bir bileşim olayıdır.

True

DNA'da doğal olarak meydana gelen rekombinasyon, genetik varyasyonlar oluşturur.

True

Tüm rekombinasyonlar hücreler/bireyler için yararlıdır.

False

Günümüzde DNA rekombinasyonu, hücre dışı ortamda test tüplerinde gerçekleştirilebilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin kullanım alanları şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Tarımsal</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin, bilimsel araştırma amacıyla kullanımı nedir?

<p>Spesifik bir gen veya DNA dizisinin klonlanması ve tanımlanması</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisi, farmasötik/ticari amaçla nasıl kullanılır?

<p>Gen ürünlerinin (Protein veya RNA) ilaç olarak kullanılmak üzere (aşı, enzim, hormon, antikor gibi) etkin ve yüksek miktarda üretimi</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisinin tıbbi amaçla kullanım örnekleri şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Hastalıkların tanısı</p> Signup and view all the answers

RDNA teknolojisi, tarımsal amaçla nasıl kullanılır?

<p>Zor iklim ve çevre şartlarına dayanıklı, verimi yüksek bitki ve hayvanların üretilmesi</p> Signup and view all the answers

DNA'nın çift sarmal yapıda ve iki nükleotid dizisinden oluştuğunun keşfi hangi yılda gerçekleşti?

<p>1953</p> Signup and view all the answers

Genetik kodun işleyişinin belirlendiği yıl?

<p>1961</p> Signup and view all the answers

İlk rekombinant DNA molekülünün hazırlandığı yıl?

<p>Bu, rDNA teknolojisinin başlangıcını işaret eden bir olaydı.</p> Signup and view all the answers

İnsan insülininin E. coli'de klonlanması ve ticarete sunulması hangi yılda gerçekleşti?

<p>1982</p> Signup and view all the answers

PCR tekniğinin geliştirildiği yıl?

<p>1985</p> Signup and view all the answers

Dolly adlı klon koyun hangi yılda dünyaya geldi?

<p>1997</p> Signup and view all the answers

Nükleer klonlamanın bilime temel katkısı nedir?

<p>Farklılaşmasını tamamlamış yetişkin memeli hücrelerinin yeniden programlanabileceğinin gösterilmesi</p> Signup and view all the answers

Gen klonlaması için, klonlanacak genin hücresel kromozomdan bağımsız şekilde replike olabilen bir taşıyıcı DNA molekülüne (vektöre) yerleştirilmesi gerekir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Rekombinant vektör DNA'sının, transfer edileceği ve çoğaltılabileceği uygun bir konak hücre bulunması, gen klonlaması için gereklidir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Rekombinant ve non-rekombinant konak hücre klonlarının kolayca seçilebilmesi, gen klonlamasının başarısı için önemlidir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Genomik DNA, hücre duvarının parçalanmasıyla (lizis) elde edilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

DNA ekstraksiyonu, protein ve diğer moleküllerden arındırma işlemidir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Spin kolonlar, DNA'nın tutunma özelliğine sahip olup saf DNA elde etmede kullanılır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Lizis tamponu, deterjan (SDS), tuz ve EDTA içerir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Proteinaz K enzimi, DNA'nın parçalanmasını sağlar.

<p>False</p> Signup and view all the answers

RNaz A enzimi, hücredeki RNA'lardan kurtulmak için kullanılır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Genomik DNA'dan hedef genin eldesi, 2 farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: büyük parçalar halinde kesilmesi (restriksiyon endonükleazlarla) ve Polimeraz zincir tepkimesi (PCR) ile çoğaltılması.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, DNA'yı spesifik nükleotid dizilerini tanıyıp keserler.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, bakteri hücrelerinde doğal olarak bulunan ve DNA'yı kesme yeteneğinde olan enzimlerdir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazların isimleri, izole edildikleri bakteri suşundan gelir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon endonükleazlar, klonlamada Tip II RE’leri kullanılır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Klonlamada kullanılan taşıyıcı vektörlerin genel özellikleri, kendilerini bağımsız olarak replike edebilmeleri, çoğaltılabilecekleri uygun bir konak hücreye sahip olmaları, seçilebilir belirleyici bölgelere (antibiyotik direnç genleri) sahip olmaları ve konak hücreden kolayca izole edilebilmeleridir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Klonlamada kullanılan vektör çeşitleri şunlardır: (Birden fazla seçenek olabilir)

<p>Virüsler</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, bakterilerde doğal olarak bulunan kromozom dışı DNA molekülleridir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, dairesel ve çift sarmal yapıdadırlar.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, hücrede genellikle tek kopya halinde bulunurlar.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Restriksiyon enzimleri ile kesilip yabancı DNA parçası eklenerek, rekombinant plazmitler elde edilebilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Plazmidler, 5-10 kb uzunluğunda gen taşıyabilirler.

<p>True</p> Signup and view all the answers

PUC18 plazmidi, intact lacz geni taşıdığında, X-Gal'ı metabolize ederek mavi koloni oluşturur.

<p>True</p> Signup and view all the answers

PUC18 plazmidine yabancı DNA eklendiğinde, lacz geni bozulur ve X-Gal metabolize edilemez, bu yüzden beyaz koloni oluşturur.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Kozmid vektörler, lambda fajının protein kılıfına paketlenmesi için gerekli olan cos dizilerini içerir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Kozmid vektörler, 50 kb'lik DNA taşıyabilirler.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Mekik (Shuttle) vektörler, birden fazla konakçı hücrede replike olabilirler.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Gen ekspresyon vektörleri, promotor bölgesi bulunmayan vektörlerdir.

<p>False</p> Signup and view all the answers

Bakteri Yapay Kromozomları (BAC), 100-500 kb DNA taşıyabilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Maya Yapay Kromozomları (YAC), kendine ait sentromer ve telomerlere sahip olmakla birlikte replike olan sekansa (ARS: Autonomously Replicating Sequence) sahip değildir.

<p>False</p> Signup and view all the answers

YAC'ler, 1 Mbp DNA taşıyabilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

YAC, İnsan Genom Projesinde kullanılmıştır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Rekombinant vektör DNA'sının konak hücreye aktarılmasında kullanılan yöntemlere transfeksiyon denir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Elektroporasyon, hücrelerin bulunduğu çözeltiye kısa elektrik akımları verilerek, plazma zarında geçici açıklıklar oluşturarak vektör DNA'sının hücreye girişini kolaylaştırır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Mikroenjeksiyon, rVektörün ökaryotik hücrelere, mikroskobik boyuttaki ince iğneler kullanılarak aktarılmasını sağlar.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Partikül bombardımanı (gun shot), rVektörün nanoboyutta metal parçacıklarına tutturulması ve bir tabanca yardımıyla bitki hücrelerine gönderilmesini sağlar.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Lipofeksiyon, rVektörün lipid vesiküllere hapsedilip bu vesiküllerin hücre membranı ile etkileşerek vektörün hücreye aktarılmasını sağlar.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Plazmit klonlamada, rekombinant klon seçimi X-Gal yöntemi ile yapılabilir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

X-Gal yöntemi, lacz geninin aktif olduğu rekombinant klonların beyaz koloni oluşturmasını sağlar.

<p>False</p> Signup and view all the answers

Plazmit klonlamada, rekombinant klon seçimi için kullanılan besiyeri, ampisilin ve X-Gal içerir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Rekombinant teknoloji ile üretilen proteinlerin saf olarak elde edilmesi (pürifikasyon) önemlidir.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Pürifikasyon sonrasında, rProteinin doğal yolla üretilen ile aynı yapısal ve fonksiyonel özelliklere sahip olup olmadığı, çeşitli biyokimyasal testlerle ispatlandıktan sonra kullanıma sunulur.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Study Notes

Tıbbi Biyoloji: Rekombinant DNA Teknikleri

  • Rekombinasyon, yeni bir bileşim olayıdır.
  • DNA'daki doğal rekombinasyon, genetik varyasyonlar oluşturur ve rekombinasyon taşıyan hücrenin yeni bir özelliğe sahip olmasına ve ebeveyn hücreden farklı olmasına neden olur.
  • Rekombinasyon sonucunda oluşan değişikliklerin bazıları yararlı olup, hücrenin ya da bireyin değişen çevresel şartlara uyum sağlamasını sağlayabilir.
  • Bazı rekombinasyon türleri ise zararlı sonuçlar doğurabilir.
  • Günümüzde rekombinasyon olayları hücre dışı ortamda (in vitro) test tüpleri içinde gerçekleştirilebilmektedir.

rDNA Teknolojisinin Kullanım Alanları

  • Bilimsel Araştırma: Belirli bir gen veya DNA dizisinin klonlanması ve analizi.
  • Farmasötik/Ticari Amaçlar: yüksek miktarda protein, RNA (örn. aşı, enzim, hormon, antikor) üretmek.
  • Tıbbi Amaçlar: mutasyon/polimorfizm tespiti, hastalıkların teşhisi, genetik defektlerin düzeltilmesi, adli tıpta DNA parmak izi analizi ve hastalık mekanizmalarının araştırılması için transgenik organizmaların üretimi.
  • Tarımsal Amaçlar: zorlu iklim ve çevre şartlarına karşı dayanıklı, yüksek verim veren bitki ve hayvanların üretimi.

Rekombinant DNA Teknolojisinin Tarihçesi

  • 1869: Genetik bilginin nükleik asitlerde depolandığı tespit edildi.
  • 1953: DNA'nın çift sarmal yapısı keşfedildi.
  • 1960: Restriksiyon endonükleazlar keşfedildi.
  • 1961: Genetik kodun işlevi belirlendi.
  • 1966: Tüm amino asitlerin genetik kodu belirlendi.
  • 1969: EcoRI RE varlığının belirlendi.
  • 1970: Ters transkriptaz enzimi keşfedildi.
  • 1972: İlk rekombinant DNA molekülü üretildi.
  • 1973: Plazmidler, gen klonlamasında kullanılmaya başlandı.
  • 1975: Gen spesifik problar ile parental DNA'nın saptanması.
  • 1976: Gen düzenlemelerinde intron ve exon bölgelerinin varlığı belirlendi
  • 1977:
  • 1978: İnsan insülini ilk kez E. coli'de klonlandı.
  • 1982: İnsan insülini ticarileştirildi.
  • 1985: İlk transgenik bitki üretildi.
  • 1987: Farelere gen transferi ile genetik bir hastalığın tedavisi.
  • 1990: İlk genetiği değiştirilmiş mısır üretildi.
  • 1991: Transgenik hayvanlar (domuz, keçi) geliştirildi.
  • 1997: Dolly (ilk memeli klonlama örneği) geliştirildi.
  • 2000: Totipotent kök hücrelerden deneysel organogenezis işlemi gerçekleştirildi.
  • 2002: İlk yapay rahim geliştirildi.

Klonlama

  • Klonlama, in vitro ortamda bir hücreden genetik olarak özdeş hücre gruplarının üretimi.
  • Klonlama Türleri:
    • DNA/Gen/Protein Düzeyinde Klonlama
    • Hücre Düzeyinde Klonlama
    • Organizma/Çekirdek Düzeyinde Klonlama

Gen Klonlamasının Başarılı Olması İçin Gereken Şartlar

  • Klonlanacak genin, vektöre yerleştirilmesi.
  • Rekombinant vektörün, konak hücreye taşınabilmesi.
  • Rekombinant ve non-rekombinant konak hücre klonlarının kolayca seçilebilmesi.

Gen Klonlamasının Temel Aşamaları

  • gDNA'nın (genomik DNA) saf şekilde elde edilmesi.
  • Hedef genin izolasyonu.
  • Hedef genin vektöre birleştirilmesi.
  • Vektör DNA'sının konak hücreye aktarılması.
  • Rekombinant vektör taşıyan hücrelerin seleksiyonu ve doğru klonların çoğaltılması.
  • Gen ürününün (protein) saflaştırılması ve son ürünün kontrolünün sağlanması.

Genomik DNA'nın Saflaştırılması (gDNA İzolasyonu)

  • Hücre duvarı ve zarının parçalanması (lizis), fiziki ve kimyasal yöntemlerle gerçekleşir.
  • Kimyasal parçalamalar (lizozim, deterjanlar vs.) kullanılır.
  • gDNA'nın sadece saflaştırılması ve başka moleküllerden arındırılması.
  • Kolon santrifüjleme ile gerçekleştirilir
  • Yıkama ve elüsyon adımları izler.

Restriksiyon Enzimleri

  • Bakterilerde bulunan ve DNA'yı özel dizilerde kesen enzimlerdir.
  • Tanıma bölgeleri (4,6,8 baz uzunluğunda) özel nükleotid dizilerden oluşur.
  • İsimleri, izole edildikleri bakterinin cins ve tür adlarından türetilir.
  • İki tip kesme işlemi vardır:
    • Küt uçlu kesim
    • Yapışkan uçlu kesim

Klonlamada Kulllanılan Vektörler (ve Özellikleri)

  • Plazmidler, bakterilerde doğal olarak bulunan, dairesel ve çift sarmal DNA molekülleridir.
  • Hücrede genellikle tek kopya halinde bulunurlar.
  • Restriksiyon enzimleri kullanılarak modifikasyona uğratılabilirler.
  • Bakteriyofaj vektörler, virüslerden oluşan vektörlerdir; genleri taşımak için kullanılırlar.
  • Kozmid vektörler, lambda fagları ve plazmidlerin birleştirilmesiyle oluşan vektörlerdir.
  • Mekik (Shuttle) Vektörler, iki farklı konak organizma (ör. maya ve bakteri) içinde çoğaltılabilen bir vektördür.
  • Gen Ekspresyon Vektörleri, rekombinant protein üretiminde kullanılır.
  • Bakteri Yapay Kromozomları (BAC), 100-500 kb DNA'yı taşıyabilir, Genom sekanslama projeleri için uygundur.
  • Maya Yapay Kromozomları (YAC), 1 Mbp DNA'yı taşıyabilir ve maya hücrelerinde çoğalabilir.

Rekombinant DNA'nın Konak Hücreye Aktarılması (Transfeksiyon)

  • Elektroporasyon, hücrelerin elektrik şoku ile geçici olarak geçirgen hale getirilmesi ile gerçekleştirilir.
  • Mikroenjeksiyon, ince iğneler kullanılarak DNA'nın hücre çekirdeğine enjeksiyonudur.
  • Partikül bombardımanı (gun shot), DNA'nın nanoboyuttaki altın veya başka bir metal parçacıklarıyla kaplanmış halde konak hücrelere gönderilmesi.
  • Liposomlar, DNA'nın konak hücre içine taşınmasına yardımcı olan lipid baloncuklar.

Rekombinant Vektör Taşıyan Hücrelerin Seleksiyonu

  • Antibiyotik direnci içeren veya X-gal enzimi için gen dahil eden/ içermeyen vektör.

  • Klonlama işleminde kullanılan yöntem (örn. X-GAL yöntemi) ile belirli genlerin taşıyıcı hücrenin içinde varlığının onaylanması

  • Mavi-beyaz koloniler kullanılarak rekombinant olmayan ve rekombinant gen taşıyan hücreler birbirinden ayrılır.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Rekombinant DNA Teknikleri PDF

Description

Bu quiz, rekombinant DNA tekniklerinin temel ilkelerini ve uygulama alanlarını keşfedecektir. Genetik varyasyonlar ve hücre dışı ortamda gerçekleştirilen deneyler hakkında bilgi edineceksiniz. Ayrıca, rDNA teknolojisinin bilimsel, farmasötik ve tıbbi alandaki önemini inceleyeceksiniz.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser