Theater in de Middeleeuwen (500-1500)

Theater in de Middeleeuwen (500-1500)

• De val van het West-Romeinse Rijk (476) leidde tot een gebrek aan geschreven bronnen over theater. Mondelinge tradities vormden een belangrijke bron.
• Geschiedschrijving over de middeleeuwen kan gekleurd zijn door presentisme; het verleden wordt benaderd vanuit het huidige perspectief.
• De Kerk was een belangrijke factor bij de ontwikkeling van toneel, maar was in principe antitheatraal. Het geloof in idolatrie zorgde voor een verbod op toneel. Toch waren er vormen van toneel binnen de kerk.
• De ontwikkeling van theater was traag. De periode van duidelijke bronnen over theater begon pas in de periode van 1300 tot 1600.
• Het publieke leven had een theatraal en ritueel karakter, maar er waren geen vaste theatergebouwen.
• Er was een evolutie van theater, niet in vaste gebouwen, maar op marktpleinen en tijdens festivals.

Vroege Middeleeuwen (500-1000)

• Vroege terminologie rond theater (historio, ludus, mimus) is onduidelijk. "Scenica lectio" betekent "mensen die op een podium spelen"
• De kerk verboden theater, tenzij het een religieuze vorm was (amateurtoneel). Theater had wel heropleving binnen de kerk.
• Er waren verschillende vormen van theater
  • Dialogen in de mis: Trope Quem quaeritis (het bezoeken van Maria na de dood van Jezus), Passiespelen, Calvaires (beeldhouwwerken).
  • Epische zangers (Chanson de geste).
  • Pre-christelijke gebruiken, die later een christelijke betekenis kregen: meifeesten, carnaval, processies, charivari.
  • Latijnse komedies door Hrosvitha van Ganderheim.

Hoge Middeleeuwen (1000-1300)

• "Ordo" verwijst naar toneel.
• De eerste volledige speeltekst, Ordo Stellae (over de geboorte en jeugd van Jezus), dateert van 1130.
• Toneel werd gespeeld op christelijke hoogtijdagen, met dialogen in het Latijn.
• Liturgische toneelstukken, zoals het Antichirstspel (anti-pauselijk, niet anti-christelijk), ontstonden.
• Hildegard von Bingen schreef Ordo virtutum (koor met goddelijke personages).
• Toneelstukken kwamen in volkstaal te staan, waardoor ze los kwamen te staan van de kerk.
• Ontwikkeling in steden zoals Atrecht en Doornik.
• Jean Bodel schreef het eerste Mirakelspel, met een spannende plot en gebruik van goddelijke ingrepen (deus ex machina).
• Adam de la Halle schreef Robin et Marion.

Late Middeleeuwen (1300-1600)

• De 14e eeuw kende tijdelijke verboden tegen toneel (pest). De 15e eeuw was gekenmerkt door strenge controle over toneelstukken in Frankrijk.
• Nieuwe vormen van toneel in de 14e eeuw:
  • Abele spelen (kunstig, epische thema's).
  • Sotternie (voorloper van de klucht, met satirische thema's).
  • Poppenspel.
• Theaterfestivals en spelen op marktpleinen werden populair.
• Mysteriesspelen, met bijbelse of heilige verhalen. Dit had een grote scène die in een hoefijzervorm rond het publiek stond.
• Blijde Inkomsten: Een ceremonie bij het bezoek van een vorst. De stad toonde zich van zijn beste kant met spelen.
• Evolutie van theater: verbeterde theatertechnieken, affiches, try-outs, en begin van commerciële theater.
• 15e eeuw:
  • Contracten voor acteurs, scheiding van beroepskunstenaars en incidentele spelers.
  • Hostie-ontwijdingsspel (komedie).
  • Allegorisch toneel (gigantische spektakels tijdens banketten).
  • Kluchten.
  • Zottenspelen (met zottenmoeder en zotjes).

Dit quiz behandelt de ontwikkeling van theater tijdens de middeleeuwen. We verkennen de impact van de Kerk, de rol van mondelinge tradities en de evolutie van theater zonder vaste locaties. Ontdek hoe culturele en sociale factoren het theater in deze periode vormgaven.