Teorya ng Kakayahang Komunikatibo
40 Questions
2 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Ano ang pangunahing dahilan kung bakit mahalaga ang competence sa teorya ng kakayahang komunikatibo?

  • Ito ay nangangalunya sa mga salik panlipunan.
  • Ito ay naglalarawan ng kaalaman ng tao tungkol sa kaniyang wika. (correct)
  • Ito ay tumutukoy sa aktwal na paggamit ng wika.
  • Ito ang nagtatakda ng bilang ng mga wika na dapat matutunan.

    • Ano ang hindi bahagi ng tatlong salik na kinakailangan upang makapagsalita ang isang tao?

  • Artikulador
  • Resonador
  • Pinanggagalingan ng lakas o enerhiya
  • Kakayahang linggwistika (correct)

    • Anong bahagi ng katawan ang nagsisilbing resonador ayon sa teoryang ito?

  • Ilong (correct)
  • Labi (correct)
  • Dila
  • Baga

    • Ano ang papel ng hangin sa proseso ng pagsasalita?

    <p>Ito ang midyum ng mga alon ng tunog.</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na bahagi ng bibig ang hindi kasama sa pagbigkas ng mga tunog?

    <p>Tiyan</p> Signup and view all the answers

    Paano nag-aambag ang dila sa proseso ng pagsasalita?

    <p>Nagbabago sa hugis at laki ng espasyo sa bibig.</p> Signup and view all the answers

    Alin ang hindi nabanggit bilang isang sangkap ng sagittal diagram sa proseso ng pagsasalita?

    <p>Pangkalahatang wika</p> Signup and view all the answers

    Ano ang pangunahing layunin ng teorya ng kakayahang komunikatibo?

    <p>Maipaliwanag ang relasyon ng competence at performance.</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa mga tunog na nabubuo sa pagsasama ng alin man sa limang patinig at ng titik /y/ o /w/ sa isang pantig?

    <p>Diptonggo</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na salita ang gumagamit ng diptonggo?

    <p>Aliw</p> Signup and view all the answers

    Sa aling halimbawa hindi nagiging diptonggo ang tunog?

    <p>Sampayan</p> Signup and view all the answers

    Anong ponema ang hindi malayang nagpapalitan sa mga salitang ibinigay?

    <p>/a/ at /o/</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na salita ang may pares minimal?

    <p>Uso</p> Signup and view all the answers

    Ano ang pagkakaibang pangunahing nakikita sa halimbawa ng diptonggo at hindi diptonggo?

    <p>Nahihiwalay ang mga titik</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na pares ay itinuturing na pares minimal?

    <p>Mesa at Misa</p> Signup and view all the answers

    Paano ang pag-explain sa diptonggo sa salitang 'sayawan'?

    <p>Walang diptonggo dahil nahihiwalay ang tunog na w</p> Signup and view all the answers

    Ilang ponema ang bumubuo sa wikang Filipino?

    <p>20 ponemang katinig at 5 ponemang patinig</p> Signup and view all the answers

    Anong katangian ng tunog ang nagiging makabuluhan sa pagbuo ng salitang iba?

    <p>Pagbabago ng tunog</p> Signup and view all the answers

    Ano ang katumbas na letra ng tunog /ŋ/ sa palabaybayan ng Filipino?

    <p>ng</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga ponemang katinig sa Filipino?

    <p>q</p> Signup and view all the answers

    Para saan ang tuldik na paiwa (") sa mga tunog na hindi binigyan ng katumbas na letra?

    <p>Tumutukoy sa tunog</p> Signup and view all the answers

    Bakit mas madali ang palabigkasang Filipino kumpara sa mga wikang kanluranin?

    <p>Dahil kakaunti ang ponema</p> Signup and view all the answers

    Anong tawag sa makabuluhang tunog ng isang wika?

    <p>Ponema</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod ang tamang representasyon ng salitang 'walk' sa ponema?

    <p>/pa:soh/</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa magkakabit na dalawang magkaibang katinig sa isang patinig?

    <p>Klaster</p> Signup and view all the answers

    Aling salitang may diptonggo ang tumutukoy sa isang hayop na ginagampanan ang uri ng pagtong sa kanyang katawan?

    <p>sisiw</p> Signup and view all the answers

    Sa anong aspeto ng ponema ang tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig ng salita?

    <p>Diin</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na salitang may diptonggo ang naglalarawan ng isang uri ng lumang tool na ginagamit sa pagputol?

    <p>tubo</p> Signup and view all the answers

    Ano ang hindi kabilang sa mga halimbawa ng ponemang suprasegmental?

    <p>Klaster</p> Signup and view all the answers

    Paano maipapahayag ang pahayag na 'Maligaya siya' sa tono ng pagtatanong?

    <p>Maligaya siya?</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa pausa na nagbibigay-linaw sa mensaheng ipinapahayag?

    <p>Antala</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na salita ang mayroong diptonggo?

    <p>taboy</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tinutumbasan ng letra 'q' kapag ang tunog ay /k/?

    <p>q = tinutumbasan ng /k/ at /w/</p> Signup and view all the answers

    Anong uri ng tunog ang kinabibilangan ng mga diptonggo, klaster at pares minimal?

    <p>Segmental</p> Signup and view all the answers

    Sa mga ponemang patinig ng Filipino, aling bahagi ng dila ang ginagamit sa paglikha ng tunog?

    <p>Harap, sentral, likod</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa pares ng mga salita na may magkaibang ponema na hindi nagbabago ng kahulugan?

    <p>Pares Malayang Nagpapalitan</p> Signup and view all the answers

    Anong ponema ang tinutumbasan ng 'x' kapag ang tunog ay /s/?

    <p>x = pagtumbas sa /s/</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga ponemang patinig?

    <p>/s/</p> Signup and view all the answers

    Ano ang resulta kapag ang mga ponema /i/ at /e/ ay nagpalitan sa isang salita?

    <p>Hindi nagbabago ang kahulugan</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa pag-iimbento ng tunog na ginagamitan ng mga katumbas na letra?

    <p>Pagbigkas</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Teorya ng Kakayahang Komunikatibo

    • Ipinakilala ni Noam Chomsky (1965) ang teoryang ito.
    • Binibigyang-diin ang pagkakaiba ng competence at performance.
    • Ang competence ay tumutukoy sa kaalaman ng isang tao tungkol sa kanyang wika.
    • Ang performance naman ay ang aktwal na paggamit ng wika sa iba't ibang sitwasyon.
    • Kinikilala ng teorya ang kahalagahan ng mga salik pangkapaligiran at sosyolohiko.
    • Sinang-ayunan ito ni Cooper (1968), na binibigyang-diin na ang komunikasyon ay nangangailangan ng higit pa sa kakayahang linggwistika.
    • Kailangan ng isang nagsasalita na iangkop ang kanyang paggamit ng wika sa partikular na sitwasyong panlipunan.

    Mga Prinsipal na Sangkap ng Pananalita

    • Ang pagsasalita ay nangangailangan ng tatlong salik:
      • Pinanggagalingan ng lakas o enerhiya (halimbawa, baga)
      • Artikulador (halimbawa, babagtingang tinig)
      • Resonador (halimbawa, bibig, ilong)

    Ponemang Segmental

    • Ang mga ito ay mga tunog na ginagamitan ng mga letra para mabasa at mabigkas.
    • Ang mga katinig ng Filipino ay maaaring i-classify base sa punto at paraan ng artikulasyon, at kung binibigkas ba ito ng may tinig o walang tinig.
    • Ang Wikang Filipino ay binubuo ng limang ponemang patinig: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/
    • Maaring i-classify ang mga patinig base sa bahagi ng dila na ginagamit sa paglikha ng tunog (harap, sentral, likod) at posisyon (mataas, gitna, mababa).

    Ponemang Suprasegmental

    • Ito ang mga tunog na hindi karaniwang nakakabit sa mga letra.
    • Ginagamit ang phonemic notation upang maitala ang mga ito.
    • Ang haba ay tumutukoy sa tagal ng pagbigkas ng isang patinig sa isang pantig.
    • Ang diin ay tumutukoy sa lakas ng pagbigkas ng isang pantig.
    • Ang tono o intonasyon ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagbigkas ng isang salita, parirala, o pangungusap.
    • Ang antala o hinto ay saglit na pantigil o "pause" na ginagamit para bigyan ng linaw ang mensahe.

    Katuturan ng Ponema

    • Ang ponema ay isang makabuluhang tunog ng isang wika.
    • Ang wikang Filipino ay may 25 ponema: 20 katinig at 5 patinig.
    • Ang isang tunog ay itinuturing na makabuluhan kung nag-iiba ang kahulugan ng salita kapag pinalitan o inalis ang tunog na iyon.
    • Ang palabaybayang Filipino ay may isa-sa-isang pagtutumbasan ng ponema at letra, maliban sa /?/ at /ŋ/ .
    • Ang /?/ ay hindi binigyan ng katumbas na letra at ginagamitan ng tuldik na paiwa ().
    • Ang /ŋ/ ay ginagamitan ng digrapo na "ng".
    • May mga titik na redundant, tulad ng c, ñ, q, at x, dahil sa kawalan ng iisang tunog na kumakatawan sa kanila.

    Mga Halimbawa ng Salitang May Diptonggo

    • /aw/ - sayaw, kawali, bawang
    • /ey/ - beybi, beyk, beysbol, Leyte, keyk, reyna
    • /iw/ - agi, aliw, giliw, paksiw, sisiw, aliw, baliw, liwaliw, saliw
    • /iy/ - kami'y (kami ay)
    • /oy/ - abuloy, baboy, kasoy, lumboy, palaboy, saluysoy, taboy, tukoy, apoy, daloy, kuyakoy, luoy, panaghoy, simoy, tanghoy, tuloy, amoy, hoy, langoy, maligoy, pantukoy, soy, totoy, ugoy, biloy, kahoy, latoy, okoy, saboy, tabatsoy, tsampoy, unggoy
    • /uy/ - aruy, baduy, hu

    Klaster o Kambal Katinig

    • Ito ay dalawang magkaibang katinig na magkasunod sa isang patinig.
    • Maaaring matagpuan sa unahan, gitna, o hulihan ng salita.

    Pares ng mga Salita na Malayang Nagpapalitan

    • Ito ay pares ng mga salita na may magkaibang ponema sa magkatulad na kaligiran, ngunit hindi nagbabago ang kahulugan ng salita.
    • Ang mga ponemang patinig na /i/ at /e/ ay maaaring malayang magpalitan, gaya ng /o/ at /u/.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    EL 150: Lektura sa Yunit 2 PDF

    Description

    Alamin ang tungkol sa teorya ni Noam Chomsky ukol sa kakayahang komunikatibo. Tatalakayin ang pagkakaiba ng competence at performance, pati na rin ang mga prinsipal na sangkap ng pananalita at ponemang segmental. Tuklasin kung paano nakakaapekto ang kapaligiran at sosyolohikal na salik sa paggamit ng wika.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser