Şəbəkə Marşrutlaşdırma Protokolları

Distance-Vector Routing Protocols:
- RIP (Routing Information Protocol): uses hop count as metric, max 15 hops
- IGRP (Interior Gateway Routing Protocol): uses bandwidth, delay, load, and reliability as metrics
Link-State Routing Protocols:
- OSPF (Open Shortest Path First): uses cost as metric, supports VLSM and CIDR
Hybrid Routing Protocols:
- EIGRP (Enhanced Interior Gateway Routing Protocol): combines distance-vector and link-state features

VLAN Types:
- Port-based VLANs: assign VLANs to switch ports
- MAC-based VLANs: assign VLANs based on MAC addresses
- Protocol-based VLANs: assign VLANs based on protocols (e.g., IP, IPX)
VLAN Configuration Steps:
1. Create VLANs on switch
2. Assign VLANs to switch ports
3. Configure VLAN trunking (e.g., 802.1Q)

Switch Functions:
- Layer 2 Switching: forwards traffic based on MAC addresses
- Layer 3 Switching: forwards traffic based on IP addresses
Switch Port Types:
- Access Ports: connect to end devices
- Trunk Ports: connect to other switches or routers
- Hybrid Ports: combine access and trunk functions

Network Threats:
- Unauthorized Access: unauthorized users accessing network resources
- Malware: viruses, worms, Trojans, and spyware
- Denial of Service (DoS): overwhelming network with traffic
Network Security Measures:
- Firewalls: block unauthorized access
- Access Control Lists (ACLs): filter traffic based on rules
- Encryption: secure data transmission

Subnet Mask:
- Classful Subnetting: uses default subnet masks (e.g., 255.0.0.0)
- Classless Subnetting: uses variable-length subnet masks (VLSM)
Subnetting Steps:
1. Determine number of subnets needed
2. Determine number of hosts per subnet
3. Calculate subnet mask and subnet addresses
4. Assign IP addresses to subnets

Məsafə-Vektor Marşrutlaşdırma Protokolları:
- RIP (Marşrutlaşdırma Məlumatı Protokolu): hop count-u metrik kimi istifadə edir, maksimum 15 hop
- IGRP (İç Qapı Protokolu): bandwidth, delay, load, və reliability-i metrik kimi istifadə edir
Link-State Marşrutlaşdırma Protokolları:
- OSPF (Açıq Ən Qısa Yol Protokolu): xərc-i metrik kimi istifadə edir, VLSM və CIDR-i dəstəkləyir
Hibrid Marşrutlaşdırma Protokolları:
- EIGRP (Təkmilləşdirilmiş İç Qapı Protokolu): məsafə-vektor və link-state xüsusiyyətlərini birləşdirir

VLAN növləri:
- Port-based VLANs: VLAN-larını switch portlarına təyin edir
- MAC-based VLANs: VLAN-larını MAC ünvanlarına görə təyin edir
- Protocol-based VLANs: VLAN-larını protokollarına (məsələn, IP, IPX) görə təyin edir
VLAN konfiqurasiya addımları:
- Switch-də VLAN-larını yaradır
- Switch portlarına VLAN-larını təyin edir
- VLAN trunking-i konfiqurasiya edir (məsələn, 802.1Q)

Switch funksiyaları:
- Layer 2 Switching: trafikini MAC ünvanlarına görə yönləndirir
- Layer 3 Switching: trafikini IP ünvanlarına görə yönləndirir
Switch port növləri:
- Access Ports: uç qurğularına bağlanır
- Trunk Ports: digər switch-lərə və router-lərə bağlanır
- Hybrid Ports: access və trunk funksiyalarını birləşdirir

Network təhlükələri:
- Unauthorized Access: şəbəkə resurslarına yetkisiz giriş
- Malware: viruslar,worms, trojanlar, və spyware
- Denial of Service (DoS): şəbəkəni trafik ilə doldurur
Network təhlükəsizlik tədbirləri:
- Firewalls: yetkisiz girişi bloklayır
- Access Control Lists (ACLs): trafikini qaydalar əsasında filtrə edir
- Encryption: məlumatların təhlükəli ötürülməsini təmin edir

Subnet Mask:
- Classful Subnetting: default subnet mask-larını (məsələn, 255.0.0.0) istifadə edir
- Classless Subnetting: dəyişkən uzunluqlu subnet mask-larını (VLSM) istifadə edir
Subnetting addımları:
- Tələb olunan subnet sayıını müəyyənləşdirir
- Hər subnet üçün host sayıını müəyyənləşdirir
- Subnet maskasını və subnet ünvanlarını hesablayır
- IP ünvanlarını subnet-lərə təyin edir