سایتوکاین ها و عملکرد آن ها

سایتوکاین ها

• سایتوکاین ها، پیام رسان های شیمیایی پروتئینی و گلیکوپروتئینی هستند.
• توسط طیف وسیعی از سلول‌ها، از جمله سلول‌های غیر ایمنی (مانند سلول‌های اندوتلیال، اپیتلیال و فیبروبلاستیک) و سلول‌های ایمنی تولید می‌شوند، اما سلول‌های ایمنی تولید کننده‌ی اصلی سایتوکاین‌ها هستند.
• در حالت عادی، سلول‌های سیستم دفاع اختصاصی و ذاتی، منبع اصلی سایتوکاین‌ها هستند.
• سایتوکاین‌ها با نام‌های دیگری مثل مونوکاین، کموکاین، لمفوکاین و اینترلوکین نیز شناخته می‌شوند.
• سایتوکاین‌ها عملکردی آبشاری (cascade) دارند.
• یک سلول، سایتوکاین تولید می‌کند، که بر روی سلول‌های دیگر اثر می‌گذارد و منجر به تولید سایتوکاین‌های دیگر می‌شود.
• این عملکرد شبیه به یک شبکه است، و نمی‌توان یک الگوریتم مشخص برای اثر یک سایتوکاین بر روی سلول خاصی بیان کرد.
• سایتوکاین‌ها بر روی سلول‌های مختلف اثر می‌گذارند و منجر به عملکردهای متفاوتی می‌شوند.
• سایتوکاین‌ها، ارتباط بین سلولی و بافتی در سیستم ایمنی را برقرار می‌کنند و مانند هورمون‌ها، فعالیت اعضای مختلف بدن را کنترل می‌کنند.
• سایتوکاین‌ها فعالیت بافت‌ها، سلول‌ها و مولکول‌های سیستم ایمنی را تنظیم می‌کنند.

تفاوت سایتوکاین و هورمون

• هورمون‌ها اغلب در فواصل دور اثر می‌کنند، در حالی که سایتوکاین‌ها معمولاً به صورت موضعی عمل می‌کنند.
• تولید هورمون‌ها معمولاً دائمی است، اما تولید سایتوکاین‌ها تنظیم می‌شود و در زمان و مکان مناسب القا می‌شود.

خواص کلی سایتوکاین ها

• وزن مولکولی کم (زیر 30 کیلودالتون)
• در مقادیر بسیار کم تولید می‌شوند.
• تولید آنها کوتاه‌مدت و خود محدود‌کننده است.
• از طریق گیرنده‌های خود بر سلول‌های هدف تاثیر می‌گذارند.
• میل پیوندی بالایی با گیرنده‌ها دارند.
• گیرنده‌ها ممکن است ساب یونیت‌های مشترک داشته باشند.
• اثر آنها از طریق تغییر بیان ژن در سلول هدف انجام می شود.

انواع تأثیرات سایتوکاین ها

• اتوکراین: سایتوکاین بر روی خود سلول تولیدکننده اثر می‌گذارد.
• پاراکراین: سایتوکاین بر روی سلول‌های مجاور اثر می‌گذارد.
• اندوکرین: سایتوکاین از طریق جریان خون و لنف به سلول‌های دورتر اثر می‌گذارد.

عملکردهای بیولوژیکی سلول هدف

• رشد و تکثیر
• تمایز
• القای مرگ سلولی
• بی پاسخگویی به سایتوکاین‌های دیگر
• پاسخگویی به سایتوکاین‌های دیگر و القای تولید سایتوکاین‌های دیگر

پیوتروپیسم

• یک سایتوکاین توسط سلول معینی تولید می‌شود ولی بر سلول‌های مختلفی اثر می‌گذارد (مثال: اینترلوکین 4)

ردوندانسی

• دو سایتوکاین ممکن است تأثیرات مشابهی بر یک سلول داشته باشند (مثال: اینترلوکین 2 و 4)

سینرژی

• اثر سایتوکاین‌ها در کنار هم تشدید می‌شود (مثال: اینترفرون گاما و TNF-α)

آنتاگونیسم

• یک سایتوکاین، اثر سایتوکاین دیگر را خنثی می‌کند (مثال: اینترفرون گاما و اینترلوکین 10)

کنترل تولید و عملکرد سایتوکاین ها

• سطح DNA : ژن‌های تولید سایتوکاین‌ها، القایی هستند و در سطح mRNA کنترل می‌شوند.
• نیمه‌ عمر کوتاه سایتوکاین‌ها
• وجود رسپتورهای محلول
• کنترل تولید رسپتورها در سطح سلول
• کنترل دمای بدن (در پاسخ به عفونت‌ها)

سایتوکاین های ایمنی ذاتی

• اغلب سایتوکاین‌های ایمنی ذاتی، پرو-التهابی هستند و رویکرد اصلی ایمنی ذاتی التهاب است.
• شامل اینترلوکین 1، اینترلوکین 6 و TNF-α می‌باشند.
• می‌توانند بر کبد، مغز استخوان، هیپوتالاموس، سلول‌های عضلانی و چربی تأثیر بگذارند.
• می‌توانند تولید پروتئین‌های فاز حاد ( مانند CRP ) را افزایش دهند.
• فراخوانی نوتروفیل، افزایش دمای بدن (تب) و افزایش لیپولیز و پروتئولیز را موجب می شوند.

کموکاین‌ها

• مواد جاذب شیمیایی هستند که باعث حرکت سلول‌ها می‌شوند.
• در تنظیم مهاجرت سلول‌های ایمنی به محل عفونت نقش دارند.

اینترفرون نوع یک

• عمدتا در ایمنی ذاتی ضد ویروس دخالت دارد.
• توسط پلاسما سایتوئید دندریتیک سل ها تولید می‌شود.
• باعث مهار تکثیر ویروس و افزایش بیان HLA کلاس 1 می شود.
• در درمان بیماری هایی مثل هپاتیت ویروسی کاربرد دارد.

اینترلوکین 10

• سایتوکاین ضدالتهابی است.
• تولید اینترلوکین 12 را مهار می‌کند.
• بیان HLA کلاس 2 را مهار می‌کند.

این آزمون به بررسی مفهوم سایتوکاین ها، انواع و ویژگی های آن ها می پردازد. سایتوکاین‌ها نقش مهمی در سیستم ایمنی و ارتباطات بین سلولی ایفا می‌کنند و شما می‌توانید اطلاعات خود را در این زمینه آزمون کنید.