Sağlık ve Hastalıklar Üzerine Quiz

Kalp Damar Hastalıkları

• Kalp damar hastalıkları, tüm dünyada hızla artan önemli ölüm nedenlerinden biridir
• Kalp damar hastalıklarına bağlı ölümler, tüm ölümlerin yaklaşık %31.5'ini oluşturmaktadır
• Her yıl dünya çapında yaklaşık 17.3 milyon kişi kalp damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
• Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 800.000'den fazla kişi bu hastalıklar sonucu yaşamını yitiriyor.
• 2030 yılına kadar bu sayının 22,2 milyona ulaşacağı öngörülüyor.

Kaynaklar

• American Heart Association (AHA)
• www.nhlbi.nih.gov/guidelines
• Framingham Heart Study (FHS)
• www.eatright.org

Ölüm Nedenleri Türkiye

• Türkiye'de ölümlerin en önemli nedenlerinden biri dolaşım sistemi hastalıklarıdır (%33.5)
• Tüm ölümlerin yaklaşık %43'ü kalp damar hastalıklarından kaynaklanmaktadır
• 2021-2022 yılları arasında kalp hastalıkları ölümlerde %47,73 oranında ilk sırada yer almaktadır.

Ateroskleroz

• Atardamarların iç yüzeyinde yağ birikmesi, iltihaplanma ve sertleşmeye neden olur
• Vücuttaki çeşitli organlara kan akışını azaltır
• Kalp krizi, felç ve diğer damar hastalıklarına yol açabilir
• Ateroskleroz, lipit ve sitokinlerin etkileşiminden kaynaklanan enflamatuar bir süreçtir
• TNF-alfa, interlökin-8 ve interlökin-6 gibi sitokinler, ateroskleroz gelişiminde rol oynarlar.

Arter Yapısı

• Arterler, intima, media ve adventisya olmak üzere üç katmandan oluşur.
• İntima, en iç katman olup, endotel ve bazal membran ile karakterizedir.
• Media, düz kas hücreleri ve elastik liflerden oluşur.
• Adventisya, en dış katman olup, bağ dokusundan oluşur.

Endotel Disfonksiyonu

• Endotel hücreler, damar duvarının iç yüzeyini kaplayan bir katmandır.
• Endotel disfonksiyonu, damar duvarındaki endotelin işlev kaybı, kan akışını düzenleme ve pıhtılaşma gibi önemli işlevlerinde bozulmadır.
• Endotel disfonksiyonu, yüksek tansiyon, diyabet, obezite, sigara kullanımı gibi risk faktörleriyle ilişkilidir.
• Yüksek serum kolesterolü, endotelden serbest oksijen radikallerinin salgılanmasına neden olabilir.
• Bu radikaller, NO'ya bağlanarak aktivitesini bozabilir.

Risk Faktörleri

• Davranışsal
• Sigara içimi
• Hareketsizlik
• Beslenme alışkanlıkları
• Metabolik
• Yüksek tansiyon
• Yüksek kolesterol
• Diyabet
• Obezite
• Diğer
• Yoksulluk ve düşük eğitim düzeyi
• İleri yaş
• Cinsiyet
• Genetik faktörler
• Psikolojik faktörler

CRP (C-Reaktif Protein)

• Karaciğerde üretilen, akut inflamasyonu gösteren bir proteindir
• Yüksek seviyeler koroner kalp hastalığı ile ilişkili olabilir

Kolesterol

• Diyetle alınan doymuş yağlar serum kolesterolünü yükseltir
• Karaciğerde sentezlenir

Homosistein

• Kan damarlarında hasara neden olabilen bir amino asittir, yüksek seviyeler koroner kalp hastalığı riskinde arttırıcıdır

Trimetilamin-N-oksit (TMAO)

• Bağırsak mikrobiyotasının faaliyetinden ortaya çıkan bir metabolittir
• Kalp hastalıkları ile ilişkili olduğu gösterilmiştir

Chlamydia Pneumonia

• Ateroskleroz plaklarında tespit edilebilir, aterosklerozun gelişimiyle doğrudan bir ilişkisinin olma olasılığı yüksektir

Fibrinojen

• Pıhtılaşma sürecinde görev alan bir proteindir
• Yüksek seviyeler inflamasyon ve koroner kalp hastalığı riski ile ilişkilidir

Böbrek Hastalığı

• Böbreklerin vücuttaki atıkların filtrelenmesinde ve elektrolit dengesini sağlamada önemli bir rolü vardır
• Böbrek hastalığı, kardiyovasküler hastalık riskinde artışa neden olabilir

Oksidasyon Stres

• Serbest radikallerin hasar verici etkilerinin artması, vücut hücrelerinde oksidatif stres oluşumuna katkıda bulunur
• LDL oksidasyonunu arttırır ve ateroskleroz gelişimine yol açabilir

Şişmanlık

• Vücuttaki yağ miktarının artışı yüksek tansiyon ve hipertansiyon riskini arttırır
• Şişmanlık, kardiyovasküler sistem sağlığı üzerinde büyük bir risk faktörüdür

Egzersiz

• Fiziksel aktivite kalp sağlığını olumlu etkiler, vücut ağırlığını kontrol etmede etkilidir
• Düzenli egzersiz, hipertansiyon ve koroner kalp hastalığı riskini azaltmaktadır.

Lipoproteinler

• LDL, VLDL ve HDL gibi lipoproteinler, vücuttaki kolesterolü taşıyan proteinlerdir.
• Toplam kolesterolün HDL kolesterol oranı ne kadar düşükse KKH riski o kadar azdır.
• LDL kolesterol, ateroskleroz gelişiminde önemli etkendir.
• HDL kolesterol, ateroskleroz riskini azaltıcı etkiye sahiptir.

Apolipoproteinler

• Lipoproteinlerin önemli bileşenleridir
• Kolesterol ve trigliserit taşıma sürecinde rol alırlar.

Beslenme Davranışları (Risk Faktörleri)

• Doymuş yağa dayalı diyet
• Trans yağlar
• Doymuş yağ ve trans yağların alımını azaltıp, sağlıklı yağların alımını arttırmak
• Antioksidan vitamin ve mineral alımı azaltılmışlığı
• Kalsiyum ve potasyum alımının eksikliği
• Alkol tüketiminin artması

Posa

• Günlük posa alımı, ateroskleroz gelişimi, hipertansiyon ve koroner kalp hastalığı riskini azaltır

Yağlar

• Doymuş yağlar LDL-kolesterolü yükseltir
• Trans yağlar LDL-kolesterolü yükseltir ve HDL-kolesterolü düşürür.

Omega-3 Yağ Asitleri

• Bazı çalışmalarda, omega-3 yağ asitlerinin kalp krizi riskini azaltabileceği görülmektedir
• Hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için önemlidir

Kakao ve Çikolata

• Antoksidan ve antienflamatuvar özelliklere sahiptir
• Kan basıncını düşürücü etkiye sahiptir

Sarımsak

• Kan basıncı düşürücü potansiyele sahiptir
• Bazı çalışmalarda kolesterol düşürücü etki tespit edilmemiştir

Reversatrol

• Antioksidan özelliklere sahiptir
• Bazı çalışmalarda, şeker hastalarında kan değerleri üzerinde olumlu etkisinin olduğu görülmektedir.

Ginko Biloba

• Kanama süresini uzatabildiği bilinmektedir
• Farklı ilaçlarla etkileşim gösterebilir

Amerikan Ginsengi

• Hipertansiyon ve diyabet tedavisinde kullanımı hakkında belirgin bir kanıt yok

Kardiyovasküler Hastalıklarla Bitkisel TAT Uygulamalarının Etkileşimi

• Bazı bitkisel preparatlar, karnitin ve digoksin ile etkileşime girebilir, bu nedenle bir uzmanla görüşmek zaruridir

Sodeyum

• Fazla tuz alımı, yüksek tansiyon riskini arttırır
• Diyetle alınan sodyum, kan basıncı üzerindeki etkisini düzenlemektedir

Potasyum

• Kan basıncını düşürmeye yardımcı olur
• Böbreklerin çalışmasında önemli bir rol oynar.

Kalsiyum

• Kemik sağlığı için elzemdir
• Kan basıncı üzerinde etkisi bulunur

Magnezyum

• Kas ve sinir fonksiyonları için önemlidir
• Kalp sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahiptir

Demire ihtiyaç

• Vücut için çok önemli, düşük demir alımı, yüksek tansiyon ve kalp rahatsızlıkları için risk faktörüdür

Kafein