6. Pieniądz i bankowość komercyjna

Pieniądz

• Pieniądz to powszechnie akceptowane dobro, które służy do nabywania innych dóbr.
• Sprzedawcy akceptują pieniądz, ponieważ mogą go wykorzystać do zakupu innych dóbr.
• Pieniądz umożliwia wymianę pośrednią (towar-pieniądz-towar) zamiast bezpośredniej (barter).

Funkcje pieniądza

• Środek wymiany (cyrkulacji): umożliwia wymianę dóbr i usług.
• Jednostka obrachunkowa: pozwala na porównywanie wartości dóbr i usług.
• Środek płatniczy: zwalnia z konieczności natychmiastowej wymiany dóbr.
• Środek przechowywania wartości (tezauryzacji): pozwala na gromadzenie bogactwa w przyszłość.

Ewolucja pieniądza

Pieniądz towarowy

• Pieniądz towarowy to dobro posiadające wartość samą w sobie, wykorzystywane do wymiany.
• Przykłady: zboże, skóry, wino, przyprawy, bydło.

Wady pieniądza towarowego

• Niejednorodność i trudności w podziale
• Duża masa i nietrwałość

Formy pieniądza

• Pieniądz symboliczny: wartość nie wynika z wartości fizycznej, ale jest nadana przez władzę.
• Metale (żelazo, brąz, srebro, złoto): używane jako pieniądz w przeszłości.

Miary ilości pieniądza

• Baza monetarna (M0, H): pieniądz wielkiej mocy obejmujący gotówkę i rezerwy banków komercyjnych.
• Gotówka w obiegu pozabankowym
• Gotówka zgromadzona w bankach
• Agregaty monetarne (M1, M2, M3): rozszerzone pojęcia obejmujące różne formy pieniądza.

Agregaty monetarne (M1, M2, M3)

• Agregat M1: gotówka w obiegu + depozyty i inne zobowiązania bieżące .
• Agregat M2: M1 + depozyty i inne zobowiązania do 2 lat.
• Agregat M3: M2 + papiery wartościowe, z terminem do 2 lat.

Popyt na pieniądz

• Zapotrzebowanie na pieniądz zgłaszane przez przedsiębiorstwa, ludzi, banki i inne podmioty.

• Zależy od: dochodu, bogactwa, stóp procentowych, poziomu cen i oczekiwań na przyszłość.

• 3 motywy popytu na pieniądz:

• Transakcyjny: zapewnienie płynności w transakcjach.

• Ostrzeżeniowy: zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi zdarzeniami.

• Spekulacyjny: wykorzystanie pieniądza do spekulacyjnych zakupów dóbr lub papierów wartościowych.

Rynek pieniężny

• Zależność pomiędzy popytem na pieniądz i podażą pieniądza na rynku.
• Wpływa na poziom stóp procentowych.
• Stopa procentowa i podaż pieniądza są odwrotnie proporcjonalne - większa podaż to niższa stopa procentowa, mniejsza podaż to wyższa stopa procentowa.

System Bankowy

• Bank centralny + banki komercyjne
• Obsługują ludność, przedsiębiorstwa.
• Udzielają kredytów, przyjmują depozyty.
• Kreują pieniądz bezgotówkowy.

Rezerwa obowiązkowa

• Część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych przeznaczonych na rezerwy.
• Cel: łagodzenie zmian płynności sektora bankowego, ograniczenie nadpłynności banków.
• Dotyczy banków, oddziałów instytucji kredytowych i SKOKi.

Kreacja pieniądza

• Banki komercyjne poprzez udzielanie kredytów kreują nowe depozyty, zwiększając podaż pieniądza.

Mnożnik kreacji pieniądza

• Mnożnik kreacji pieniądza pokazuje, jak banki mogą stworzyć więcej pieniędzy na podstawie początkowej kwoty depozytów.

Ten quiz dotyczy zastosowania motywu spekulacyjnego na rynku pieniężnym oraz roli rezerwy obowiązkowej w bankach. Sprawdź swoją wiedzę na temat efektywności kredytów udzielanych przez banki komercyjne i ich wpływu na dochód nominalny oraz popyt na pieniądz.