Psychologia - Zmienne i Ich Klasyfikacja

Metodologia Badań Psychologicznych

• Psychologia to nauka badająca zachowania i procesy psychiczne
• Badania psychologiczne opierają się na ściśle określonych metodach
• Wyniki badań psychologicznych muszą być sprawdzalne, kumulatywne, upublicznialne i oszczędne

Definicja i Cele Psychologii

• Psychologia to nauka zajmująca się badaniem zachowań i procesów psychicznych oraz ich zależności od fizycznego stanu organizmu, stanu umysłu i środowiska zewnętrznego.
• Psychologowie są naukowcami, którzy dążą do zrozumienia jak ludzie czują, myślą, podejmują decyzje, działają w rozmaitych warunkach i sytuacjach.

Definicja i Cele Psychologii (kontynuacja)

• Metoda badawcza musi podlegać ocenie, aby uznać ją za naukową
• Wyniki badań muszą być sprawdzalne, kumulatywne, upublicznialne i oszczędne
• Sprawdzalność wyników polega na tym, że inne osoby mogą powtórzyć badanie i dojść do podobnych wniosków
• Metoda ma być oszczędna co do używania nowo wprowadzonych pojęć i opisujących zjawiska

Kumulatywność

• Kumulatywność oznacza odwoływanie się do prac poprzednich badaczy, by nie wynalazzyć koła na nowo.
• Badanie powinno nawiązywać do poprzednich badań w tej dziedzinie.
• Badanie powinno pokazać, że wcześniejsze prace są rozszerzane lub uzupełniane o nowe informacje.

Upublicznianie

• Aby wyniki badań zostały uznane za naukowe, muszą być upublicznione.
• Zazwyczaj poddawane są recenzji koleżeńskiej.
• Upublicznienie umożliwia innym badaczom weryfikację metody i wyników.
• Opublikowane wyniki mogą posłużyć do dalszych badań i rozwoju wiedzy psychologicznej.

Oszczędność

• Stara się używać jak najmniejszej ilości nowych pojęć do opisu znanych zjawisk.
• Jeśli pojawi się potrzeba opisania nowego aspektu zjawiska, to koncepcja powinna być jak najprostsza i najpełniejsza.

Podstawowy przedmiot psychologii

• Podstawowym przedmiotem psychologii jest człowiek i jego zachowanie.
• Psychologia koncentruje się na zachowaniu celowym, ukierunkowanym na osiągnięcie określonego celu.

Poznanie naukowe

• Cele poznania naukowego: ogół, ścisłość, wysoka zawartość informacyjna, pewność, prostota
• Najważniejsze cele to poszukiwanie prawdy, która charakteryzuje się ogólnością, ścisłością, wysoka zawartość informacyjna, pewnością i prostotą.

Poznanie naukowe (kontynuacja)

• Cele poznania naukowego mogą być zewnetrzne lub wewnętrzne
• Cele wewnętrzne skupiają się na poszukiwaniu wiedzy, rozumienia i charakteryzują badania naukowe

Przewidywanie

• Przewidywanie zachowań jest ważnym celem w psychologii.
• Trafność przewidywań jest ważnym kryterium oceny użyteczności teorii psychologicznych.

Proces poznania naukowego

• Przeprowadzenie badań naukowych składa się z kilku kroków:
• 1. zbieranie faktów
• 2. formułowanie teorii
• 3. i przewidywanie
• 4. i sprawdzanie przewidywań

Badania psychologiczne: metody i plany badawcze

• Metody badań psychologicznych: testy i kwestionariusze
• Testy służą do pomiaru określonych cech lub zdolności
• Kwestionariusze służą do pomiaru określonych cech osobowości
• Trafność i rzetelność testów są kluczowymi kryteriami ich użyteczności w badaniach psychologicznych.

Badania psychologiczne: metody i plany badawcze (kontynuacja)

• Studium przypadku – analiza pojedynczego przypadku, pozwalająca na głębsze zrozumienie zjawiska.
• Obserwacja naturalistyczna – śledzenie zachowań w naturalnym środowisku
• Eksperyment – badanie związku przyczynowo-skutkowego zmiennych, poprzez manipulację jedną zmienną, przy jednoczesnym kontrolowaniu innych zmiennych.
• Plan eksperymentalny – schemat badania, w którym badacz manipulacje zmienną niezależną, aby ustalić jej wpływ na zmienną zależną.

Badania psychologiczne: metody i plany badawcze (kontynuacja)

• Plan korelacyjny – badanie zależności między zmiennymi, bez manipulacji którymkolwiek z nich.

Korelacyjny plan badawczy

• Badanie korelacyjne bada relacje między zmiennymi.
• Nie wskazuje na przyczynowość
• Korelacja dodatnia oznacza, że wraz ze wzrostem jednej zmiennej, rośnie druga.
• Korelacja ujemna oznacza, że wraz ze wzrostem jednej zmiennej, maleje druga

Proces badawczy

• Obserwacje, przekonania, informacje i wiedza ogólne są źródłem sformułowania idei i pomysłów do badań.
• Badacze tworzą teorie, które stają się przewodnikiem dla formułowania pytań badawczych
• Teoria psychologiczna to zorganizowany zbiór pojęć, pokazujący jak teorie są ze sobą powiązane.
• Determinizm – zdarzenia fizyczne, psychiczne i behawioralne są wynikiem specyficznych czynników przyczynowych.

Proces badawczy (kontynuacja)

• Badania w psychologii zawierają wiele faz.
• Faza obserwacyjna lub pytanie – początkowe pytania i obserwacje.
• Faza sformułowania hipotezy – uzasadnione i logiczne założenie o relacji przyczynowo-skutkowej.
• Zaprojektowanie badania – planowanie eksperymentu lub badania, ze szczególnym naciskiem na kontrolowanie zmiennych zakłócających.
• Analiza danych i wyciąganie wniosków – Analiza uzyskanych danych i ich interpretacja.
• Przedstawienie wyników – prezentowanie wyników badań
• Rozważanie nierozstrzygniętych kwestii – kolejne kroki do podjęcia

Tendencja obserwatora

• Tendencja obserwatora- to błąd, który pojawia się podczas obserwacji, ponieważ obserwatorowie są nastawieni na to czego oczekują.
• Oczekiwania te mogą wpływać na sposób postrzegania i rozumienia wydarzeń przez obserwatorów.

Środki zaradcze w badaniu naukowym

• Standaryzacja – stosowanie jednakowych procedur i warunków w badaniach by ograniczyć tendencyjnośc obserwatora
• Definicje operacyjne – definiowanie pojęć w sposób dokładny i precyzyjny używając mierników, by ograniczyć subiektywność.

Zmienne

• Zmienne to właściwości obiektu, które mogą przyjmować różne wartości.
• Zmienne mogą być ciągłe lub dyskretne
• Zmienne mogą być sklasyfikowane (kwalifikacyjne) lub manipulacyjne

Zmienne (kontynuacja)

• Zmienna niezależna – zmienna, którą badacz manipuluje
• Zmienna zależna – zmienna, której efekt działania zmiennej niezależnej ma być mierzony
• Zmienne uboczne – zmienne, które mogą wpływać na zmienną zależną, ale nie są przedmiotem głównym badania
• Zmienne zakłócające – zmienne, które mogą wpływać na wyniki badania w sposób niezamierzony

PYTANIA BADAWCZE

• Badacz formułuje pytania badawcze by odpowiedzieć na pytanie jak zmienne niezalezne wpływają na zmienną zależną.
• Postać pytań badawczych: mogą być proste, złożone, specyficzne, ogólne.
• Pytania badawcze są pierwszym krokiem w procesie badawczym.