Psychologia Empiryczna i Teorie

Psychologia i życie - Rozdział I

• Psychologia to naukowe badanie zachowań i procesów psychicznych jednostek.
• Wnioski psychologiczne powinny być oparte na dowodach zebranych zgodnie z zasadami metody naukowej.
• Metoda naukowa to zbiór procedur służących do zbierania i interpretowania obiektywnych informacji w taki sposób, aby zminimalizować błędy i umożliwić wiarygodne uogólnienia.
• Zachowanie to działania, dzięki którym organizm przystosowuje się do otoczenia.
• Cele psychologii badawczej to opisywanie, wyjaśnianie i przewidywanie zachowania, a także kierowanie nim.
• Opisywanie zachowania polega na dokładnych obserwacjach i sprawozdaniach z obserwacji zachowań organizmów oraz warunków, w których te zachowania zachodzą (ważny jest obiektywny sposób pomiaru).
• Poziomy analizy obejmują od całościowego (kontekst społeczny, kulturowy) do bardzo szczegółowego (np. zmiany biochemiczne w procesie uczenia się).
• Wyjaśnianie zachowania polega na znajdowaniu prawidłowości w procesach behawioralnych i psychicznych (np. analizując indywidualną skłonność do podejmowania ryzyka wobec nacisku rówieśników).

Psychologia - Rozdział 2

• Przewidywanie, jak zachowanie będzie ewoluować w danym czasie,
• Kierowanie zachowaniem - wpływanie na występowanie, zahamowanie lub zmianę zachowania.

Psychologia - Rozdział 3

• Introspekcja - metoda badania własnych stanów świadomości i procesów psychicznych.
• Strukturalizm - szkoła psychologiczna badająca podstawowe elementy świadomości i ich relacje.
• Funkcjonalizm - szkoła psychologiczna badająca funkcje ludzkiej psychiki w kontekście interakcji organizmu z otoczeniem.

Psychologia - Rozdział 4

• Percepcja - proces organizowania i interpretowania informacji sensorycznych.
• Procesy percepcji:
• Odbiór wrażeń - przekazywanie informacji o bodźcach z narządów zmysłowych mózgu.
• Organizacja percepcji - łączenie i integrowanie informacji sensorycznych.
• Identyfikacja i rozpoznawanie - przypisywanie znaczenia do spostrzeżeń.
• Rodzaje bodźców percepcyjnych: dystalne i proksymalne; Psychofizyka - badanie relacji między stymulacją fizyczną a doświadczeniem psychicznym; próg absolutny - minimalna intensywność bodźca, która wywołuje wrażenie.
• Funkcja psychometryczna - graficzny opis zależności intensywności bodźca od częstości jego detekcji.
• Adaptacja sensoryczna - zmiana wrażliwości na bodźce na skutek ciągłego działania bodźca.
• Teoria detekcji sygnałów - model tłumaczący, w jaki sposób ludzie detektują słabe lub delikatne bodźce sensoryczne.
• Próg różnicy (JND) - minimalna różnica w intensywności dwóch bodźców, którą można rozróżnić.
• Prawo Webera - próg różnicy jest proporcjonalny do intensywności bodźca.
• Zmysł wzroku - struktura i funkcja układu wzrokowego człowieka (źrenice, soczewki, siatkówka, nerw wzrokowy).
• Zmysł słuchu - struktura i funkcja układu słuchowego człowieka (małżowina uszna, błona bębenkowa, ślimak, nerw słuchowy).
• Zmysł węchu - struktura i funkcjonowanie receptorów węchowych w jamie nosowej.
• Zmysł smaku - struktura i procesy receptorów smaku na języku (kubki smakowe).
• Zmysł dotyku - wrażliwość skóry na receptory czuciowe (wrażenia nacisku, temperatury, bólu).
• Zmysł równowagi - sensoryczny system informujący o położeniu i ruchu.

Psychologia - Rozdział 5

• Świadomość - stan, w którym jednostka ma wiedzę o sobie i otoczeniu.
• Nieświadomość - procesy psychiczne, do których jednostka nie ma dostępu.
• Przedświadomość – procesy psychiczne mogące stać się dostępne dla świadomości.
• Hipnoza - stan zmienionej świadomości.
• Medytacja - technika skupienia uwagi na celu; prowadzi do różnych stanów świadomości.
• Substancje psychoaktywne - wpływają na procesy psychiczne i zachowania, zmieniając tymczasowo świadomość.

Psychologia - Rozdział 6

• Uczenie się - względnie trwała zmiana zachowania lub potencjału zachowania na skutek doświadczenia.
• Habituacja - zmniejszenie reakcji na powtarzający się bodziec.
• Uwrażliwienie - zwiększenie reakcji na powtarzający się bodziec.
• Warunkowanie klasyczne - uczenie się asocjacyjne dwóch bodźców.
• Warunkowanie sprawcze - uczenie się na skutek konsekwencji zachowania.
• Wygaszanie - zmniejszenie siły reakcji na skutek braku wzmocnienia.
• Generalizacja bodźca - rozszerzenie reakcji na bodźce podobne do bodźca warunkowego.
• Różnicowanie bodźców - uczenie się odróżniania bodźców.
• Mnemotechniki - techniki zapamiętywania (np. kodowanie, wiązanie).

Psychologia - Rozdział 7

• Pamięć sensoryczna - krótkotrwała pamięć przetwarzania informacji zmysłowych; procesy pamięciowe, dzięki którym przechowywane są informacje zmysłowe.
• Pamięć krótkotrwała - ograniczona pojemność, krótkoterminowe przechowywanie informacji; procesy pamięciowe, służące krótkoterminowemu przechowywaniu informacji.
• Pamięć operacyjna - krótkotrzywałe przechowywanie i przetwarzanie informacji; umożliwia manipulowanie informacją.
• Pamięć długotrwała - zdolność do kodowania, przechowywania i odtwarzania informacji w dłuższym czasie.
• Wspomnienia deklaratywne - informacje dotyczące faktów, wydarzeń; sąjawne.
• Wspomnienia proceduralne - wiedza o sposobach działania; są utajone.
• Interferencja - zjawisko, w którym dotychczasowe wspomnienia zakłócają zapamiętywanie nowych informacji.
• Kodowanie - proces konwersji doświadczenia sensorycznego na reprezentacje pamięciowe.
• Przechowywanie - utrzymanie reprezentacji wspomnień w pamięci.
• Wydobywanie - odzyskanie informacji z pamięci.

Psychologia - Rozdział 8

• Procesy poznawcze - wyższe czynności umysłowe, takie jak percepcja, uwaga, pamięć, język, myślenie, rozwiązywanie problemów.
• Uwaga - skupienie zasobów poznawczych na wybranym obszarze info.
• Poznanie - proces przetwarzania info, tworzenia idei, rozumowania oraz reagowania na środowisko.
• Myślenie - proces rozumowania i rozwiązywanie problemów.
• Rozumowanie deukcyjne - logiczne wnioskowanie z założeń.
• Rozumowanie indukcyjne - przewidywanie na podstawie obserwowanych tendencji.
• Ocenianie i podejmowania decyzji - procesy wyciągania wniosków i wyborów między opcjami.
• Heurystyka - uproszczone strategie myślowe.

Psychologia - Rozdział 9

• Pomiar psychologiczny - formalne i standaryzowane procedury, służące do mierzenia zdolności i cech psychologicznych.

• Inteligencja - złożona zdolność poznawcza.

• Testy inteligencji - metody pomiaru zdolności poznawczych, np. Stanfordzka Skala Inteligencji, WAIS.

• Teorie inteligencji:

• Teoria czynnika g (Spearman): ogólny czynnik inteligencji (g).

• Teoria wielorakich inteligencji (Gardner): różne rodzaje inteligencji.

• Trójczynnikowa teoria inteligencji (Sternberg): analityczna, twórcza i praktyczna inteligencja.

• Odziedziczalność ilorazu inteligencji (IQ) - wkład genetyczny w zmienność IQ.

• Wpływ kultury na pomiary IQ - kulturowe uprzedzenia i czynniki społeczne.

  Psychologia - Rozdział 10

• Rozwój człowieka - proces zmian fizycznych, poznawczych i społecznych od narodzin do śmierci.

• Faza prenatalna - rozwój płodu w łonie matki (germinal, embrionalny, płodowy).

• Okres niemowlęcy - rozwijające się zdolności motoryczne, sensoryczne, językowe.

• Okres dzieciństwa - rozwijające się zdolności poznawcze i społeczne.

• Okres dojrzewania (adolescencja) - fizyczne i społeczne zmiany.

• Dorośli okres - kontynuacja rozwoju.

• kryzysy psychospołeczne (E. Erikson) - etapy rozwoju charakteryzujące się dylematami rozwojowymi.

• Badania normatywne i podłużne - metody badań rozwojowych.