Psychoanaliza - Podstawy Psychologii

Psychoanaliza - Podstawy Psychologii

• Psychoanaliza to psychologiczna koncepcja człowieka, stworzona przez Sigmunda Freuda
• Freud urodził się w 1856 roku w Freibergu na Morawach, zmarł w 1939 roku w Londynie
• Psychoanaliza rozwinęła się w kontekście wiktoriańskiej moralności i żydowskiego pochodzenia Freuda
• Psychoanaliza wpływa na nowoczesną psychiatrię.
• Kluczowe dzieła Freuda to m.in. Studia nad histerią, Objaśnianie marzeń sennych i Poza zasadą przyjemności.

Perspektywa na psychoanalizę

• Istotnymi elementami psychoanalizy są determinizm, konflikt i nieświadomość.
• Te pojęcia zostały przedstawione w pracach Oleś z 2005 roku
• Choć nauka nie potwierdza tych pojęć w ich pierwotnej formie, zebrała dowody na ich rolę w różnych aspektach psychologicznych.

Motywacja

• Podstawową motywacją jest popęd (instynkt), stanowiący psychologiczną odpowiedź na biologiczne pobudzenie.
• Psychicznym odzwierciedleniem popędu jest fantazja.

Funkcjonowanie psychiki

• Umysł funkcjonuje jako system energetyczny, czerpiący energię z popędów.
• Kateksja odnosi się do zaangażowania energii w konkretny cel lub obiekt.
• Popęd może być zrealizowany bezpośrednio lub symbolicznie, np. w objawach neurotycznych, sztuce lub kulturze.

Teorie popędowe

• Pierwsza teoria popędowych (przełom XIX/XX wieku) opierała się na popędzie seksualnym (libido) i popędzie ego (samozachowawczym).
• Druga teoria popędowych (1920) wprowadziła popęd życia (libido, Eros) i popęd śmierci (thanatos).

Zasada zachowania energii

• Zainwestowanie energii w jedno działanie zmniejsza możliwość jej zainwestowania w inne.
• Przykłady to wybór obiektu miłości (przeniesienie libido z ego na obiekt), narcyzm (libido zwrócone ku ego), masochizm (popęd śmierci zwrócony ku ego) i sadyzm (popęd śmierci zwrócony ku obiektowi).

Trzy sfery psychiczne i dwa systemy psychiczne

• Trzy sfery psychiczne to świadomość, przedświadomość i nieświadomość.
• Świadomość obejmuje aktualne doznania zmysłowe, myśli i uczucia.
• Przedświadomość obejmuje treści dostępne dla świadomości, ale w danym momencie nie są w niej aktywne.
• Nieświadomość obejmuje popędy i wyparte treści.
• Dwa systemy psychiczne to system świadomości-przedświadomości i system nieświadomości.

Druga topika psychiki Freuda - trzy struktury

• Id reprezentuje pierwotną strukturę osobowości, zawierającą popędy i wyparte treści. W nim zasada to przyjemność.
• Ego próbuje pogodzić żądania Id z wymogami rzeczywistości i moralności. W nim zasada to rzeczywistości.
• Superego zawiera uwewnętrznione normy, zakazy i nakazy. Kieruje nim zasada moralności.

Zdrowy psychicznie człowiek

• Zdrowy psychicznie jednostka potrafi pogodzić żądania tych struktur i inwestuje energię popędową w miłość i pracę.

Lęk

• Lęk jest wynikiem konfliktu między strukturami osobowości oraz między jednostką a otoczeniem.
• Różne rodzaje lęków to lęk realistyczny (ego-świat zewnętrzny), lęk neurotyczny (Id-ego) i lęk moralny (Id/ego-superego).
• Lęk często jest nieświadomy i ujawnia się w sposób pośredni, np. w objawach neurotycznych.

Mechanizmy obronne

• Są to procesy psychiczne zmierzające do redukcji konfliktu wewnętrznego i lęku, wynikającego z popędów.
• Mechanizmy obronne mogą mieć różny stopień nasilenia, dojrzałości i elastyczności.
• Przykłady mechanizmów obronnych to wyparcie, projekcja, reakcja upozorowana, regresja, sublimacja oraz zaprzeczanie i racjonalizacja.

Znaczenie dzieciństwa

• Freud uważał, że wczesne dzieciństwo (0-5 lat) ma kluczowe znaczenie dla kształtowania się osobowości, specyficznych lęków i mechanizmów obronnych oraz ukształtowania siły poszczególnych struktur psychicznych.
• Freud opisał etapy seksualnego rozwoju dziecka: oralny, analny, falliczny, latencji i genitalny.

Psychoanalityczna wizja człowieka

• Psychoanaliza zakłada determinizm, konflikt i nieświadomość.
• Podkreśla też kluczową rolę doświadczeń wczesnego dzieciństwa i wpływ społeczeństwa i kultury na tłumienie naturalnych popędów.
• Zdrowie psychiczne rozumiane jest jako zdolność do miłości i pracy.

Komentarze do teorii

• Teoria Freuda doczekała się wielu krytycznych komentarzy.
• Psychoanaliza pomimo wątpliwości dostarczyła wielu narzędzi i konceptualizacji, które nadal inspirują psychologię.
• Psychoanaliza jest nadal obecna w psychoterapii.