Proces Widzenia: Akomodacja, Konwergencja i Gestalt

Studium przypadku

• Studium przypadku to dogłębna analiza jednostki, grupy, zdarzenia lub organizacji.
• Jest to metoda badawcza wykorzystywana w różnych dyscyplinach, w tym psychologii, medycynie i naukach społecznych.
• Celem jest zrozumienie złożonych zjawisk w ich naturalnym kontekście.
• W psychologii klinicznej studium przypadku służy do szczegółowej analizy pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.
• Studium przypadku pomaga zrozumieć etiologię, przebieg i leczenie zaburzeń oraz ocenić skuteczność interwencji terapeutycznych.
• W neuropsychologii, studium przypadku bada wpływ uszkodzeń mózgu na funkcje poznawcze i zachowanie.
• Pozwala na ocenę deficytów poznawczych po urazach neurologicznych i planowanie rehabilitacji neuropsychologicznej.
• Analiza mocnych i słabych stron jednostki, adaptacji do sytuacji życiowych oraz czynników wpływających na dobrostan.
• Studium przypadku bada percepcję, uwagę, pamięć, język i myślenie w procesach poznawczych.
• Jest wykorzystywane do analizy zaburzeń poznawczych w różnych schorzeniach i projektowania interwencji poprawiających funkcje poznawcze.

Badania Cherry'ego

• Badania Cherry'ego to seria eksperymentów z psychologii poznawczej dotycząca przetwarzania informacji słuchowych w zatłoczonym środowisku.
• Zdefiniowano zjawisko "efektu cocktail party", czyli zdolność skupienia uwagi na jednej rozmowie w hałaśliwym otoczeniu przy jednoczesnym ignorowaniu innych bodźców słuchowych.
• Efekt ten udowadnia, że przetwarzamy bodźce, na które nie zwracamy uwagi.
• W słuchaniu dychotycznym prezentuje się różne wiadomości do każdego ucha jednocześnie.
• Zadaniem uczestnika jest powtarzanie wiadomości z jednego ucha (shadowing).
• Badania wykazały, że ludzie potrafią skutecznie filtrować informacje, skupiając się na istotnych bodźcach i ignorując nieistotne.
• Uczestnicy byli w stanie zauważyć fizyczne zmiany, takie jak ton głosu, w ignorowanej wiadomości, ale nie jej treść.

Metody samoopisowe

• Metody samoopisowe to techniki badawcze polegające na werbalnym relacjonowaniu myśli, uczuć, przekonań i doświadczeń.
• Są one używane do badania procesów poznawczych i emocjonalnych z perspektywy osoby badanej.
• Tradycja Wundtowska nawiązuje do introspekcji jako metody badania świadomości, opierając się na subiektywnych relacjach.
• Raport werbalny to ustrukturyzowana forma samoopisu, która może obejmować kwestionariusze i wywiady.
• Stosuje się ją do pozyskiwania danych o postawach, opiniach i zachowaniach.
• Protokół werbalny rejestruje myśli na głos podczas wykonywania zadania, analizując procesy myślowe zachodzące "tu i teraz".
• Protokół werbalny stosowany jest w badaniach nad rozwiązywaniem problemów i podejmowaniem decyzji.
• Samoopisowe metody są wykorzystywane w badaniach nad procesami rozumowania.
• Polegają na analizie strategii i heurystyk używanych przez osoby badane, zapewniając wgląd w subiektywne przekonania i wnioskowanie.

Procesy oddolne

• Procesy oddolne to przetwarzanie informacji sensorycznych oparte na danych pochodzących ze zmysłów.
• Percepcja jest budowana od podstaw, od prostych cech bodźca do rozpoznania złożonych obiektów.
• Jest to proces automatyczny i niezamierzony.
• Obejmują podstawowe atrybuty, takie jak kolor, kształt, dźwięk, zapach i smak oraz analizę informacji zmysłowych na niższych poziomach.
• Istotne jest wydobywanie podstawowych cech bodźca stanowiących elementy składowe.
• Wczesne etapy percepcji obejmują rejestrację bodźca przez narządy zmysłów.
• Transdukcja przekształca energię bodźca w impulsy nerwowe, a organizacja percepcyjna grupuje elementy w spójne całości.

Badania Millera

• Badania Millera odnoszą się do wpływu George'a A. Millera na psychologię poznawczą, szczególnie w przetwarzaniu informacji.
• Praca Millera pomogła zrozumieć ograniczenia ludzkiej pamięci krótkotrwałej oraz rolę "chunkingu" w zwiększaniu pojemności pamięci operacyjnej.
• Miller badał, w jaki sposób ludzie odbierają, przetwarzają i przechowują informacje, koncentrując się na roli uwagi i pamięci.
• Badanie "Magiczna liczba siedem, plus minus dwa" z 1956 roku sugeruje, że pamięć krótkotrwała może pomieścić ok. 7 (± 2) elementów informacji.
• Odkrycie to podkreśliło ograniczenia w ilości informacji, którą ludzie mogą utrzymać w pamięci operacyjnej w danym momencie.
• Chunking polega na grupowaniu pojedynczych elementów informacji w większe, znaczące jednostki (chunks).
• Chunking umożliwia efektywne zwiększenie ilości informacji, którą można zapamiętać, ponieważ każdy "chunk" liczy się jako jeden element.
• Przykładem chunkingu jest zapamiętywanie numeru telefonu poprzez grupowanie cyfr w logiczne sekwencje.

Eksperyment laboratoryjny

• Eksperyment laboratoryjny to metoda badawcza przeprowadzana w kontrolowanych warunkach.
• Ma na celu zbadanie wpływu manipulacji zmienną niezależną na zmienną zależną.
• Umożliwia precyzyjne pomiary i kontrolę zmiennych zakłócających dla wyciągnięcia wniosków przyczynowo-skutkowych.
• Eksperyment laboratoryjny wykorzystuje standaryzowane procedury i zadania oraz rejestruje dane dotyczące różnych aspektów poznawczych (np. pamięć, uwaga, język).
• Manipulacja polega na kontrolowaniu i zmienianiu zmiennej niezależnej przez badacza.
• Grupa eksperymentalna jest poddawana manipulacji, a kontrolna nie jest poddawana manipulacji lub otrzymuje placebo.
• Eksperyment mierzy czas, jaki upływa od bodźca do reakcji, i wykorzystuje go jako wskaźnik trudności zadania lub przetwarzania informacji.
• Analiza porównawcza czasów reakcji w różnych warunkach eksperymentalnych.
• Ocenia się poprawność odpowiedzi uczestnika, a procent poprawnych odpowiedzi jest miarą efektywności.
• Analiza błędów i ich rodzajów odbywa się w zależności od warunków eksperymentalnych.

Badania Ebbinghausa

• Badania Ebbinghausa to pionierskie eksperymenty Hermanna Ebbinghausa w dziedzinie psychologii pamięci.
• Badały procesy zapamiętywania i zapominania przy użyciu bezsensownych sylab, aby wyeliminować wpływ wcześniejszej wiedzy.
• Wyniki doprowadziły do sformułowania krzywej zapominania i koncepcji oszczędności w ponownym uczeniu się.
• Badano szybkość zapamiętywania nowych informacji używając bezsensownych sylab w celu minimalizacji wpływu asocjacji.
• Mierzono liczbę powtórzeń potrzebnych do zapamiętania materiału i badano utratę informacji z upływem czasu.
• Określono tempo zapominania bezsensownych sylab, odkrywając, że zapominanie zachodzi najszybciej wkrótce po nauczeniu się.
• Krzywa zapominania to graficzne przedstawienie tempa zapominania, pokazujące gwałtowny spadek zapamiętanych informacji w krótkim czasie po nauce, a następnie stopniowe spowolnienie w dłuższej perspektywie.
• Oszczędności mierzą redukcję czasu potrzebnego do ponownego nauczenia się zapomnianego materiału.
• Ponowne uczenie się jest szybsze niż pierwsze uczenie się.
• Wskazuje to na pewien poziom zachowanej pamięci, nawet po zapomnieniu.

Wykrywanie sygnałów

• Wykrywanie sygnałów to identyfikacja ważnych sygnałów w obecności zakłóceń, takich jak szum lub dystraktory.
• Rozróżnienie między istotnymi bodźcami a nieistotnymi informacjami ma kluczowe znaczenie dla podejmowania decyzji i reagowania na otoczenie.
• Sygnał to istotna informacja wymagająca reakcji, która może być bodźcem wizualnym, dźwiękowym, dotykowym, a dystraktor to bodziec zakłócający odwracający uwagę od sygnału.
• Dystraktor może maskować sygnał lub konkurować z nim o uwagę.
• Szum to losowe zakłócenia utrudniające wykrycie sygnału, które mogą pochodzić z różnych źródeł, np. szum tła lub zakłócenia elektroniczne.
• Reakcja na sygnał to decyzja o jego obecności lub braku.
• Rodzaje reakcji: trafienie, fałszywy alarm, pominięcie i poprawne odrzucenie.

Badania Tolmana

• Badania Tolmana to seria eksperymentów przeprowadzonych przez Edwarda Tolmana badająca uczenie się u szczurów.
• Najbardziej znane eksperymenty to te z labiryntami, które doprowadziły do sformułowania koncepcji mapy poznawczej.
• Szczury były umieszczane w labiryncie, a Tolman badał, jak szczury uczą się dróg bez natychmiastowego wzmocnienia.
• Eksperymenty wykazały, że szczury tworzą przestrzenną reprezentację labiryntu w umyśle, nawet bez nagrody za każdym razem.
• Szczury, które początkowo nie otrzymywały nagrody, po jej wprowadzeniu wykazywały natychmiastową poprawę w przechodzeniu labiryntu (ukryte uczenie się).
• Mapa poznawcza to mentalna reprezentacja przestrzenna pozwalająca szczurom znaleźć drogę do celu, nawet przy zmienionej lub zablokowanej drodze.
• Koncepcja mapy poznawczej miała wpływ na psychologię poznawczą i pomogła zrozumieć organizmy tworzące i wykorzystujące reprezentacje świata zewnętrznego.

Modele uwagi

• Modele uwagi opisują, jak system poznawczy selekcjonuje informacje i przetwarza je w ograniczonych zasobach.
• Wyjaśniają, które bodźce są wybierane do dalszej analizy, a które są odrzucane.
• Model Broadbenta zakłada wczesną selekcję, w której filtr blokuje informacje na podstawie cech fizycznych przed przetworzeniem semantycznym.
• W efekcie przetwarzana jest tylko wybrana informacja, a reszta jest odrzucana.
• Model Treisman zakłada atenuację, w której filtr osłabia, ale nie blokuje całkowicie informacji.
• Przetwarzane są informacje o wysokim priorytecie, np. imię.
• Model Deutschów zakłada późną selekcję, w której wszystkie informacje są przetwarzane semantycznie, a selekcja następuje przed wejściem do świadomości.
• Elastyczny filtr Johnstona i Heinza zakłada, że selekcja może zachodzić wcześnie lub późno, w zależności od wymagań zadania.
• Wczesna selekcja wymaga mniej zasobów, ale późna zapewnia pełniejsze przetwarzanie.
• Teoria zasobów Kahnemana postrzega uwagę jako pulę zasobów.
• Ograniczona ilość zasobów uwagi jest dzielona między różne zadania, a trudność zadania wpływa na ilość zużytych zasobów.
• Teoria uwagi Posnera postrzega uwagę jako system składający się z trzech funkcji: orientacji, selekcji i czujności.
• Orientacja to przesuwanie uwagi w przestrzeni, selekcja to wybór istotnych informacji, a czujność to utrzymywanie stanu gotowości do reakcji.

Rewolucja poznawcza

• Rewolucja poznawcza to interdyscyplinarny ruch w psychologii, który rozpoczął się w latach 50. XX wieku, odrzucający dominujący wówczas behawioryzm.
• Skupia się na badaniu procesów umysłowych, takich jak pamięć, uwaga i rozwiązywanie problemów.
• Rewolucja ta doprowadziła do rozwoju psychologii poznawczej i nauk pokrewnych.
• Nastąpiła krytyka odrzucenia skupienia się behawioryzmu.
• Wprowadzono analizę procesów umysłowychjako kluczowego elementu zrozumienia zachowania.
• Komputer stał się inspiracją i metaforą umysłu (przetwarzanie informacji) oraz wykorzystywano modele komputerowe do badania procesów poznawczych.
• Nastąpił wpływ na rozwój sztucznej inteligencji i nauk kognitywnych.
• Sposób myślenia o umyśle:
  • Zmiana paradygmatu: Traktowanie umysłu jako aktywnego procesora informacji.
  • Rozwój nowych metod badania procesów poznawczych (np. eksperymenty laboratoryjne, modelowanie komputerowe).
• Rewolucja poznawcza wpłynęła na edukację, psychoterapię i ergonomię.

Teoria wzorców

• Zgodnie z teorią wzorców, rozpoznawanie obiektów odbywa się przez porównywanie bodźców zmysłowych z zapamiętanymi wzorcami.
• Dopasowanie bodźca do wzorca w pamięci prowadzi do rozpoznania obiektu.
• Teoria ma znaczenie w zrozumieniu procesów percepcyjnych i jest wykorzystywana w rozpoznawaniu maszynowym.
• Porównywanie bodźców zmysłowych z informacjami przechowywanymi w pamięci polega na analizie cech bodźca i poszukiwaniu odpowiadającego mu wzorca.
• Pamięć przechowuje reprezentacje wzorców odpowiadające różnym obiektom i kategoriom.
• Wzorce te mogą być abstrakcyjne lub konkretne, w zależności od doświadczeń jednostki.
• Rozpoznawanie następuje, gdy bodziec zmysłowy pasuje do wzorca w pamięci w wystarczającym stopniu.
• Im lepsze dopasowanie, tym większa pewność rozpoznania.
• Teoria wzorców jest wykorzystywana w algorytmach rozpoznawania obrazów i dźwięków.
• Maszyny uczą się rozpoznawać obiekty poprzez analizę i porównywanie wzorców.

Koncepcja geonów Biedermana

• Koncepcja geonów Biedermana zakłada, że obiekty są rozpoznawane na podstawie zbioru podstawowych brył geometrycznych, zwanych geonami.
• Rozpoznawanie obiektów odbywa się poprzez dekompozycję wizualną na te podstawowe komponenty.
• Bryły geometryczne 3D (sześcian, walec, stożek) tworzą kombinacje, które tworzą złożone obiekty.
• Istnieje około 36 różnych geonów, które stanowią "alfabet" rozpoznawania obiektów.
• Geony są niezmienne na oświetlenie i punkt widzenia w pewnym stopniu.
• Rozpoznawanie odbywa się na podstawie konfiguracji geonów i relacji między nimi.
• Analiza obrazu polega na podziale obrazu na krawędzie i powierzchnie, a następnie identyfikacji i grupowaniu geonów na podstawie relacji przestrzennych.
• W procesie rozpoznania obiektu następuje dopasowanie zbioru geonów do reprezentacji obiektu w pamięci, porównanie konfiguracji ze wzorcami, doprowadzając do rozpoznania obiektu na podstawie zgodności.

Prawa percepcji Gestalt

• Prawa percepcji Gestalt opisują, jak ludzie naturalnie organizują elementy wizualne w spójne grupy lub kształty zamiast postrzegać niezależne części.
• Całość jest czymś więcej niż suma jej części, a percepcja jest aktywnym procesem organizowania bodźców w percepcji anty strukturalnej.
• Gestalt odrzuca ideę, że percepcja składa się z sumy elementarnych wrażeń.
• Więcej niż suma wrażeń: akcent na postrzeganie całościowych struktur (Gestalten) zamiast pojedynczych bodźców.
• "Więcej niż suma": percepja jest aktywnym procesem organizowania bodźców w znaczące całości.
• Prawo bliskości: Elementy znajdujące się blisko siebie są postrzegane jako grupa.
• Prawo podobieństwa: Elementy o cechach charakterystycznych, takich jak kolor lub kształt, postrzegane są jako powiązania.
• Prawo domykania: NIekompletne figury postrzegane są całościowe
• Prawo ciągłości. Elementy ułożone w linii krzywej postrzegane są jako całość
• Prawo wspólnej drogi. Elementy poruszające sie w tym samym kierunku postrzegane są jako grupa
• Prawo symetrii: Symetryczne elementy są postrzegane jako całość.
• Organozacja percepcyjna dzieli pole percepcyjne na figurę (obiekt zainteresowania) i tło (kontekst).

Kontekst

• Kontekst odnosi się do otoczenia i warunków, które wpływają na interpretację bodźców.
• Umożliwia on nadawanie znaczenia pojedynczym elementom.
• Sygnały odbierane przez zmysły mogą być niekompletne lub niejednoznaczne.
• Kontekst nadaje znaczenie bodźcom, umożliwiając ich interpretację w zależności od otoczenia.
• Definiuje zrozumienie i interpretację elementów wizualnych w odniesieniu do sćeny
• Umożliwia percepcję relacji miedzy obiektami oraz dopełnia luki w spostrzeżeniu.

Stałości w percepcji

• Stałości w percepcji to zdolność mózgu do postrzegania obiektów jako posiadających stałe właściwości.
• Percepcja stałości umożliwia rozpoznawanie obiektów w różnych warunkach, mózg aktywnie interpretuje informacje sensoryczne uwzględniając kontekst.
• Wiedza i doświadczenie wpływają na tą interpretecję
• Uwzględniane są odległość i kąt patrzenia na obiekt.
• Postrzeganie obiektów jako majaćych ten sam kształ niezależnie od kąta patrzenia.
• Umożliwia perztrzeganie obiektów niezależnie od oświetlenia.

Wskazówki okulomotoryczne

• Wskazowki odnoszą się do i nformacji o położeniu i ruchu oczu wykorzystywanych do wnioskowania o odległości i glębi
• Zmiana kształtu soczewki umożliwia ostre widzenie obiektów w różnych odległościach a umiesnienie obu oczu do wewnątrz pozwala mierzyć odległość.

Teoria obliczeniowa Marra

• Teoria zmierzająca do zrozumienia widzenia, ze podziałem na poziomy alogorytmiczne i implementacyjne. Zawiera dane sensoryczne. Uwzględnia cechy obrazu i wiedzę.

Wskazówki obrazowe dwuoczne

• Wskazowki obrazowe dwuoczne wymagają użycia obojga oczu do przetworzyenia. Wymagana jest głebia i trójwymiarowość widzianego świata.

Pamięć

• Pamięc to zdolnośc umysłłu do odzyskiwania informacji. Podstawa uczenia sie i adaptrcji - sensoryczna, krótkotrwała, długotrwała, robocza i autobiograficzna
• Informacje przechodzą sekwencyjnie przez te magazyny.
• Sensoryczna: Przechywuje informacje zmysłowe przez krótki czas.
• Krótkotrwała przechowuje informacje przez krótki czas i ma ograniczoną pojemność.
• Pamięc długotrwała przechowuje informacje przez długi czas i pojemność. Dzieli sie ona pamiec deklaatywną i niedeklaratywną.
• Informacje przetwarzane semantycznie zapamiętywanie niz przetwarzanie powierzchowne.

Wskazówki obrazowe jednooczne

• Wskazówki obrazowe jednooczne to wizualne synały pozwalające na percepcję głębi i odegłosci w jednym oku.
• Gradient tekstury pozwala wygładzone obiekty oddalić.
• Linie równoległe zbiegają się w punkcie zbiegu na horyzoncie.

Efekt odwróconej twarzy

• Twarze są trudniejsze do rozpoznania.

Ekologiczna teoria Gibsona

• Zakłada że percepcja jest bezpośrdnim procesem. Określa rolę aktywnego obserwatora.

Widzenie głębi

• Widzenie głębi to zdolność percepcji odległości i trójwymiarowej przestrzeni w procesach sensorycznych.

Uwaga

• Umożliwia efektywane przetrwaerzanie formacji istotnych. Następuję selekcja informacji, zdolność do wykoywania ządań i szybkie reagowanie na zmiany

Zrozumienie procesów widzenia wymaga analizy akomodacji oka, konwergencji oraz wpływu praw Gestalt. Wiedza ta pozwala zrozumieć, jak odbieramy głębię, organizujemy elementy wizualne i interpretujemy otaczający nas świat. Percepcja wzrokowa to złożony proces, na który wpływają zarówno bodźce zewnętrzne, jak i nasze wewnętrzne oczekiwania i doświadczenia.