Prawo cywilne - Zdolność prawna

Informacje ogólne o wykładzie

• Wykład prowadzony jest przez mgr Jakuba Puszkarskiego, radcę prawnego z Katedry Prawa Morskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.
• Obecność na wykładzie nie jest obowiązkowa.
• Zaliczenie odbywa się na podstawie jednokrotnego testu wyboru.
• Test rozwiązuje się na komputerze lub urządzeniu mobilnym (telefonie, tablecie itp.).
• Dostęp do MS Teams jest wymagany (należy znać swój login i hasło).

Wykład i zaliczenie

• W trakcie semestru będą pojawiały się listy obecności (dodatkowe punkty).
• Premii za aktywność na wykładzie (dodatkowe punkty).
• Wszystkie dodatkowe punkty będą brane pod uwagę przy ocenie końcowej.
• Konsultacje odbywają się zgodnie z harmonogramem na wydziale (Bażyńskiego 6, pok. 4064, III piętro).
• E-mail do kontaktu: [email protected]

Literatura

• E. Bagińska (red.), Leksykon prawa cywilnego - część ogólna 100 podstawowych haseł, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa (aktualne wydanie)
• A. Olejniczak, Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023
• E. Gniewek, W. Szydło, Prawo rzeczowe, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2024
• A. Olejniczak, Z. Radwański, J. Grykiel, Zobowiązania - część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2022
• T. Chauvin, T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023
• A. Podolska, O. Śniadach (red.): Zanim zapytasz Google'a: 15 lekcji świadomego obywatela, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2024
• J. Puszkarski, A. Śliwińska, i D. Wetoszka, Pisma w sprawach nieprocesowych na przykładach i wzorach, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2021
• Z. Muras, Podstawy prawa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023
• B. Gnela (red.), Podstawy prawa dla ekonomistów, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2023

Wstęp do prawa

• Państwo: Starożytni Grecy określali miasta-państwa jako "polis", a Rzymianie początkowo jako "civitas" i "res publica". W średniowieczu używano terminu "regnum" lub "terra". Klasyczna definicja państwa to ludność, terytorium i władza publiczna.
• Pojęcie prawa: "Prawo" oznacza konkretne prawa, np. własności, wyborcze oraz poszczególne gałęzie prawa jak cywilne, administracyjne, karne itd. Prawo to zespół norm określonych przez państwo.
• Funkcje prawa: Regulowanie postępowania, poparte przymusem państwa.
• Praworządność: przestrzeganie prawa.
• Norma prawna: zasada postępowania ustanowiona lub uznana przez państwo.
• Budowa normy prawnej: składa się z hipotezy (warunków), dyspozycji (czynności) i sankcji (konsekwencji).
• Stosunek prawny: Relacja prawna między podmiotami posiadająca uprawnienia i obowiązki.
• Normy prawne: zasady postępowania ustanowione lub uznane przez państwo.
• Stosunek prawny: Relacja prawna między podmiotami, charakteryzujący się uprawnieniami i obowiązkami.
• Prawo cywilne: gałąź prawa regulująca stosunki majątkowe i niemajątkowe między osobami fizycznymi i prawnymi.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Stosunek cywilnoprawny: stosunek społeczny uregulowany przez normy prawa cywilnego.
• Podmiot: osoby fizyczne i prawne.
• Przedmiot: rzecz, przedmioty materialne, niebędące rzeczami, przedmioty niematerialne, przedsiębiorstwa.
• Treść: prawa i obowiązki stron.
• Zdolność prawna: możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Podmioty stosunku cywilnoprawnego:
• Osoba fizyczna: każdy człowiek od urodzenia do śmierci.
• Osoba prawna: jednostka organizacyjna, która na równi z osobami fizycznymi jest podmiotem stosunku cywilnego np. spółki, fundacje, stowarzyszenia.
• Elementy stosunku prawnego: podmioty stosunku prawnego,przedmiot i treść stosunku prawnego.
• Zdolność prawna:
  • Właściwość bycia podmiotem praw i obowiązków.
  • Dla osoby fizycznej zdolność prawna występuje od chwili urodzenia.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Zdolność do czynności prawnych: możliwość samodzielnego dokonywania czynności prawnych.
• Brak zdolności do czynności prawnych: osoby niepełnoletnie, osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.
• Ograniczona zdolność do czynności prawnych: osoby upełnoletnione przed 18 r. życia oraz częściowo ubezwłasnowolnione.
• Pełna zdolność do czynności prawnych: osiągnięcie 18 roku życia.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Ubezwłasnowolnienie: pozbawienie zdolności do czynności prawnych w całości lub w części.
• Ustanowione przez sąd na wniosek rodziny, opiekuna prawnego lub prokuratora.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Elementy stosunku prawnego: podmiot, przedmiot, treść
• Osoba prawna: organizacja społeczna albo inna, którą prawo traktuję jako podmiot z prawami i obowiązkami.
• Przedmiot stosunku prawnego: rzeczy, przedmioty materialne (niebędące rzeczami), przedmioty niematerialne, przedsiębiorstwa.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Przedsiębiorca: osoba fizyczna, prawna lub organizacja społeczna prowadząca działalność gospodarczą.
• Przedmiot stosunku cywilnoprawnego: rzecz, przedmioty materialne, przedmioty niematerialne, przedsiębiorstwa.
• Treść stosunku cywilnoprawnego: prawa i obowiazki stron tego stosunku.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Rzecz: przedmiot materialny wyodrębniony z przyrody.
• Podział rzeczy: ruchomości i nieruchomości.
• Nieruchomości: grunty, budynki, części budynków, lokale.
• Ruchomości: grunty, rolne, nierolne, części budynków, drobne przedmioty osobiste itp.
• Przedmioty materialne niebędące rzeczą: ciecze i gazy, kopaliny, zwierzęta w stanie wolnym.
• Przedmioty niematerialne: energia, dobra intelektualne, papiery wartościowe.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Przedsiębiorstwo: zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych.
• Czynności prawne: działania lub zaniechania podmiotów prawa mające skutki prawne.
• Oświadczenie woli: istotny element czynności prawnej.
• Wady oświadczenia woli: brak świadomości lub swobody działania, pozorność, błąd, podstęp, groźba.
• Przedmioty stosunku prawnego: rzeczy, nieruchomości, dobra intelektualne, prawa.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Skutki niewykonania zobowiązania: naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
• Szkoda: majątkowa i niemajątkowa (strata, krzywda).
• Odpowiedzialność odszkodowawcza: deliktowa (działania niezwiązane ze stosunkiem zobowiązaniowym) i kontraktowa (związana z niewykonaniem zobowiązania).

Prawo cywilne - Część ogólna

• Opóźnienie: niewykonywanie zobowiązania w ustalonym terminie.
• Zwłoka: opóźnienie za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.
• Odpowiedzialność za cudze czyny: odpowiedzialność za osoby podległe, za zwierzęta, za rzeczy oraz za szkody wynikłe z użyciem sił przyrody.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Umowy: czynność prawna dwustronna, mająca na celu powstanie stosunku zobowiązaniowego.
• Rodzaje umów: jednostronnie zobowiązujące, dwustronnie zobowiązujące, odpłatne, nieodpłatne i rozporządzające.
• Tryb ofertowy: proces zawarcia umowy poprzez złożenie oferty i jej akceptacji.
• Tryb przetargowy: zawarcie umowy poprzez złożenie ofert w określonym trybie (aukcja, przetarg).
• Umowy konsumentów: zasady szczególnych ochrony konsumenta, z uwzględnieniem form umowy na odległość.
• Umowy między przedsiębiorcami: zasady zawarcia umowy z uwzględnieniem formy i terminu.
• Zadatek / zaliczka: zabezpieczenie interesów stron w umowie.
• Umowa przedwstępna: umowa przygotowująca zawarcie głównej umowy.
• Umowa darowizny: bezpłatne przeniesienie majątku od darczyńca do obdarowanego.
• Umowa sprzedaży: konsensualna umowa zobowiązująca sprzedającego do przeniesienia własności przedmiotu, kupujący do zapłaty ceny.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Gwarancja: zabezpieczenie dla kupującego, w kwestii wad, w przypadku niespełnienia umowy lub usterki.
• Rękojmia: odpowiedzialność sprzedawcy za niezgodność towaru z umową, bez konieczności wykazania winy sprzedawcy.
• Prawa konsumenta: ochrona konsumenta, w razie wad produktu.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Współwłasność: prawo własności do tej samej rzeczy należące do wielu osób.
• Rodzaje współwłasności: w częściach ułamkowych, łączna,
• Korzystanie z rzeczy wspólnej: podział pożytków i wydatków stosownie do wielkości udziałów.
• Zniesienie współwłasności: fizyczny podział, sprzedaż przymusowa, przyznanie wspólnej rzeczy jednemu z współwłaścicieli (z obowiązkiem spłaty pozostałym).

Prawo cywilne - Część ogólna

• Posiadanie: władztwo nad rzeczą.
• Dzierżenie: posiadanie rzeczy za kogo innego.
• Służebności: dobra obciążające nieruchomość na rzecz innego podmiotu.

Prawo cywilne - Część ogólna

• Rodzaje służebności: gruntowe i osobiste (służebność przesyłu)
• Powstanie służebności gruntowych: przez umowę, orzeczenie sądu, decyzje administracyjną lub w wyniku zasiedzenia.
• Powstanie służebności osobistych: najczęściej na podstawie umowy pomiędzy właścicielem i obciążającą.

Quiz dotyczący prawa cywilnego skoncentrowany na zagadnieniach związanych ze zdolnością prawną, formami odpowiedzialności oraz zasadami swobody umów. Uczestnicy będą musieli odpowiedzieć na pytania dotyczące osób fizycznych i prawnych, a także warunków umowy. Sprawdź swoją wiedzę na temat prawa cywilnego!