Prawa Człowieka - Zagadnienia Wprowadzające

Informacje ogólne o Wyższej Szkole Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi

• Uczelnia: Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu
• Adres: ul. Piotrkowska 278, 90-361 Łódź
• Numer telefonu/faks: 42 683 44 22
• Email: [email protected]
• Strona internetowa: www.wsbinoz.edu.pl

Prawa Człowieka - Zagadnienia Wprowadzające

• Prowadzący: mgr Wojciech Modzelewski
• Email prowadzącego: [email protected]

Literatura

• Gronowska B., Jasudowicz T., Balcerzak M., Lubiszewski M., Mizerski R., Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń 2010.
• Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Prawa człowieka i systemy ich ochrony, Zarys wykładu, Wrocław 2004.
• Michałowska G., Ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej, Warszawa 2007
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności, tom I i II.red. L.Garlicki, Warszawa 2010
• Brzozowski W., Krzywoń A., Wiącek M., Prawa człowieka, wyd. 2, Warszawa 2019 r.

Historia i Koncepcje Praw Człowieka

• Starożytność: potrzeba określenia wolności będących w społeczności
• Średniowiecze: dominacja koncepcji wyznaczania miejsca na ziemi, z naciskiem na niezmienne i dziedziczone reguły zachowania - prawo natury
• Indywidualizm: cele i interesy jednostki są nadrzędne wobec państwa, celem państwa jest ochrona jednostki przed negatywnymi wpływami z zewnątrz i innymi jednostkami
• Kolekcjonizm: jednostka służy państwu w zakresie, który jest niezbędny dla realizacji celów państwa, dobro państwa ma wartość nadrzędną

Zasady Prawa Naturalnego wg Grocjusza

• Prawo własności (nie naruszanie cudzej własności)
• Obowiązek zwrotu cudzej własności wraz z uzyskaną korzyścią
• Obowiązek przestrzegania zawartych umów
• Obowiązek zadośćuczynienia za wyrządzone szkody z winy osoby

Pozytywizm Prawniczy

• Głównym źródłem prawa człowieka jest norma prawna, ustalona w zgodzie z procedurami państwa
• Norma prawna jest autonomiczna i niezależna od norm etycznych czy religijnych

Prawa Podmiotowe

• Zbiór uprawnień przysługujących podmiotowi prawa, w relacji z innymi podmiotami prawa
• Sfera możności, kompetencje i wolności

Prawa Człowieka - Definicja

• Nie ma ujednoliconej definicji praw człowieka
• Obejmuje pewne swobody i przywileje
• Chronią powszechnie uznane dobra
• Zagwarantowane są przez normy prawa pozytywnego
• Związane z godnością osoby ludzkiej

Podmioty Praw Człowieka

• Art. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC): każda osoba podlegająca jurysdykcji danego kraju posiada prawa i wolności określonymi w konwencji
• Art. 37 ust. 1 Konstytucji RP: osoba podlegająca jurysdykcji RP posiada prawa i wolności

Adresaci Praw Człowieka

• Koncepcja wertykalna: stosunki pomiędzy indywidualną osobą a władzą państwa
• Koncepcja horyzontalna: prawo innych osób może stanowić prawo dla jednostki
• Granice i ograniczenie praw człowieka mają być ustanowione w ustawie, tylko wtedy gdy są konieczne dla bezpieczeństwa, w celu przestrzegania porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia, moralności i innych osób
• Zasada rządów prawa, to prawo stanowione i stosowane zgodnie z uznawanymi regułami (granice sprawowania władzy publicznej). Zasada praworządności oznacza prawo dla wszystkich, bez arbitralnych decyzji.

Źródła Praw Człowieka

• Prawo krajowe: Konstytucja, ustawy
• Prawo międzynarodowe: umowy międzynarodowe (dwustronne i wielostronne), zwyczaj, zasady ogólne prawa międzynarodowego

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz)

• Międzynarodowy traktat, przyjęty 4 listopada 1950 r., do którego mogą przystąpić kraje będące członkami Rady Europy
• Zapewnia ramy praw człowieka na terenie Rady Europy

Katalog Praw i Wolności z EKPCz

• Wyszczególniony zbiór praw i wolności objętych EKPC

Prawa do Życia

• Art. 2 EKPCz: Ochrona prawa do życia, ze szczególnymi wyjątkami
• Zniesienie kary śmierci
• Kara śmierci w czasie wojny (z zastrzeżeniami).
• Kwestie orzecznictwa ETPCZ dotyczące prawa do życia (sprawy Soering, Al-Saadoon & Mufdhi, Gongadze, Tomašić i inni, Osman, Nitecki i inni)

Prawa do tortur i nieludzkiego traktowania/karania

• Art. 3 EKPCz: zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania oraz karania (absolutny zakaz)
• Przykłady orzecznictwa ETPCZ dotyczące zakazu tortur i nieludzkiego traktowania (Tomasi v.Francja, Gäfgen v. Niemcy, Krastanov v. Bułgaria, Costello-Roberts v. Wielka Brytania)

Prawo do Niewolnictwa i Pracy Przymusowej

• Art. 4 EKPCz: zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
• Niewolnictwo to sytuacja podporządkowania, uwikłana w prawa własności
• Poddaństwo to ograniczenia jednostki bez uzasadnienia w prawach własności (w przypadku niewolnictwa, sytuacja taka jest nieodwracalna)
• Przykłady orzecznictwa ETPCZ (Siliadin v. Francja, van der Mussele v. Belgia, De Wilde, Ooms and Versyp case)

Prawo do Prywatności

• Art. 8 EKPCz: prawo do prywatności i rodziny, mieszkania i korespondencji
• Ograniczenia tego prawa: muszą być legalne, niezbędne w demokratycznym społeczeństwie i proporcjonalne do celu
• Kwestie orzecznictwa ETPCZ dotyczące prawa do prywatności(Steel v. UK, Grupa skarżących przeciwko Wielkiej Brytanii, Peck, Copland, E.B v. Francja, Lopez Ostra,).

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz)

• Międzynarodowy sąd, którego siedzibą jest Strasburg
• Składa się z sędziów, po jednym z każdego państwa członkowskiego Rady Europy
• Rozpatruje skargi na naruszenie praw człowieka

Procedura Skargi Indywidualnej do ETPCz

• Warunki procesowe: zdolność procesowa, termin, formułowanie skargi, dokumenty
• Etapy postępowania: wstępne badanie dopuszczalności, weryfikacja, dalsze rozpatrzenie skargi (komitet), (możliwe odwołanie)

Quiz ten dotyczy podstawowych zagadnień dotyczących praw człowieka, ich historii oraz ochrony. Składa się z pytań opartych na literaturze przedmiotowej oraz wykładach prowadzonych przez mgr Wojciecha Modzelewskiego. Sprawdź swoją wiedzę i zrozumienie kluczowych koncepcji praw człowieka.