Pojęcie Finansów

Study Notes

Pojęcie i znaczenie finansów

Podstawą rozwoju społeczeństw jest wymiana dóbr i usług.
Sfera gospodarki obejmująca wytwarzanie dóbr i świadczenie usług nazywa się sferą realną.
Sfera finansowa (pieniężna) stanowi uzupełnienie sfery realnej, obsługując strumienie dóbr i usług poprzez strumienie pieniężne.
Pieniądz ułatwia wymianę dóbr i usług, tworząc nowy wymiar gospodarki.
Obsługa wymiany dóbr i usług wymaga zawarcia kontraktu wycenionego w pieniądzu, np. między pracownikiem a pracodawcą.
Finanse to zjawiska pieniężne związane z działalnością gospodarczą ludzi, obejmujące tworzenie, gromadzenie, transfer i wydatkowanie środków pieniężnych.
Stosunki finansowe to relacje pieniężne między podmiotami, np. między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą.
Wiedza o finansach pozwala na lepsze zarządzanie własnymi zasobami, podejmowanie świadomych decyzji finansowych oraz możliwości pracy w sektorze finansowym.
Finanse dotyczą także transferów między podmiotami w gospodarce, np. podatki i wydatki publiczne.
Znajomość finansów pozwala lepiej zrozumieć zależności między podatkami a wydatkami publicznymi, a także funkcjonowanie budżetu państwa.
Finanse mają wymiar intelektualny, rozszerzając wiedzę o świecie.

Pieniądz jako podstawowa kategoria finansów

Pieniądz jest obecny w różnych dziedzinach życia i służy człowiekowi maksymalizowaniu korzyści.
Pieniądz stanowi powszechnie akceptowany środek płatności za towary i usługi, w którym wyrażone są ceny i wartości różnych dóbr.
Pieniądz pełniąc funkcje:
- środka wymiany,
- miary wartości,
- środka gromadzenia wartości,
- środka płatności,
- środka rozliczeń międzynarodowych.
Formy pieniądza:
- pieniądz gotówkowy,
- pieniądz bezgotówkowy (przelew).
Funkcje pieniądza:
- Środek wymiany: Pieniądz służy do wymiany dóbr i usług, eliminując konieczność wymiany towarową.
- Miara wartości: Pieniądz pozwala na wyrażenie wartości dóbr i usług w postaci cen.
- Środek gromadzenia wartości: Pieniądz umożliwia gromadzenie bogactwa w postaci płynnych środków.
- Środek płatności: Pieniądz służy do regulowania zobowiązań pieniężnych.
- Środek rozliczeń międzynarodowych: Pieniądz wykorzystywany jest np. w handlu zagranicznym.

Istota rynku finansowego

Rynek finansowy to miejsce obrotu instrumentami finansowymi, czyli miejsce wymiany kapitału poprzez transakcje kupna lub sprzedaży.
Współcześnie większość transakcji odbywa się online, stąd rynek finansowy to pojęcie obejmujące całokształt procesów przepływu kapitału.
Kapitał dzieli się na:
- Kapitał pieniężny - składa się ze środków pieniężnych, na którym skupia się rynek finansowy.
- Środki produkcji - związane z rynkiem towarowym (produktów i usług).
- Zasoby intelektualne - związane z rynkiem pracy.
Kapitał pieniężny może być:
- Krótkoterminowy - związany z bieżącymi potrzebami konsumpcyjnymi (np. żywność, ubrania, ubezpieczenia).
- Długoterminowy - służy finansowaniu rozwoju gospodarczego (np. kredyt hipoteczny, oszczędzanie na emeryturę, inwestowanie w obligacje i akcje).
Transfer kapitału na rynku finansowym odbywa się za pośrednictwem instrumentów finansowych.
Ceny instrumentów finansowych kształtują się w wyniku siły popytu i podaży.
Podaż kapitału pochodzi od kapitałodawców (np. gospodarstwa domowe z oszczędnościami, fundusze inwestycyjne i emerytalne, banki).
Popyt na kapitał tworzą kapitałobiorcy (np. gospodarstwa domowe zaciągające kredyty, przedsiębiorstwa, państwo i samorząd).
Główna funkcja rynku finansowego to pośredniczenie w przekazywaniu środków od kapitałodawców do kapitałobiorców, co pozwala na mobilizację kapitału i transformację oszczędności w inwestycje.

Funkcje rynku finansowego

Obrót pieniężny:
- Możliwość obrotu gotówkowego lub bezgotówkowego.
- Obrót bezgotówkowy jest bardziej efektywny i tańszy dzięki technologii informatycznej.
Alokacja i wzrost efektywności kapitału:
- Zapewnia kierowanie środków finansowych do najbardziej efektywnego wykorzystania.
- Środki zdeponowane w banku przez jednego uczestnika mogą być pozyskane jako kredyt przez innego uczestnika do realizacji inwestycji.
Wycena kapitału i ryzyka:
- Pozwala na obiektywną ocenę potencjału inwestycji i ryzyka z nią związanego.
Barometr koniunktury:
- Sytuacja na rynku finansowym może być wykorzystywana do prognozowania sytuacji gospodarczej.
- Indeksy giełdowe stanowią ważny wskaźnik koniunktury gospodarczej.
Rynek finansowy można rozpatrywać z punktu widzenia podmiotowego (podmioty działające na rynku) i przedmiotowego (instrumenty finansowe).