Pojęcie Finansów

Pojęcie i znaczenie finansów

• Podstawą rozwoju społeczeństw jest wymiana dóbr i usług.
• Sfera gospodarki obejmująca wytwarzanie dóbr i świadczenie usług nazywa się sferą realną.
• Sfera finansowa (pieniężna) stanowi uzupełnienie sfery realnej, obsługując strumienie dóbr i usług poprzez strumienie pieniężne.
• Pieniądz ułatwia wymianę dóbr i usług, tworząc nowy wymiar gospodarki.
• Obsługa wymiany dóbr i usług wymaga zawarcia kontraktu wycenionego w pieniądzu, np. między pracownikiem a pracodawcą.
• Finanse to zjawiska pieniężne związane z działalnością gospodarczą ludzi, obejmujące tworzenie, gromadzenie, transfer i wydatkowanie środków pieniężnych.
• Stosunki finansowe to relacje pieniężne między podmiotami, np. między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą.
• Wiedza o finansach pozwala na lepsze zarządzanie własnymi zasobami, podejmowanie świadomych decyzji finansowych oraz możliwości pracy w sektorze finansowym.
• Finanse dotyczą także transferów między podmiotami w gospodarce, np. podatki i wydatki publiczne.
• Znajomość finansów pozwala lepiej zrozumieć zależności między podatkami a wydatkami publicznymi, a także funkcjonowanie budżetu państwa.
• Finanse mają wymiar intelektualny, rozszerzając wiedzę o świecie.

Pieniądz jako podstawowa kategoria finansów

• Pieniądz jest obecny w różnych dziedzinach życia i służy człowiekowi maksymalizowaniu korzyści.

• Pieniądz stanowi powszechnie akceptowany środek płatności za towary i usługi, w którym wyrażone są ceny i wartości różnych dóbr.

• Pieniądz pełniąc funkcje:

  • środka wymiany,
  • miary wartości,
  • środka gromadzenia wartości,
  • środka płatności,
  • środka rozliczeń międzynarodowych.

• Formy pieniądza:

  • pieniądz gotówkowy,
  • pieniądz bezgotówkowy (przelew).

• Funkcje pieniądza:

  • Środek wymiany: Pieniądz służy do wymiany dóbr i usług, eliminując konieczność wymiany towarową.
  • Miara wartości: Pieniądz pozwala na wyrażenie wartości dóbr i usług w postaci cen.
  • Środek gromadzenia wartości: Pieniądz umożliwia gromadzenie bogactwa w postaci płynnych środków.
  • Środek płatności: Pieniądz służy do regulowania zobowiązań pieniężnych.
  • Środek rozliczeń międzynarodowych: Pieniądz wykorzystywany jest np. w handlu zagranicznym.

Istota rynku finansowego

• Rynek finansowy to miejsce obrotu instrumentami finansowymi, czyli miejsce wymiany kapitału poprzez transakcje kupna lub sprzedaży.
• Współcześnie większość transakcji odbywa się online, stąd rynek finansowy to pojęcie obejmujące całokształt procesów przepływu kapitału.
• Kapitał dzieli się na:
  • Kapitał pieniężny - składa się ze środków pieniężnych, na którym skupia się rynek finansowy.
  • Środki produkcji - związane z rynkiem towarowym (produktów i usług).
  • Zasoby intelektualne - związane z rynkiem pracy.
• Kapitał pieniężny może być:
  • Krótkoterminowy - związany z bieżącymi potrzebami konsumpcyjnymi (np. żywność, ubrania, ubezpieczenia).
  • Długoterminowy - służy finansowaniu rozwoju gospodarczego (np. kredyt hipoteczny, oszczędzanie na emeryturę, inwestowanie w obligacje i akcje).
• Transfer kapitału na rynku finansowym odbywa się za pośrednictwem instrumentów finansowych.
• Ceny instrumentów finansowych kształtują się w wyniku siły popytu i podaży.
• Podaż kapitału pochodzi od kapitałodawców (np. gospodarstwa domowe z oszczędnościami, fundusze inwestycyjne i emerytalne, banki).
• Popyt na kapitał tworzą kapitałobiorcy (np. gospodarstwa domowe zaciągające kredyty, przedsiębiorstwa, państwo i samorząd).
• Główna funkcja rynku finansowego to pośredniczenie w przekazywaniu środków od kapitałodawców do kapitałobiorców, co pozwala na mobilizację kapitału i transformację oszczędności w inwestycje.

Funkcje rynku finansowego

• Obrót pieniężny:
  • Możliwość obrotu gotówkowego lub bezgotówkowego.
  • Obrót bezgotówkowy jest bardziej efektywny i tańszy dzięki technologii informatycznej.
• Alokacja i wzrost efektywności kapitału:
  • Zapewnia kierowanie środków finansowych do najbardziej efektywnego wykorzystania.
  • Środki zdeponowane w banku przez jednego uczestnika mogą być pozyskane jako kredyt przez innego uczestnika do realizacji inwestycji.
• Wycena kapitału i ryzyka:
  • Pozwala na obiektywną ocenę potencjału inwestycji i ryzyka z nią związanego.
• Barometr koniunktury:
  • Sytuacja na rynku finansowym może być wykorzystywana do prognozowania sytuacji gospodarczej.
  • Indeksy giełdowe stanowią ważny wskaźnik koniunktury gospodarczej.
• Rynek finansowy można rozpatrywać z punktu widzenia podmiotowego (podmioty działające na rynku) i przedmiotowego (instrumenty finansowe).