Podstawy przedsiębiorczości: Rodzaje przedsiębiorców

Podstawy przedsiębiorczości

• Przedmiot: Podstawy przedsiębiorczości
• Wykładowca: Prof. UŁ, Dr hab. Jarosław Ropęga
• Instytucja: Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Przedsiębiorczości i Polityki Przemysłowej

Rodzaje przedsiębiorców

• Dostarczający kapitał: (Smith, Mises)
• Ponoszący ryzyko: związane z niepewnością (Cantillon, Thünen, Knight, Mises)
• Dokonujący wyboru: alternatywnych zastosowań różnych zasobów (Cantillon, Kirzner)
• Dostawca/kontraktór: (Benntham)
• Właściciel przedsiębiorstwa: (Quasney)
• Organizator: i koordynator zasobów ekonomicznych (Say, Schumpeter)
• Arbitrór: (Canntillon, Kirzner)
• Innowator: (Thünen, Schumpeter)
• Podejmujący decyzje: (Cantillon, Marshall)
• Lider przemysłu: (Say, Marshall, Schumpeter)
• Intraprzedsiębiorca: (Pinchot)

Charakterystyka przedsiębiorców (nowe koncepcje)

• Energiczny: podejmujący umiarkowane ryzyko (Mc Clelland)
• Podejmujący inicjatywy: akceptujący ryzyko upadku (Shapero)
• Maksymalizujący okazje: (Drucker)
• Odmiennie definiowana Osoba: przez ekonomistów, psychologów, ludzi biznesu, polityków (Vesper)
• Jest przedsiębiorcza: (Hisrich)
• Kreuje coś odmiennego: w obszarze wartości, nakładu czasu i wysiłku, finansowego i społecznego ryzyka (Vesper)
• Oczekujące nagrody: finansowej i osobistej, satysfakcji

Istota działań przedsiębiorczych (wg. Schumpetera i Knighta)

• Wg Schumpetera: podejmowane w nowej dziedzinie, oparte na nowych pomysłach, stanowią nowe rozwiązania (np. nowe firmy, wyroby, rynki, organizacja produkcji)
• Wg Knighta: zawierają w sobie niepewność, działania obciążone niepewnością, dotyczące znanych wyrobów i usług, oparte na znanej technologii, funkcjonujące na dotychczasowych rynkach

Rola kapitalisty w finansowaniu i kierowaniu przedsięwzięciem (Wg Schumpetera i Knighta)

• Wg Schumpetera: ostry podział między funkcjami kapitalisty (finansującego działania przedsiębiorcze) a funkcją przedsiębiorcy (realizującego te działania).
• Wg Knighta: powiązanie funkcji kapitalisty i przedsiębiorcy, przedsiębiorca to osoba, która sama finansuje swoją działalność i sama podejmuje finansowe ryzyko (np. samozatrudniający się)

Intraprzedsiębiorczość

• Działalność przedsiębiorcza wewnątrz istniejącej organizacji, dotyczy dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw z biurokratyczną strukturą.
• Intraprzedsiębiorca – menedżer realizujący działania przedsiębiorcze.

Warunki intraprzedsiębiorczości (intraprzedsiębiorczość cd.)

• Pełne zaangażowanie kierownictwa korporacji w sprawę wprowadzenia intraprzedsiębiorczości.
• Wyraźnie określony model (cel i ograniczenia) działań przedsiębiorczych.
• Opracowanie odpowiedniego systemu nagradzania intraprzedsiębiorców.
• Zmiana kultury korporacji na kulturę intraprzedsiębiorczą.
• Kultura korporacji: Nie wychylaj się, nie podejmuj inicjatywy, czekaj na instrukcje, nie popełniaj błędów
• Kultura intraprzedsiębiorcza: Rozwijanie wyobraźni, formułowanie celów i planów działania, nagradzanie za podjęte akcje, próby i eksperymenty

Rozwój koncepcji przedsiębiorczości

• R. Cantillon: różnice między przedsiębiorcą a kapitalistą. Praca przedsiębiorcy związana z ryzykiem (zakupy po znanej cenie, sprzedaż po nieznanej).
• J.B. Say: rozszerzenie definicji - przedsiębiorca produkuje dla zysku i na własne ryzyko.
• J. Schumpeter: przedsiębiorcze są tylko działania nowatorskie, innowacyjne.

Typy przedsiębiorcy (J. Schumpeter)

• Fabrykant
• Kupiec
• Nowoczesny „kapitan" przemysłu
• Dyrektor (menedżer)
• Założyciel firmy

Typy przedsiębiorcy (G. Amboise, M. Muldowney)

• Innowacyjny „kierownik interesu” (duża samodzielność)
• Właściciel-przedsiębiorca zorientowany na rozwój (duża orientacja na kontrolę)
• Właściciel-ekonomista (orientacja na efektywność i rentowność)
• Przedsiębiorca-rzemieślnik (duża biegłość techniczna, wytwarzanie wyrobów wysokiej jakości, niska orientacja na zmiany)

Przedsiębiorca inicjatywny i konserwatywny (E. Heuss)

• Przedsiębiorca inicjatywny (aktywny, odkrywczy, zdecydowany)
• Przedsiębiorca-imitator (naśladuje pionierów, szybko reaguje na nowości)
• Przedsiębiorca reagujący (niechętny do zmian, ale potrafiący je podjąć w wyniku zmiany warunków w otoczeniu)
• Przedsiębiorca konserwatywny (niemobilny, pasywny, oczekujący wsparcia)

Typy przedsiębiorców

• „drwal” - wydajny, ambitny, ciężko pracujący, zorientowany na produkcję, wymagający w stosunku do pracowników.
• „uwodziciel” - szybko i entuzjastycznie angażuje się w nowe przedsięwzięcia, szybko osiąga zyski przy niewielkim wysiłku.
• „gracz” - korzysta z szans po to, by urzeczywistnić swoje potrzeby w zakresie konsumpcji.

Typy przedsiębiorców (cd.)

• „hobbysta” – poświęca czas i energię na ulubione zajęcie, działalność gospodarczą, czynnikiem wyboru są zainteresowania i możliwość samorealizacji.
• „neofita” - w końcu odkrywa coś, co zmienia całkowicie jego życie, biznes staje się filozofią życia.
• „misjonarz” – tak jak neofita pochłonięty jest swoją pracą, wierzy, że spełnia misję dla społeczeństwa.

Kategorie małych firm (wg. J. Argenti)

• Firmy rosnące - związane z nowym rynkiem.
• Firmy stabilne - firmy usytuowane w spokojnej niszy, gdzie korzyści skali nie odgrywają istotnej roli.

Kategorie małych firm (wg. J. Dewhurst i P. Burns)

• Firmy martwo urodzone – nie osiągają fazy dojrzałości.
• Firmy meteory – opierają się na innowacjach produktowych, zakładane przez energicznych przedsiębiorców, szybko rosną, jednak nie mają właściwie wykształconych struktur administracyjnych.

Kategorie małych firm (wg. K. Vesper)

• Przedsięwzięcia zastępujące pracę – utworzenie własnej firmy jako ucieczka od bezrobocia.
• Przedsięwzięcia stylu życia – pewni przedsiębiorcy rozmyślnie porzucają dotychczasowe zajęcie dla danego przedsięwzięcia, nie oczekując nawet wyższych dochodów.
• Wysoko dochodowe, stabilne małe przedsięwzięcia.
• Szybko rosnące przedsięwzięcia – związane z dużym lub znaczącym rynkiem.

Sektor rozproszony

• Skupia dużą liczbę przedsiębiorstw małej lub średniej wielkości, z których żadne nie ma znaczącego udziału w rynku i nie może silnie oddziaływać na wyniki całego sektora.
• Nie ma firm wiodących na rynku, kształtujących wydarzenia w sektorze.

Przyczyny rozproszenia sektora

• Niskie ogólne bariery wejścia.
• Brak ekonomii skali.
• Wysokie koszty transportu.
• Wysokie koszty składowania.
• Przypadkowe wahania wielkości sprzedaży.

Zasadnicze różnice między przedsiębiorcą, właścicielem-menedżerem oraz zawodowym menedżerem

• Przedsiębiorca: Posłannictwo, motyw, wizjonerskie i działanie, interakcja, stosunek do ryzyka, orientacja czasowa, synchroniczność, kompetencja zawodowa
• Właściciel-menedżer: Chęć tworzenia, niezależność, działanie, reakcja, opanowanie, unikanie
• Zawodowy menedżer: Kariera, planowanie, proakcja, zmniejszanie, zarządzanie czasem, finansowe, doświadczenie zawodowe

Model małej firmy

• Klasyczny: Maksymalizacja zysku (cel firmy = cel przedsiębiorcy), brak konfliktu pomiędzy własnością a kontrolą.
• Współczesny: Maksymalizacja zwrotu kapitału zainwestowanego przez właściciela, cel przedsiębiorcy może być inny niż cel menedżerów, zysk nie zawsze głównym czynnikiem motywacji.

Wzrost firmy

• Związany z wiedzą i doświadczeniem przedsiębiorcy i menedżerów
• W odróżnieniu od wcześniejszych modeli, model ten zakłada wpływ zespołu menedżerskiego na wzrost firmy.
• Zależność pomiędzy szybkością wzrostu firmy a zyskami (nie tylko finansowymi) menedżerów.

Sposoby zarządzania

• Użycie sformalizowanych mechanizmów kontroli, delegowanie uprawnień i odpowiedzialności (w dużym i małym zakresie).

Zarządzanie w firmie

• Scentralizowany/zdecentralizowany sposób podejmowania decyzji.
• Delegowanie uprawnień i odpowiedzialności w firmie.
• Złożona struktura organizacyjna, sformalizowany system kontroli.
• Proces podejmowania decyzji.

Od przedsiębiorczego sposobu zarządzania do profesjonalnego

• Ustalenie potrzeby transformacji - transformacja jest produktem sukcesu osiągniętego przez przedsiębiorcę. Potrzeba zmiany, rezygnacja z osobistej satysfakcji.
• Rozwój zasobów ludzkich - konieczność wprowadzenia zmian personalnych, centralizacja władzy.
• Proces delegowania uprawnień i odpowiedzialności jest związany z wiedzą i doświadczeniem przedsiębiorcy oraz dostępem do informacji.
• Rozwój sformalizowanej kontroli.