Podstawy przedsiębiorczości PDF 2024-2025

Podstawy przedsiębiorczości Prof. UŁ, Dr hab. Jarosław Ropęga Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania Katedra Przedsiębiorczości i Polityki Przemysłowej  DOSTARCZAJĄCY KAPITAŁ (Smith, Mises) ARBITER PONOSZĄC...

Podstawy przedsiębiorczości Prof. UŁ, Dr hab. Jarosław Ropęga Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania Katedra Przedsiębiorczości i Polityki Przemysłowej  DOSTARCZAJĄCY KAPITAŁ (Smith, Mises) ARBITER PONOSZĄCY RYZYKO (Canntillon, Kirzner) ZWIĄZANE Z NIEPEWNOŚCIĄ (Cantillon, Thünen, Knight, INNOWATOR Mises) (Thünen, Schumpeter) DOKONUJĄCY WYBORU ALTERNATYWNYCH ZASTOSOWAŃ PODEJMUJĄCY RÓŻNYCH ZASOBÓW DECYZJE OSOBA (Cantillon, Kirzner) (Cantillon, PRZEDSIĘBIORCY Marshall) DOSTAWCA/ KONTRAKTOR (Benntham) LIDER PRZEMYSŁU (Say, Marshall, Schumpeter) WŁAŚCICIEL PRZEDSIĘBIORSTWA ORGANIZATOR SPRAWUJĄCY FUNKCJE (Quasney) I KOORDYNATOR ZASOBÓW MENEDŻERA LUB NADZORCY EKONOMICZNYCH (Say, Marshall) (Say, Schumpeter)  CHARAKTERYSTYKA PZEDSIĘBIORCY (NOWE KONCEPCJE) MAKSYMALIZUJĄCA OKAZJE (Drucker) ODMIENNIE DEFINIOWANA ENERGICZNA, PRZEZ EKONOMISTÓW, PODEJMUJĄCA PSYCHOLOGÓW, LUDZI UMIARKOWANE RYZYKO BIZNESU, POLITYKÓW (Mc Clelland) (Vesper) PODEJMUJĄCA INICJATYWY, AKCEPTUJĄCA RYZYKO UPADKU OSOBA INTRAPRZEDSIĘBIORCA (Shapero) PRZEDSIĘBIORCY (Pinchot) JEST PRZEDSIĘBIORCZA (Hisrich) KREUJE COŚ ODMIENNEGO W OBSZARZE: OCZEKUJE NAGRODY wartości, nakładu czasu i FINANSOWEJ I OSOBISTEJ wysiłku, finansowego i SATYSFAKCJI społecznego ryzyka  Wg Schumpetera Wg Knighta  Podejmowane w nowej  Zawierają w sobie dziedzinie niepewność  Oparte na nowych  Działania obciążone pomysłach niepewnością, dotyczące  Stanowią nowe rozwiązania znanych wyrobów i usług,  Np.. Nowe firmy, nowe oparte na znanej wyroby, nowe rynki, nowa technologii, funkcjonujące organizacja produkcji. na dotychczasowych rynkach  Wg Schumpetera Wg Knighta  Ostry podział między  Powiązanie funkcji funkcjami kapitalisty kapitalisty i przedsiębiorcy (finansującego  Przedsiębiorca to osoba, która sama finansuje swoją działania działalność i sama przedsiębiorcze) a podejmuje finansowe funkcją przedsiębiorcy ryzyko (np. (realizującego te samozatrudniający się) działania).  Działalność przedsiębiorcza prowadzona wewnątrz istniejącej organizacji.  Dotyczy dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw z biurokratyczną strukturą.  Intraprzedsiębiorca – menedżer realizujący działania przedsiębiorcze. Warunki, w których zawodowy menedżer działa w sposób przedsiębiorczy  Pełne zaangażowanie kierownictwa korporacji w sprawę wprowadzenia intraprzedsiębiorczości  Wyraźnie określony model (cel i ograniczenia) działań przedsiębiorczych  Opracowanie odpowiedniego systemu nagradzania intraprzedsiębiorców  Zmiana kultury korporacji na kulturę intraprzedsiębiorczą  Kultura korporacji Kultura intraprzedsiębiorcza  Nie wychylaj się  Rozwijanie wyobraźni  Nie podejmuj  Formułowanie celów i inicjatywy planów działania  Czekaj na instrukcje  Nagradzanie za  Nie popełniaj błędów podjęte akcje  Próby i eksperymenty  R. Cantillon – wskazywał na różnice między przedsiębiorcą a kapitalistą. Praca przedsiębiorcy związana jest z ryzykiem – zakupy środków produkcji i towarów dokonywane są po cenie znanej a sprzedaż po nieznanej.  J.B. Say – rozszerzył te definicję – przedsiębiorca to ten, kto produkuje dla zysku i na własne ryzyko.  J. Schumpeter – przedsiębiorcze są tylko działania nowatorskie, innowacyjne. Obecne postrzeganie przedsiębiorczości – jako sposobu zarządzania, niezależnie od skali działania. Zadaniem przedsiębiorcy jest wyszukiwanie i wykorzystywanie okazji, rozwijanie koncepcji biznesu i opracowanie strategii działania. 1. Fabrykant 2. Kupiec 3. Nowoczesny „kapitan” przemysłu 4. Dyrektor (menedżer) 5. Założyciel firmy 10  Innowacyjny „kierownik interesu” (duża samodzielność)  Właściciel-przedsiębiorca zorientowany na rozwój (duża orientacja na kontrolę)  Właściciel-ekonomista (orientacja na efektywność i rentowność)  Przedsiębiorca-rzemieślnik (duża biegłość techniczna, zorientowany na wytwarzanie wyrobów wysokiej jakości, niska orientacja na zmiany) 11  Przedsiębiorca inicjatywny (aktywny, odkrywczy, zdecydowany)  Przedsiębiorca-imitator (naśladuje pionierów, szybko reaguje na pojawiające się nowości)  Przedsiębiorca reagujący (niechętny do zmian ale potrafiący je podjąć w wyniku zmiany warunków w otoczeniu)  Przedsiębiorca konserwatywny (niemobilny, pasywny, oczekujący wsparcia) 12  „drwal” – wydajny, ambitny i ciężko pracujący przedsiębiorca, zorientowany na produkcję, wymagający w stosunku do pracowników  „uwodziciel” – szybko i entuzjastycznie angażuje się w nowe przedsięwzięcia, zakłada firmę jednak szybko ją sprzedaje, szybko osiąga zyski przy niewielkim wysiłku  „gracz” - korzysta z szans po to by urzeczywistniać swoje potrzeby w zakresie konsumpcji, okresowo intensywnie pracuje a później konsumuje 13  „hobbysta” – poświęca czas i energię na ulubione zajęcie (działalność gospodarczą), czynnikiem wyboru są zainteresowania i możliwość samorealizacji  „neofita” – w końcu odkrywa coś, co zmienia całkowicie jego życie, biznes staje się filozofią życia, zdaniem samego siebie prowadzona działalność służy społeczeństwu (wynalazca), lubi sprawować kontrolę i posiadać władzę 14  „misjonarz” – tak jak neofita pochłonięty jest swoją pracą, wierzy, że spełnia misję dla społeczeństwa, chce i potrafi być profesjonalistą w życiu zawodowym, orientuje się na współpracę z podsystemem społecznym, jest liderem 15  Firmy rosnące – związane z nowym rynkiem, który wymaga, aby firma rosła, gdyż wzrost staje się dla niej jedyną możliwością przeżycia na danym rynku  Firmy stabilne – firmy usytuowane w spokojnej niszy, gdzie korzyści skali nie odgrywają istotnej roli  Firmy martwo urodzone – często nie osiągają fazy dojrzałości w rozwoju swojego produktu, nie są więc zdolne do uzyskiwania wysokich dochodów. Tworzą je ludzie z reguły mający dobre kwalifikacje techniczne, nie są jednak przygotowani do zarządzania firmą  Firmy meteory – opierają się często na innowacjach produktowych, zakładane przez energicznych przedsiębiorców. Rosną bardzo szybko, jednak nie mają właściwie wykształconych struktur administracyjnych i zarządczych, wobec czego często upadają nie osiągając fazy dojrzałości  Przedsięwzięcia zastępujące pracę – utworzenie własnej firmy jako ucieczka od bezrobocia przez osoby zagrożone utratą pracy, lub te, które ją utraciły  Przedsięwzięcia stylu życia – pewni przedsiębiorcy rozmyślnie porzucają dotychczasowe zajęcie dla danego przedsięwzięcia, nie oczekując nawet wyższych dochodów, lecz jedynie niezależności i satysfakcji  Wysoko dochodowe, stabilne małe przedsięwzięcia  Szybko rosnące przedsięwzięcia – związane z dużym lub rosnącym rynkiem  Skupia zazwyczaj dużą liczbę przedsiębiorstw małej lub średniej wielkości, z których żadne nie ma znaczącego udziału w rynku i nie może silnie oddziaływać na wyniki całego sektora. W takiej sytuacji nie ma firm wiodących na rynku, mogących kształtować wydarzenia w tych sektorach.  Niskie ogólne bariery wejścia  Brak ekonomii skali  Wysokie koszty transportu  Wysokie koszty składowania  Przypadkowe wahania wielkości sprzedaży  przedsiębiorca Właściciel- Zawodowy menedżer menedżer Posłannictwo Chęć tworzenia Niezależność Kariera Motyw Wizja i działanie Działanie Planowanie myślenia Orientacja Interakcja Reakcja Proakcja środowiska Stosunek do Opanowanie Unikanie Zmniejszanie ryzyka Orientacja Synchroniczność Brak czasu jako Zarządzanie czasowa bariera czasem Najistotniejsze Społeczne Materialne Finansowe zasoby Kompetencja Intuicja Imitacja Doświadczenie zawodowa zawodowe Model klasyczny:  Celem firmy (głównym) jest maksymalizacja zysku  Cel firmy = cel przedsiębiorcy  Brak konfliktu pomiędzy własnością a kontrolą Model współczesny:  Funkcją celu firmy jest zazwyczaj maksymalizacja zwrotu kapitału zainwestowanego przez jej właściciela  Cel przedsiębiorcy może być inny od celów menedżerów na których przedsiębiorca deleguje uprawnienia  Zysk nie zawsze musi być głównym czynnikiem motywującym przedsiębiorcę do działania (por. np.: satysfakcja, samodzielne kierowanie firmą, itp.)  Wzrost firmy jest związany z wiedzą i doświadczeniem przedsiębiorcy a w dalszej fazie menedżerów kierujących przedsiębiorstwem (wg. Edith Penrose)  W przeciwieństwie do wcześniejszych modeli wzrostu firmy, przyjmujących, że czynnikiem ograniczającym rozwój firmy są: popyt, dochody i dywersyfikacja, model ten zakłada wpływ zespołu menedżerskiego na wzrost firmy.  Zostaje wskazana zależność pomiędzy szybkością wzrostu firmy a zyskami (nie tylko finansowymi) menedżerów. Do takiego zysku mogą należeć m.in.: wzrost płac, prestiż, satysfakcja z wykonanej pracy, inne sposoby zaspokajania ambicji menedżerów.  Użycie sformalizowanych mechanizmów kontroli W małym zakresie W dużym zakresie Delegowanie W dużym zakresie (4) Zarządzanie (2) Zarządzanie uprawnień i leseferyczne profesjonalne odpowiedzialności W małym zakresie (1) Zarządzanie (3) Zarządzanie przedsiębiorcze biurokratyczne Ad 1.) Zarz. Przedsiębiorcze - Scentralizowany sposób podejmowania decyzji i jednocześnie niesformalizowana kontrola, oparta na płaskiej strukturze , holistyczny charakter zarządzania firmą; Ad 2.) Zarz. Profesjonalne - Zdecentralizowany sposób podejmowania decyzji - delegowanie uprawnień i odpowiedzialności, złożona struktura organizacyjna, jednocześnie sformalizowany system kontroli – monitorowanie poszczególnych zadań, instrukcje, rozwiązania systemowe, narzędzia (np.: proces podejmowania decyzji); Ad 3.) Zarz. Biurokratyczne - Wraz ze wzrostem skali operacji prowadzonej działalności firmy, powiązanych z budową mechanizmów kontroli, nie ma jednoczesnego delegowania uprawnień i odpowiedzialności; Ad 4.) Zarz. Leseferyczne - Wraz ze wzrostem skali delegowania uprawnień i odpowiedzialności nie zachodzi rozbudowa systemu kontroli  Ustalenie potrzeby transformacji – transformacja jest swoistym produktem sukcesu osiągniętego przez przedsiębiorcę. Pojawia się potrzeba uświadomienia sobie przez przedsiębiorcę konieczności zmiany. Może być to rezygnacja z osobistej satysfakcji z bezpośredniego uczestnictwa w podejmowaniu decyzji w organizacji;  Rozwój zasobów ludzkich – konieczność wprowadzenia zmian personalnych. Styl przedsiębiorczego zarządzania często nie sprzyja pracownikom kreatywnym i niezależnym. Przyczyną tego była silna centralizacja władzy i odpowiedzialności. Potrzebni są specjaliści – menedżerowie;  Proces delegowania uprawnień i odpowiedzialności – jest zarówno związany z wiedzą i doświadczeniem przedsiębiorcy (jego menedżerów) jak i z dostępem do informacji. Proces delegowania jest ograniczony tzw. krytycznymi decyzjami zarezerwowanymi dla przedsiębiorcy (poziom strategiczny);  Rozwój sformalizowanej kontroli – opracowany system kontroli ma zapewnić efektywny sposób funkcjonowania firmy. Konieczna jest koncentracja na zmianie rezultatów przedsiębiorstwa nie zaś zmianie jego zwyczajów.