Platentektoniek en Continentendrift

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat is de samenstelling van de lithosfeer?

Alleen oceanische korst

Oceanische korst en continentale korst (correct)

Vaste buitenmantel en oceanische korst

Alleen continentale korst

Welke uitspraak over de beweging van tektonische platen is juist?

Platen bewegen alleen verticaal.

Platen bewegen zowel horizontaal als verticaal. (correct)

Platen bewegen alleen horizontaal.

Platen bewegen niet.

Wat beschrijft een subductiezone?

Een gebied waar oude oceanische platen zinken. (correct)

Een zone met alleen continentale platen.

Een gebied waar platen uit elkaar bewegen.

Een soort rugduwkracht.

Wat is de rol van convectiestromingen in de mantel?

Ze zorgen voor temperatuurverschillen die platen bewegen. Signup and view all the answers

Wat kenmerkt passieve continentranden?

Ze hebben geen duidelijke plaatgrens. Signup and view all the answers

Wat is de Wilsoncyclus?

Het proces van het ontstaan en uiteenvallen van supercontinenten. Signup and view all the answers

Welke van de volgende platen is de grootste?

Pacifische Plaat Signup and view all the answers

Wat is de oorzaak van plaat trekkracht (slab-pull)?

De zwaartekracht die de subducerende plaat naar beneden trekt. Signup and view all the answers

Wat is de definitie van de lithosfeer?

De buitenste laag van de aarde, bestaande uit de korst en het bovenste deel van de mantel. Signup and view all the answers

Welke beweging van platen komt voor bij subductie?

Een plaat duikt onder een andere plaat. Signup and view all the answers

Wat zijn de vier types platensystemen?

Convergente, divergente, transform, en interplate. Signup and view all the answers

Wat zijn convectiestromingen?

Bewegingen van magma in de aardmantel die de platen van de lithosfeer laten bewegen. Signup and view all the answers

Wat beschrijft de Wilsoncyclus?

De opeenvolgende fasen van de formaite en uiteindelijke vernietiging van oceanen en continentale gebieden. Signup and view all the answers

Wat gebeurt er tijdens de Wilsoncyclus?

Continenteën bewegen uit elkaar, breken op en komen weer bijeen. Signup and view all the answers

Welke van de volgende processen behoort tot convergerende plaatgrenzen?

Oceanische korst duikt onder continentale korst. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van divergerende plaatgrenzen?

Nieuwe oceanische korst ontstaat. Signup and view all the answers

Wat beschrijft de driftfase in platentektoniek?

Continenteën drijven uit elkaar. Signup and view all the answers

Wat veroorzaakt aardbevingen bij transforme plaatgrenzen?

Wrijving tussen bewegende platen. Signup and view all the answers

Welke uitspraak is juist over de vorming van plooingsgebergten?

Ze vormen zich door de botsing van continentale en/of oceanische platen. Signup and view all the answers

Waarvan is de zogenaamde 'Young Ocean' het resultaat?

Vorming van een nieuw oceaanbekken. Signup and view all the answers

Wat wordt er bedoeld met 'hotspots' in de aarde?

Gebieden waar magma onder een continent stijgt. Signup and view all the answers

Wat is de primaire oorzaak van vulkanisme bij convergerende randen?

Oceanische plaat smelt door subductie. Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van het opbreken van supercontinenten?

Het ontstaan van nieuwe oceaanbodem. Signup and view all the answers

Study Notes

Platentektoniek - Succescriteria

Je moet vakterminologie correct gebruiken (belangrijke termen zijn vetgedrukt).
Je kunt argumenten en oorzaken voor bewegingen in de aardkorst geven, op basis van recent wetenschappelijk onderzoek.
Je kunt de gevolgen en de locatie van endogene processen (platentektoniek, vulkanisme, aardbevingen, gebergtevorming, eilandvorming) verklaren.
Je kunt geo-wetenschappelijke informatie organiseren in tijd en/of ruimte, met behulp van thematische kaarten.
Je kunt geschikte kaarten en/of afbeeldingen gebruiken om geografische verschijnselen te verklaren.

Van 'continentendrift' tot 'platentektoniek'

Alfred Wegener (1880-1930): Een Duitse meteoroloog en geofysicus die de theorie van continentendrift ontwikkelde (1915).
Theorie van Continentendrift: Wegener stelde dat de continenten ooit één supercontinent vormden (Pangea) en langzaam uit elkaar zijn gedreven.
Publicatie: Wegener publiceerde zijn theorie in 1915 in het boek "Het ontstaan van continenten en oceanen".
Hoofdidee: De continenten waren ooit één groot supercontinent (Pangea) en dreven uiteen door de tijd.

Overgang naar Platentektoniek

Aangepaste theorie (1968): Een aangepaste versie van Wegener's theorie werd geaccepteerd, bekend als plaattektoniek.
Paradigmaverschuiving: Een verandering van de manier waarop de wetenschap naar aardkorst bewegingen keek; van traditionele modellen naar continentendrift en uiteindelijk naar plaattektoniek.
Betrokken disciplines: Structurele geologie, geomagnetisme, paleontologie, paleoklimatologie, seismologie, geofysica en vulkanologie.
Resultaat: De samenwerking tussen verschillende wetenschappelijke disciplines leverde de robuuste theorie van platentektoniek.

De lithosfeer onder de loep

Lithosfeer: Het buitenste, harde deel van de aarde, bestaande uit de oceanische en continentale korst, en een deel van de vasten buitenmantel.
Asthenosfeer: Het plastische gedeelte van de mantel, onder de lithosfeer.
Tektonische platen: De lithosfeer is opgedeeld in verschillende platen die horizontaal of verticaal bewegen. Platen bestaan uit continentale en/of oceanische korst, of een combinatie van beide.
Aantal Platen: 9 grote platen en 6 kleine platen, met de grootste plaat de Pacifische plaat (~108 miljoen km²)
Actieve continentranden: Waar continenten direct aan plaatgrenzen liggen.
Passieve continentranden: Waar geen duidelijke plaatgrens is.

De Motor van de Platentektoniek

Seismisch Onderzoek: Onderzoek naar de temperatuurverschillen in de mantel.
Subductiezones: Gebieden waar oude oceanische platen terug in de mantel dalen (tot 600-1200 kilometer diep).
Convectiestromingen: Temperatuurverschillen in de mantel veroorzaken convectie stromingen die de platen bewegen.
Achterliggende krachten: Trek-kracht (slab-pull) en duwkracht (ridge-push) beïnvloeden de beweging van platen.

De Wilsoncyclus

Supercontinenten: Grote, samengevloeide continenten zoals Pangea (tijdens het Perm en Trias).
Cyclus van supercontinenten: Continenten bewegen samen, breken uit elkaar en komen weer samen.
Verklaring: De cyclus van supercontinenten is verbonden aan het verschuiven van oceanische en continentale platen.
Soorten Plaatranden: Divergerende (uit elkaar bewegende), Convergerende (naar elkaar bewegende) en Transform (langs elkaar bewegende) randen.

Divergerende Plaatranden

Hotspots: Magma stijgt op door afname van druk.
Flood Basalts: Voorbeeld van hotspots die breuken en vulkanisme veroorzaken (bijvoorbeeld Oost-Afrikaanse Rift).
Riftfase: Scheuren in continenten door opwellende magma. Nieuwe oceaan ontstaat met basaltische oceaanbodem.

Convergerende Plaatranden

Continentale en Oceanische Plaat Botsen: Een oude oceanische plaat duikt onder een continentale plaat.
Twee Oceanische Platen Botsen: Een oudere oceanische plaat duikt onder een jongere oceanische plaat.

Transforme Plaatranden

Platen schuiven langs elkaar: Aardbevingen veroorzaakt door wrijving.

Gevolgen van platentektoniek

Soorten Plaatranden: Divergerende, convergerende en transforme randen.
Endogene processen: Processen aan de binnenkant van de aarde, zoals de vorming van plooiingsgebergten, vulkanen en aardbevingen.
Exogene processen: Processen aan de buitenkant van de aarde.

Kenmerkende Gevolgen van Plaatbewegingen

Plooiingsgebergten: Vorming van gebergten bij botsing van continentale platen.
Vulkanen: Ontstaan van vulkanen langs plaatranden of op hotspots.
Aardbevingen: Ontstaan van aardbevingen bij wrijving langs plaatranden.

Soorten Vulkanen

Spleetvulkanen: Divergentie - De aardkorst scheurt waardoor magma kan uittreden.
Schildvulkanen: Midden op aardplaten - Ontstaan door hotspots onder oceanische korst, lage viscositeit.
Stratovulkanen: Aan convergerende plaatranden, of hotspots onder continentale korst, hoge viscositeit.
Calderavulkanen: Instortende delen van stratovulkanen na uitbarsting.

Aardbevingen en Tsunami's

Oorzaken: Vooral langs plaatranden, zwaardere aardbevingen bij botsende en transforme platen, spanningsontlading.
Begrippen: Hypocentrum (plaats van de aardbeving), epicentrum (boven het hypocentrum), seismometer.
Schaal van Richter/Momentmagnitudeschaal (MMS): meet aardbevingen.
Tsunami's: Ontstaan wanneer er een verandering in de zeebodem optreedt, en verplaatsen van grote watermassa's naar de kust.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Test je kennis over platentektoniek en continentendrift. In deze quiz ga je in op vakterminologie, oorzaken van bewegingen in de aardkorst, en de gevolgen van endogene processen. Verken de theorieën van Alfred Wegener en hoe deze ons begrip van de aarde hebben veranderd.