Phân biệt Hướng động và Ứng động ở Thực vật

Phân biệt Hướng động và Ứng động ở Thực vật

• Hướng động là hình thức phản ứng của bộ phận cây trước tác nhân kích thích theo một hướng xác định.
• Ứng động là hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích không định hướng.
• Hướng động có hướng, trong khi ứng động vô hướng.
• Hướng động phản ứng chậm hơn do liên quan đến hormone và sự sinh trưởng của tế bào.
• Ứng động phản ứng nhanh hơn, liên quan đến sức căng trương nước và đồng hồ sinh học.
• Hướng động biểu hiện qua hướng sáng, nước, hóa, trọng lực, và tiếp xúc.
• Ứng động biểu hiện qua ứng động sinh trưởng (theo sức trương nước) và ứng động không sinh trưởng (theo nhịp điệu đồng hồ sinh học).
• Cơ chế của hướng động là do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của tế bào ở hai phía đối diện của cơ quan (thân, cành, rễ).
• Cơ chế của ứng động sinh trưởng là do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của tế bào ở hai phía đối diện của cơ quan (lá, cánh hoa).
• Cơ chế của ứng động không sinh trưởng là do biến đổi sức trương nước của tế bào.
• Hướng động giúp cây thích ứng với sự biến động có hướng của môi trường.
• Ứng động là phản ứng thích nghi đa dạng của cơ thể thực vật đối với biến động vô hướng của môi trường.

Hướng động so với Ứng động Không Sinh trưởng

• Hướng động là phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích từ một hướng xác định.
• Ứng động không sinh trưởng là phản ứng của thực vật đối với tác nhân kích thích không định hướng.
• Cơ chế của hướng động là do sự sinh trưởng không đồng đều tại hai phía của cơ quan với kích thích.
• Cơ chế của ứng động không sinh trưởng không phải do sinh trưởng, mà do sự biến đổi trương nước trong tế bào và trong cấu trúc chuyên hóa hoặc do sự lan truyền kích thích cơ học hay hóa chất.
• Hướng động phản ứng chậm, ví dụ tính hướng sáng của thân.
• Ứng động không sinh trưởng phản ứng nhanh, ví dụ cây trinh nữ cụp lá khi bị va chạm.
• Ví dụ về ứng động không sinh trưởng: cụp lá của cây trinh nữ khi va chạm là do sức trương nước của nửa dưới của chỗ phình ở cuống lá và gốc lá chét bị giảm do nước di chuyển sang mô lân cận.

Tính Hướng Sáng của Thực Vật

• Tính hướng sáng của thực vật khác với tính hướng sáng của con thiêu thân.
• Ở thực vật là hướng động nên phản ứng chậm hơn và chịu ảnh hưởng của hormone.
• Ở con thiêu thân là cơ chế phản xạ nhanh và chủ yếu ảnh hưởng của yếu tố thần kinh.

Hiện Tượng Xếp Lá

• Các cây họ Đậu thường cụp lá khi mặt trời lặn, đây là hình thức ứng động sinh trưởng.
• Mưa rào chỉ gây phản ứng khép lá ở cây trinh nữ.

So Sánh Hướng Động và Ứng Động

• Hướng động là hình thức phản ứng của bộ phận của cây trước một tác nhân kích thích theo một hướng xác định.
• Ứng động là hình thức phản ứng của cây trước một tác nhân kích thích không định hướng.
• Khi vận động về phía tác nhân kích thích gọi là hướng động dương, khi vận động tránh xa tác nhân kích thích gọi là hướng động âm.
• Ứng động có thể là ứng động không sinh trưởng (vận động theo sức trương nước) hoặc ứng động sinh trưởng (vận động theo chu kì đồng hồ sinh học).
• Hướng động có các kiểu như hướng đất, hướng sáng, hướng hóa, hướng nước.
• Ứng động có các kiểu như vận động quấn vòng, vận động nở hoa theo nhiệt độ ánh sáng, hoạt động theo sức trương nước.

Phản ứng Hướng động và Ứng động

• Lá trinh nữ khép lại khi bị chạm nhẹ là ứng động.
• Cây nắp ấm bắt sâu bọ là ứng động.
• Ngọn cây hướng về phía ánh sáng là hướng động.
• Rễ cây tránh nơi có ánh sáng là hướng động.
• Thân rau muống uốn cong một vòng sau 5 phút là ứng động.

Cảm Ứng ở Động Vật và Thực Vật

• Giống nhau: Đều là khả năng tiếp nhận và trả lời kích thích của môi trường và đều là những biến đổi lí hóa trong tế bào cơ thể.
• Khác nhau:
  • Động vật có cơ quan chuyên hóa (hệ thần kinh và hệ vận động), thực vật không có.
  • Cảm ứng ở động vật biểu hiện nhanh rõ, đa dạng, phức tạp và có hai cơ chế (thần kinh và thể dịch).
  • Cảm ứng ở thực vật biểu hiện chậm và khó nhận thấy, ít đa dạng, đơn giản và chỉ có cơ chế thể dịch.
  • Hiệu quả ở động vật phụ thuộc vào mức độ tiến hóa của hệ thần kinh.
  • Cảm ứng ở động vật không liên quan đến cơ chế sinh trưởng, còn ở thực vật thường liên quan.
• Ý nghĩa:
  • Giống nhau: Do môi trường sống đa dạng, thực vật và động vật đều có cơ chế nhận biết để thích nghi với sự thay đổi đó.
  • Khác nhau: Do phương thức sống khác nhau, có sự phân hóa cấu tạo và được chọn lọc theo hai hướng khác nhau.

Cây Trinh Nữ Khép Lá

• Cây trinh nữ bình thường có thể khép lá khi có va chạm cơ học hoặc khi trời tối.
• Cây trinh nữ ở cuống lá và gốc lá chét có thể gối, bình thường thể gối luôn căng nước làm lá xoè rộng.
• Khi có sự va chạm cơ học hoặc trời tối, K+ được vận chuyển ra khỏi không bào, làm giảm ASTT tế bào thể gối, tế bào thể gối mất nước làm lá cụp xuống.

So sánh cử động Khép Lá

• Cử động của lá cây phượng: là loại ứng động sinh trưởng, tác nhân kích thích là ánh sáng, cơ chế do tác động của auxin dẫn đến sự sinh trưởng không đồng đều ở mặt trên và mặt dưới lá, và biểu hiện chậm, có tính chu kỳ.
• Cử động của lá cây trinh nữ: là kiểu ứng động không sinh trưởng, tác nhân kích thích là sự va chạm cơ học, cơ chế do sự thay đổi sức trương nước của tế bào chuyên hóa nằm ở cuống lá, không liên quan tới sinh trưởng, và biểu hiện nhanh hơn, không có tính chu kỳ.