Oświecenie - Epoka Rozumu
40 Questions
1 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie znaczenie ma termin 'Oświecenie'?

  • Oznacza epokę fanatyzmu religijnego
  • Nawiązuje do renesansowego humanizmu
  • Wskazuje na okres intensywnego rozwoju nauki i filozofii (correct)
  • Określa ruch artystyczny w XVIII wieku

Jakie były główne materiałowe cechy pałacu Sanssouci?

  • Tradycyjnie prostokątna konstrukcja.
  • Niezwykle ciężka i surowa struktura.
  • Zdominowana przez cegłę i beton.
  • Lekka i ozdobna budowla. (correct)

Kto jest twórcą racjonalizmu?

  • Gottfried Wilhelm Leibniz
  • Immanuel Kant
  • René Descartes (correct)
  • David Hume

Jakie cechy charakteryzują sztukę klasycyzmu w oświeceniu?

<p>Spokój, harmonia i równowaga (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie tematy były popularne w malarstwie klasycyzmu?

<p>Portrety o harmonijnej kompozycji. (B)</p> Signup and view all the answers

Czym jest deizm?

<p>Filozoficzno-religijną doktryną o Bogu jako stwórcy, który nie ingeruje w świat (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie idee reprezentował Kartezjusz, które wpłynęły na klasycyzm?

<p>Prawda powinna być jasna i prosta. (B)</p> Signup and view all the answers

Który z tych utworów jest przykładem poematu heroikomicznego?

<p>Monachomachia (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie wydarzenie jest uznawane za kluczowe w kontekście idei Oświecenia?

<p>Rewolucja Francuska (B)</p> Signup and view all the answers

Co było podstawowym wyznacznikiem literatury klasycyzmu?

<p>Pojęcie mimesis. (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie były ramy czasowe polskiego oświecenia?

<p>40.XVIII w. do 1822 (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie formy literackie były popularne w epoce klasycyzmu?

<p>Bajki z nauczającym przesłaniem. (C)</p> Signup and view all the answers

Co oznacza empiryzm?

<p>Poznanie świata wyłącznie przez doświadczenie (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie są trzy główne style epoki oświecenia?

<p>Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko (C)</p> Signup and view all the answers

Jak Oświecenie wpłynęło na rozwój polityczny w Stanach Zjednoczonych?

<p>Wprowadzenie idei republiki rządzonej przez wybory (B)</p> Signup and view all the answers

Jaką formę literacką reprezentuje powieść epistolarna?

<p>Powieść obyczajowa przedstawiona w listach (A)</p> Signup and view all the answers

Jaką funkcję pełniła literatura w epoce klasycyzmu?

<p>Dydaktyczno-moralizatorską. (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie zjawisko w polskim oświeceniu związane było z udziałem kleru katolickiego?

<p>Oświecenie katolickie (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie podejście do rzeźby dominowało w XVIII wieku?

<p>Przedstawianie nagiej postaci ludzkiej. (C)</p> Signup and view all the answers

Czym charakteryzowała się architektura XVIII wieku?

<p>Szerokim użyciem jasnych kolorów i dużych okien (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy wyróżniają malarstwo rokokowe od klasycyzmu?

<p>Zamiłowanie do miniatury i romantycznych scen. (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie idee były podstawą rozwoju ekonomicznego w Stanach Zjednoczonych?

<p>Liberalizm i wolność gospodarcza (D)</p> Signup and view all the answers

Które z wymienionych dzieł jest przypisane do sentymentalizmu?

<p>Nowa Heloiza (B)</p> Signup and view all the answers

Kto był jednym z głównych autorów bajek w Polsce w epoce oświecenia?

<p>Ignacy Krasicki (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie przekonania Rousseau dotyczące źródeł zła były podstawą jego filozofii?

<p>Postęp i uspołecznienie jednostki (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie dzieło jest najbardziej znane jako twórczość Diderota?

<p>Kubuś Fatalista i jego pan (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie poglądy głosił Wolter na temat równości ludzi?

<p>Równość wobec prawa (C)</p> Signup and view all the answers

Jak Kant definiował źródło wiedzy?

<p>Jako doświadczenie (C)</p> Signup and view all the answers

Co według Locke'a kształtuje człowieka?

<p>Czynniki zewnętrzne i wychowanie (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie jest jedno z prominentnych stwierdzeń Kanta dotyczące moralności?

<p>Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie (C)</p> Signup and view all the answers

Jaką funkcję według Diderota pełni świat przyrody w odniesieniu do moralności?

<p>Podstawy moralności (D)</p> Signup and view all the answers

Jakiego podejścia do BOGA był zwolennikiem Woltera?

<p>Deizmu (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie z poniższych cech są charakterystyczne dla klasycyzmu?

<p>Statyka i oszczędność wyrazu (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie stwierdzenie najlepiej opisuje tematykę sentymentalizmu?

<p>Podkreśla indywidualizm bohaterów (B)</p> Signup and view all the answers

Który z poniższych artystów jest związany z klasycyzmem?

<p>Jacques-Louis David (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie elementy wyróżniają styl rokokowy?

<p>Lekkość i asymetrię form (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie wartości były uwypuklone w klasycyzmie?

<p>Cnoty obywatelskie (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie przesłanie zawiera słynne powiedzenie Rousseau 'Żyć - to dla nas znaczy czuć'?

<p>Czucie i emocje są kluczowe (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy charakteryzują styl sentymentalny w literaturze?

<p>Intymność i uczucia (D)</p> Signup and view all the answers

Które z poniższych stwierdzeń najlepiej opisuje wpływ rokokowego stylu?

<p>Preferował kameralność i zmysłowość (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Oświecenie

Prąd kulturalny i historyczny w Europie (1688-1789), charakteryzujący się wiarą w rozum i empirię.

Empiryzm

Pogląd, że poznanie świata możliwe jest jedynie za pomocą doświadczenia.

Deizm

Filozofia religijna, gdzie Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego funkcjonowanie.

Racjonalizm

Filozofia, gdzie rozum jest narzędziem poznania prawdy.

Signup and view all the flashcards

Rewolucja Francuska

Kluczowe wydarzenie w epoce Oświecenia, doprowadzające do zmian ustrojowych w Europie.

Signup and view all the flashcards

Konstytucja 3 Maja

Dokument wprowadzający reformy w Polsce w oparciu o idee Oświecenia.

Signup and view all the flashcards

Konstytucja Stanów Zjednoczonych

Dokument prawny, który stał się przykładem na wprowadzenie idei oświecenia w praktykę.

Signup and view all the flashcards

Klasycyzm

Styl w architekturze cechujący się symetrią, prostotą i inspiracją antycznymi wzorami.

Signup and view all the flashcards

Satyra

Gatunek poetycki, który krytykuje wady społeczne, obyczajowe i polityczne.

Signup and view all the flashcards

Sielanka

Utwór poetycki idealizujący życie na wsi i proste uczucia.

Signup and view all the flashcards

Poemat heroikomiczny

Parodia starożytnych eposów o bohaterach. Ma charakter żartobliwy.

Signup and view all the flashcards

Powieść epistolarna

Powieść, w której wydarzenia poznajemy z listów pisanych przez bohaterów.

Signup and view all the flashcards

Powieść sentymentalna

Utwór skupiający się na uczuciach i przeżyciach psychicznych bohatera.

Signup and view all the flashcards

Oświecenie katolickie

Zjawisko w Polsce, gdzie duchowni katoliccy aktywnie uczestniczyli w ruchu oświecenia.

Signup and view all the flashcards

Oświecenie: trzy fazy

Oświecenie w Polsce można podzielić na trzy fazy: wczesną, dojrzałą (czasy stanisławowskie) i schyłkową.

Signup and view all the flashcards

Klasycyzm w sztuce

Charakteryzuje się spokojem, harmonią i równowagą, nawiązując do wzorców antyku.

Signup and view all the flashcards

Pałac Sans Souci

Letnia rezydencja Fryderyka II Wielkiego, króla Prus, zbudowana w latach 1745-1747 w stylu rokoko.

Signup and view all the flashcards

Rokoko

Styl w sztuce i architekturze, charakteryzujący się lekkością, ozdobnością i miłosnymi scenkami.

Signup and view all the flashcards

Rzeźby Klasycyzmu

Rzeźby o tematyce mitologicznej lub przedstawiające ważne postaci, charakteryzujące się spokój i prostotą.

Signup and view all the flashcards

Malarstwo Klasycyzmu

Wystudiowane portrety z harmonijną kompozycją i tematyką często nawiązującą do mitologii.

Signup and view all the flashcards

Literatura Klasycyzmu

Literatura o charakterze dydaktyczno-moralizatorskim, często oparta na założeniach Kartezjusza, dążąca do jasności i prostoty przekazu.

Signup and view all the flashcards

Mikołaj Boileau

Główny teoretyk klasycyzmu, autor "Sztuki Poetyckiej", która ustanawiała zasady dla poetów.

Signup and view all the flashcards

Bajka

Krótkie opowiadanie wierszem lub prozą, najczęściej z zwierzętami, ludźmi jako bohaterami, o charakterze dydaktycznym.

Signup and view all the flashcards

Nurt klasycystyczny

Okres w sztuce charakteryzujący się wyraźnym nawiązaniem do wzorów antycznych.

Signup and view all the flashcards

Cechy klasycyzmu

Prostota, symetria, statyka, powściągliwość w wyrażaniu emocji, uwypuklanie cnót obywatelskich, idealizm, kształt ważniejszy niż barwa.

Signup and view all the flashcards

Sentymentalizm

Kierunek literacki i umysłowy, charakteryzujący się naciskiem na uczucia, indywidualizm i treści społeczne.

Signup and view all the flashcards

Rousseau i sentymentalizm

Jean-Jacques Rousseau był jednym z czołowych twórców sentymentalizmu.

Signup and view all the flashcards

Rokoko vs. Barok

Rokoko to styl przeciwstawny barokowi. Cechuje go mniejsza monumentalność, więcej kameralności, zmysłowości i sentymentalności.

Signup and view all the flashcards

Motwy rokoka

Lekkość, dekoracyjność, asymetria, płynne linie, motywy egzotyczne, chińskie motywy, swobodna kompozycja.

Signup and view all the flashcards

Rousseau: Dobro z natury

Rousseau uważał, że człowiek z natury jest dobry, a zło pochodzi z cywilizacji i uspołecznienia.

Signup and view all the flashcards

Rousseau: Serce vs. Rozum

Rousseau podkreślał wartość serca nad rozumem. W czasach dominacji rozumu, jego pogląd był rewolucyjny.

Signup and view all the flashcards

Diderot: Świat przyrody jako dowód

Diderot, obserwując świat przyrody, doszedł do wniosku, że Bóg nie istnieje. Nie widział w nim śladów boskiego działania.

Signup and view all the flashcards

Diderot: Encyklopedia - źródło wiedzy

Diderot był współautorem 28-tomowej Encyklopedii, która miała upowszechniać wiedzę i promować postęp.

Signup and view all the flashcards

Wolter: Równość i swoboda myśli

Wolter bronił równości wszystkich ludzi wobec prawa i swobody myśli. Każdy ma prawo do własnych przekonań.

Signup and view all the flashcards

Wolter: Deizm - Bóg Stwórca

Wolter był deistą. Uwierzał w Boga jako Stwórcę, który nie ingeruje w świat.

Signup and view all the flashcards

Kant: Filozofia krytyczna

Kant stworzył filozofię krytyczną, badając granice ludzkiego poznania i poszukując podstaw moralności.

Signup and view all the flashcards

Kant: Moralność - uniwersalne prawo

Kant głosił, że powinniśmy postępować tak, jakby zasada naszego działania miała stać się uniwersalnym prawem natury.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Oświecenie

  • Określane jako wiek rozumu, wiek filozofów, wiek światła
  • Prąd kulturalny i okres w historii Europy – lata 1688-1789
  • Termin pochodzi od niemieckiego słowa "aufklarung", co oznacza rozjaśnienie
  • Hasło: "Odważ się być mądrym"... I. Kant

Główne pojęcia związane z epoką

  • Empiryzm: Poznanie świata możliwe tylko za pomocą doświadczenia. Prawdziwe jest tylko to, co da się zweryfikować indukcyjnie.
  • Deizm: Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego funkcjonowanie.
  • Ateizm: Pogląd negujący istnienie Boga i świata pozagrobowego.
  • Libertynizm: Ruch umysłowy nawiązujący do renesansowego humanizmu, kwestionujący autorytet Kościoła i zasady etyki.
  • Racjonalizm: Rozum jedynym narzędziem poznania prawdy. Głównie Kartezjusz (1596-1650). Hasło: "Myślę, więc jestem".

Wydarzenia w epoce oświecenia

  • Rewolucja Francuska: Idea republiki rządzonej przez wybranych w wolnych wyborach stała się początkiem zmian w Europie.
  • Konstytucja Stanów Zjednoczonych: Amerykanie uczynili podstawą swojego ustroju politycznego idee wieku rozumu.
  • Liberalizm: Podstawa ekonomicznego rozwoju USA.
  • Konstytucja 3 Maja w Polsce: Idee oświecenia wpłynęły na powstanie Konstytucji 3 Maja i próby budowy nowoczesnego państwa w Polsce.

Architektura

  • Ekspansja budownictwa w XVIII wieku
  • Powstają kościoły i teatry
  • Często okrągłe kościoły z kopułą centralną
  • Inspirowane antycznością (symetria, prostota)
  • Posługiwanie się dużymi oknami i przestronnymi pomieszczeniami
  • Osobliwością na polskim gruncie są dworki (np. Belweder w Warszawie, Pałac na Wodzie)

Rzeźba

  • Inspirowana antycznością
  • Przedstawienie nagiej lub lekko przysłoniętej postaci ludzkiej
  • Wyrażanie błogiego spokoju,
  • Przedstawianie postaci z mitologii lub ważnych postaci epoki.

Malarstwo

  • Odwrót od tendencji obowiązujących przed oświeceniem, dominujący był ruch, a w malarstwie klasycyzmu większą popularność zyskały wystudiowane portrety.
  • Harmonie kompozycje, oparta często na mitologicznych tematach.
  • Cechy Rokoko to zamiłowanie do miniatury i uwiecznianie miłosnych scenek.

Literatura

  • Klasycyzm był dominującym nurtem w ówczesnej literaturze.
  • Charakteryzował się przekazem uniwersalnych prawd w prosty sposób.
  • Głównym teoretykiem był Mikołaj Boileau.
  • Kategoria mimesis była jednym z podstawowych wyznaczników.
  • Literatura miała dydaktyczno-moralizatorski charakter.
  • Wspomniane gatunki literackie to np. bajka, satyra, sielanka, poemat heroikomiczny, powieść epistolarna, powieść sentymentalna.

Oświecenie w Polsce

  • Czekało na Polskę później niż Europę Zachodnią.
  • Mieszczaństwo nabrało znaczenia dopiero w II połowie XVIII w.
  • Okres od lat 40. XVIII do 1822 r., z przejawami klasycyzmu do połowy XIX w.
  • Specyfika ruchu: aktywny udział kleru katolickiego.

Fazy oświecenia w Polsce

  • Wczesna: Lata 40. XVIII w. - 1764 r.
  • Dojrzała: Czas stanisławowski – 1764-1795 r.
  • Schyłkowa: Późne oświecenie, lub oświecenie postanisławowskie – 1795-1822 r.

Klasycyzm

  • Główny styl w sztuce oświecenia.
  • Oparty na wzorcach antycznych (Grecji, Rzymu)
  • Statyka, równowaga, harmonia, spokojne i sformalizowane kompozycje.
  • Uznawany jeden klasyczny wzorzec piękna.

Sentymentalizm

  • Kierunek umysłowy i literacki od lat 70 XVIII w., pomiędzy oświeceniem a romantyzmem.
  • Nacisk na uczucia, podkreślanie intymności i czułości.
  • Związany z naturą, ale o nieuczylilizowanej, prostej i dzikiej postaci.

Rokoko

  • Styl architektoniczny, ornamentyki, rzemiosła artystycznego, malarstwa i literatury.
  • Oparty na lekkości, dekoracyjności i płynności.
  • Często dekoracje wzorowane na obiektach egzotycznych np. chińskich, płynne linie.
  • Ścisły związek ze sztuką dworską

Filozofia

  • Jean-Jakub Rousseau: "Żyć - to dla nas znaczy czuć".
  • Denis Diderot: Popularny współautor encyklopedii.
  • Voltaire: Za równość wobec prawa, racjonalizm i przeciwko fanatyzmowi
  • Immanuel Kant: "Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie".
  • John Locke: Człowiek rodzi się jako tabula rasa i doświadczenie kształtuje osobę

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Oświecenie PDF

Description

Quiz poświęcony epokę Oświecenia, znaną jako wiek rozumu i filozofów. Przeanalizujemy kluczowe pojęcia, takie jak empiryzm, deizm, ateizm, libertynizm i racjonalizm, oraz ważne wydarzenia, w tym Rewolucję Francuską. Sprawdź swoją wiedzę na temat tego wpływowego okresu w historii Europy.

More Like This

Enlightenment Quiz
5 questions

Take the Enlightenment Quiz - Test Your Knowledge

DivineHedgehog avatar
DivineHedgehog
The Enlightenment Flashcards
13 questions

The Enlightenment Flashcards

MesmerizingBongos avatar
MesmerizingBongos
Overview of the Age of Enlightenment
5 questions

Overview of the Age of Enlightenment

ProfoundYtterbium avatar
ProfoundYtterbium
Les Lumières et la rédaction
41 questions

Les Lumières et la rédaction

WellInformedAestheticism avatar
WellInformedAestheticism
Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser