Oświecenie

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie znaczenie ma termin 'Oświecenie'?

Oznacza epokę fanatyzmu religijnego

Nawiązuje do renesansowego humanizmu

Wskazuje na okres intensywnego rozwoju nauki i filozofii (correct)

Określa ruch artystyczny w XVIII wieku

Jakie były główne materiałowe cechy pałacu Sanssouci?

Tradycyjnie prostokątna konstrukcja.

Niezwykle ciężka i surowa struktura.

Zdominowana przez cegłę i beton.

Lekka i ozdobna budowla. (correct)

Kto jest twórcą racjonalizmu?

Gottfried Wilhelm Leibniz

Immanuel Kant

René Descartes (correct)

David Hume

Jakie cechy charakteryzują sztukę klasycyzmu w oświeceniu?

Spokój, harmonia i równowaga Signup and view all the answers

Jakie tematy były popularne w malarstwie klasycyzmu?

Portrety o harmonijnej kompozycji. Signup and view all the answers

Czym jest deizm?

Filozoficzno-religijną doktryną o Bogu jako stwórcy, który nie ingeruje w świat Signup and view all the answers

Jakie idee reprezentował Kartezjusz, które wpłynęły na klasycyzm?

Prawda powinna być jasna i prosta. Signup and view all the answers

Który z tych utworów jest przykładem poematu heroikomicznego?

Monachomachia Signup and view all the answers

Jakie wydarzenie jest uznawane za kluczowe w kontekście idei Oświecenia?

Rewolucja Francuska Signup and view all the answers

Co było podstawowym wyznacznikiem literatury klasycyzmu?

Pojęcie mimesis. Signup and view all the answers

Jakie były ramy czasowe polskiego oświecenia?

40.XVIII w. do 1822 Signup and view all the answers

Jakie formy literackie były popularne w epoce klasycyzmu?

Bajki z nauczającym przesłaniem. Signup and view all the answers

Co oznacza empiryzm?

Poznanie świata wyłącznie przez doświadczenie Signup and view all the answers

Jakie są trzy główne style epoki oświecenia?

Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko Signup and view all the answers

Jak Oświecenie wpłynęło na rozwój polityczny w Stanach Zjednoczonych?

Wprowadzenie idei republiki rządzonej przez wybory Signup and view all the answers

Jaką formę literacką reprezentuje powieść epistolarna?

Powieść obyczajowa przedstawiona w listach Signup and view all the answers

Jaką funkcję pełniła literatura w epoce klasycyzmu?

Dydaktyczno-moralizatorską. Signup and view all the answers

Jakie zjawisko w polskim oświeceniu związane było z udziałem kleru katolickiego?

Oświecenie katolickie Signup and view all the answers

Jakie podejście do rzeźby dominowało w XVIII wieku?

Przedstawianie nagiej postaci ludzkiej. Signup and view all the answers

Czym charakteryzowała się architektura XVIII wieku?

Szerokim użyciem jasnych kolorów i dużych okien Signup and view all the answers

Jakie cechy wyróżniają malarstwo rokokowe od klasycyzmu?

Zamiłowanie do miniatury i romantycznych scen. Signup and view all the answers

Jakie idee były podstawą rozwoju ekonomicznego w Stanach Zjednoczonych?

Liberalizm i wolność gospodarcza Signup and view all the answers

Które z wymienionych dzieł jest przypisane do sentymentalizmu?

Nowa Heloiza Signup and view all the answers

Kto był jednym z głównych autorów bajek w Polsce w epoce oświecenia?

Ignacy Krasicki Signup and view all the answers

Jakie przekonania Rousseau dotyczące źródeł zła były podstawą jego filozofii?

Postęp i uspołecznienie jednostki Signup and view all the answers

Jakie dzieło jest najbardziej znane jako twórczość Diderota?

Kubuś Fatalista i jego pan Signup and view all the answers

Jakie poglądy głosił Wolter na temat równości ludzi?

Równość wobec prawa Signup and view all the answers

Jak Kant definiował źródło wiedzy?

Jako doświadczenie Signup and view all the answers

Co według Locke'a kształtuje człowieka?

Czynniki zewnętrzne i wychowanie Signup and view all the answers

Jakie jest jedno z prominentnych stwierdzeń Kanta dotyczące moralności?

Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie Signup and view all the answers

Jaką funkcję według Diderota pełni świat przyrody w odniesieniu do moralności?

Podstawy moralności Signup and view all the answers

Jakiego podejścia do BOGA był zwolennikiem Woltera?

Deizmu Signup and view all the answers

Jakie z poniższych cech są charakterystyczne dla klasycyzmu?

Statyka i oszczędność wyrazu Signup and view all the answers

Jakie stwierdzenie najlepiej opisuje tematykę sentymentalizmu?

Podkreśla indywidualizm bohaterów Signup and view all the answers

Który z poniższych artystów jest związany z klasycyzmem?

Jacques-Louis David Signup and view all the answers

Jakie elementy wyróżniają styl rokokowy?

Lekkość i asymetrię form Signup and view all the answers

Jakie wartości były uwypuklone w klasycyzmie?

Cnoty obywatelskie Signup and view all the answers

Jakie przesłanie zawiera słynne powiedzenie Rousseau 'Żyć - to dla nas znaczy czuć'?

Czucie i emocje są kluczowe Signup and view all the answers

Jakie cechy charakteryzują styl sentymentalny w literaturze?

Intymność i uczucia Signup and view all the answers

Które z poniższych stwierdzeń najlepiej opisuje wpływ rokokowego stylu?

Preferował kameralność i zmysłowość Signup and view all the answers

Study Notes

Określane jako wiek rozumu, wiek filozofów, wiek światła
Prąd kulturalny i okres w historii Europy – lata 1688-1789
Termin pochodzi od niemieckiego słowa "aufklarung", co oznacza rozjaśnienie
Hasło: "Odważ się być mądrym"... I. Kant

Główne pojęcia związane z epoką

Empiryzm: Poznanie świata możliwe tylko za pomocą doświadczenia. Prawdziwe jest tylko to, co da się zweryfikować indukcyjnie.
Deizm: Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego funkcjonowanie.
Ateizm: Pogląd negujący istnienie Boga i świata pozagrobowego.
Libertynizm: Ruch umysłowy nawiązujący do renesansowego humanizmu, kwestionujący autorytet Kościoła i zasady etyki.
Racjonalizm: Rozum jedynym narzędziem poznania prawdy. Głównie Kartezjusz (1596-1650). Hasło: "Myślę, więc jestem".

Wydarzenia w epoce oświecenia

Rewolucja Francuska: Idea republiki rządzonej przez wybranych w wolnych wyborach stała się początkiem zmian w Europie.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych: Amerykanie uczynili podstawą swojego ustroju politycznego idee wieku rozumu.
Liberalizm: Podstawa ekonomicznego rozwoju USA.
Konstytucja 3 Maja w Polsce: Idee oświecenia wpłynęły na powstanie Konstytucji 3 Maja i próby budowy nowoczesnego państwa w Polsce.

Architektura

Ekspansja budownictwa w XVIII wieku
Powstają kościoły i teatry
Często okrągłe kościoły z kopułą centralną
Inspirowane antycznością (symetria, prostota)
Posługiwanie się dużymi oknami i przestronnymi pomieszczeniami
Osobliwością na polskim gruncie są dworki (np. Belweder w Warszawie, Pałac na Wodzie)

Rzeźba

Inspirowana antycznością
Przedstawienie nagiej lub lekko przysłoniętej postaci ludzkiej
Wyrażanie błogiego spokoju,
Przedstawianie postaci z mitologii lub ważnych postaci epoki.

Malarstwo

Odwrót od tendencji obowiązujących przed oświeceniem, dominujący był ruch, a w malarstwie klasycyzmu większą popularność zyskały wystudiowane portrety.
Harmonie kompozycje, oparta często na mitologicznych tematach.
Cechy Rokoko to zamiłowanie do miniatury i uwiecznianie miłosnych scenek.

Literatura

Klasycyzm był dominującym nurtem w ówczesnej literaturze.
Charakteryzował się przekazem uniwersalnych prawd w prosty sposób.
Głównym teoretykiem był Mikołaj Boileau.
Kategoria mimesis była jednym z podstawowych wyznaczników.
Literatura miała dydaktyczno-moralizatorski charakter.
Wspomniane gatunki literackie to np. bajka, satyra, sielanka, poemat heroikomiczny, powieść epistolarna, powieść sentymentalna.

Oświecenie w Polsce

Czekało na Polskę później niż Europę Zachodnią.
Mieszczaństwo nabrało znaczenia dopiero w II połowie XVIII w.
Okres od lat 40. XVIII do 1822 r., z przejawami klasycyzmu do połowy XIX w.
Specyfika ruchu: aktywny udział kleru katolickiego.

Fazy oświecenia w Polsce

Wczesna: Lata 40. XVIII w. - 1764 r.
Dojrzała: Czas stanisławowski – 1764-1795 r.
Schyłkowa: Późne oświecenie, lub oświecenie postanisławowskie – 1795-1822 r.

Klasycyzm

Główny styl w sztuce oświecenia.
Oparty na wzorcach antycznych (Grecji, Rzymu)
Statyka, równowaga, harmonia, spokojne i sformalizowane kompozycje.
Uznawany jeden klasyczny wzorzec piękna.

Sentymentalizm

Kierunek umysłowy i literacki od lat 70 XVIII w., pomiędzy oświeceniem a romantyzmem.
Nacisk na uczucia, podkreślanie intymności i czułości.
Związany z naturą, ale o nieuczylilizowanej, prostej i dzikiej postaci.

Rokoko

Styl architektoniczny, ornamentyki, rzemiosła artystycznego, malarstwa i literatury.
Oparty na lekkości, dekoracyjności i płynności.
Często dekoracje wzorowane na obiektach egzotycznych np. chińskich, płynne linie.
Ścisły związek ze sztuką dworską

Filozofia

Jean-Jakub Rousseau: "Żyć - to dla nas znaczy czuć".
Denis Diderot: Popularny współautor encyklopedii.
Voltaire: Za równość wobec prawa, racjonalizm i przeciwko fanatyzmowi
Immanuel Kant: "Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie".
John Locke: Człowiek rodzi się jako tabula rasa i doświadczenie kształtuje osobę

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Quiz poświęcony epokę Oświecenia, znaną jako wiek rozumu i filozofów. Przeanalizujemy kluczowe pojęcia, takie jak empiryzm, deizm, ateizm, libertynizm i racjonalizm, oraz ważne wydarzenia, w tym Rewolucję Francuską. Sprawdź swoją wiedzę na temat tego wpływowego okresu w historii Europy.

Oświecenie - Epoka Rozumu

Choose a study mode