Podcast
Questions and Answers
Organske osnove psihičkog života obuhvataju nervni i endokrini sistem.
Organske osnove psihičkog života obuhvataju nervni i endokrini sistem.
True
Nervni sistem se sastoji samo od neurona.
Nervni sistem se sastoji samo od neurona.
False
Sinapsa se sastoji od dva elementa: presinaptičkog i postinaptičkog.
Sinapsa se sastoji od dva elementa: presinaptičkog i postinaptičkog.
False
Neurotransmiteri su kemijski spojevi koji omogućavaju prenos nervnog impulsa između nervnih ćelija.
Neurotransmiteri su kemijski spojevi koji omogućavaju prenos nervnog impulsa između nervnih ćelija.
Signup and view all the answers
Aksoni su kratki nastavci nervne ćelije.
Aksoni su kratki nastavci nervne ćelije.
Signup and view all the answers
Fotička energija je vrsta hemijske energije.
Fotička energija je vrsta hemijske energije.
Signup and view all the answers
Svi epistemološki principi uključuju generalizibilnost kao jedan od ključnih elemenata.
Svi epistemološki principi uključuju generalizibilnost kao jedan od ključnih elemenata.
Signup and view all the answers
Apsolutni prag je jedan od tri praga osjeta.
Apsolutni prag je jedan od tri praga osjeta.
Signup and view all the answers
Samoopažanje se smatra najpouzdanijom tehnikom istraživanja u psihologiji.
Samoopažanje se smatra najpouzdanijom tehnikom istraživanja u psihologiji.
Signup and view all the answers
Princip sličnosti se koristi u percepciji kako bi grupisao podražaje koji su različiti.
Princip sličnosti se koristi u percepciji kako bi grupisao podražaje koji su različiti.
Signup and view all the answers
Halucinacije nastaju isključivo pod uticajem spoljašnjih faktora.
Halucinacije nastaju isključivo pod uticajem spoljašnjih faktora.
Signup and view all the answers
Eksperiment je jedinstvena metoda koja omogućava kauzalno tumačenje odnosa među pojavama.
Eksperiment je jedinstvena metoda koja omogućava kauzalno tumačenje odnosa među pojavama.
Signup and view all the answers
Konstantnost svjetlina je jedan od tipova konstantnosti opažanja.
Konstantnost svjetlina je jedan od tipova konstantnosti opažanja.
Signup and view all the answers
Svi testovi psiholoških karakteristika imaju istu strukturu i mjerne karakteristike.
Svi testovi psiholoških karakteristika imaju istu strukturu i mjerne karakteristike.
Signup and view all the answers
Geometrijske iluzije su vrsta pogrešnih opažanja.
Geometrijske iluzije su vrsta pogrešnih opažanja.
Signup and view all the answers
Opažanje se deli samo na prirodno i laboratorijsko opažanje.
Opažanje se deli samo na prirodno i laboratorijsko opažanje.
Signup and view all the answers
Refleks orijentacije se smatra početkom pažnje.
Refleks orijentacije se smatra početkom pažnje.
Signup and view all the answers
Pouzdanost je jedan od mernih karakteristika testa.
Pouzdanost je jedan od mernih karakteristika testa.
Signup and view all the answers
Mehanička energija nije jedan od primarnih izvora energije.
Mehanička energija nije jedan od primarnih izvora energije.
Signup and view all the answers
Kvazieksperiment se koristi kada nema kontrole relevantnih faktora.
Kvazieksperiment se koristi kada nema kontrole relevantnih faktora.
Signup and view all the answers
Najvažniji izvor spoznaja u psihologiji su lična iskustva.
Najvažniji izvor spoznaja u psihologiji su lična iskustva.
Signup and view all the answers
Razlikuju se tri vrste identifikacije: odbrambena, razvojna i revolucionarna.
Razlikuju se tri vrste identifikacije: odbrambena, razvojna i revolucionarna.
Signup and view all the answers
Učenje uviđanjem uključuje naglo usvajanje složenih reakcija.
Učenje uviđanjem uključuje naglo usvajanje složenih reakcija.
Signup and view all the answers
Faze učenja uviđanjem su: preparacija, inkubacija, iluminacija i evaluacija.
Faze učenja uviđanjem su: preparacija, inkubacija, iluminacija i evaluacija.
Signup and view all the answers
Imprinting se može opisati kao praćenje obrazaca ponašanja koje mladunčad prvo uoče.
Imprinting se može opisati kao praćenje obrazaca ponašanja koje mladunčad prvo uoče.
Signup and view all the answers
Senzitizacija podrazumeva izloženost podražajima koji deluju akumulativno.
Senzitizacija podrazumeva izloženost podražajima koji deluju akumulativno.
Signup and view all the answers
Spearmanov dvofaktorski model inteligencije uključuje proces poznat kao redukcija varijabli.
Spearmanov dvofaktorski model inteligencije uključuje proces poznat kao redukcija varijabli.
Signup and view all the answers
Thurstone je identifikovao deset faktora inteligencije.
Thurstone je identifikovao deset faktora inteligencije.
Signup and view all the answers
V-faktor je povezan sa verbalnim razumevanjem, dok N-faktor predstavlja numeričke sposobnosti.
V-faktor je povezan sa verbalnim razumevanjem, dok N-faktor predstavlja numeričke sposobnosti.
Signup and view all the answers
Bezuslovna draž je jedan od elemenata klasičnog uslovljavanja.
Bezuslovna draž je jedan od elemenata klasičnog uslovljavanja.
Signup and view all the answers
Thorndike je proučavao klasično uslovljavanje koristeći gladne mačke.
Thorndike je proučavao klasično uslovljavanje koristeći gladne mačke.
Signup and view all the answers
Skinnerovi eksperimenti su se fokusirali na operatno uslovljavanje sa pacovima.
Skinnerovi eksperimenti su se fokusirali na operatno uslovljavanje sa pacovima.
Signup and view all the answers
Eksperimentalna neuroza je prateća pojava klasičnog uslovljavanja.
Eksperimentalna neuroza je prateća pojava klasičnog uslovljavanja.
Signup and view all the answers
Diskriminacija je proces u kojem se vrši generalizacija između sličnih draži.
Diskriminacija je proces u kojem se vrši generalizacija između sličnih draži.
Signup and view all the answers
Učenje imitacijom podrazumeva nagrade ili kazne za usvojene obrasce ponašanja.
Učenje imitacijom podrazumeva nagrade ili kazne za usvojene obrasce ponašanja.
Signup and view all the answers
Učenje identifikacijom uključuje usvajanje unutrašnjih procesa i osobina poput stavova.
Učenje identifikacijom uključuje usvajanje unutrašnjih procesa i osobina poput stavova.
Signup and view all the answers
Uslovno i bezuslovno uslovljavanje uvek uključuje iste mehanizme i principe.
Uslovno i bezuslovno uslovljavanje uvek uključuje iste mehanizme i principe.
Signup and view all the answers
Opseg pažnje je u prosjeku 5 nepovezanih čestica.
Opseg pažnje je u prosjeku 5 nepovezanih čestica.
Signup and view all the answers
Maksimalni opseg pažnje iznosi 9 nepovezanih čestica.
Maksimalni opseg pažnje iznosi 9 nepovezanih čestica.
Signup and view all the answers
Unutrašnji faktori pažnje uključuju motivaciju i emocionalno stanje.
Unutrašnji faktori pažnje uključuju motivaciju i emocionalno stanje.
Signup and view all the answers
Kratkoročno pamćenje u vizuelnom modalitetu nazivamo ikoničko pamćenje.
Kratkoročno pamćenje u vizuelnom modalitetu nazivamo ikoničko pamćenje.
Signup and view all the answers
Dugoročno pamćenje ne može se dalje deliti na proceduralno i deklarativno.
Dugoročno pamćenje ne može se dalje deliti na proceduralno i deklarativno.
Signup and view all the answers
Kratkoročno pamćenje (KP) može zadržavati informacije u milisekundama bez ponavljanja.
Kratkoročno pamćenje (KP) može zadržavati informacije u milisekundama bez ponavljanja.
Signup and view all the answers
Faktori pažnje se dele samo na unutrašnje.
Faktori pažnje se dele samo na unutrašnje.
Signup and view all the answers
Pamćenje se prema vremenskoj perspektivi deli na prospektivno i retrospektivno pamćenje.
Pamćenje se prema vremenskoj perspektivi deli na prospektivno i retrospektivno pamćenje.
Signup and view all the answers
Study Notes
Predmet istraživanja
- Predmet proučavanja psihologije su strukture psiholoških procesa i pojava (po uzoru na hemiju).
- Analiziraju se mehanizmi nastanka kompleksnih pojava iz onih jednostavnijih.
- Psihološki procesi se moraju istraživati u društvenom kontekstu.
Psihološke škole i pravci
-
Strukturalizam:
- Osnivač je Wilhelm Wundt, koji je 1879. osnovao prvi psihološki laboratorij u Lajpcigu.
- Predmet proučavanja su strukture psiholoških procesa i pojava (po uzoru na hemiju)
- Analiziraju mehanizme nastanka kompleksnih pojava iz jednostavnijih.
- Dominantne metode istraživanja su eksperiment i introspekcija.
-
Gestaldt psihologija:
- Wolfgang Köhler, Kurt Kofka i Max Wertheimer su glavni zagovornici.
- Predmet proučavanja su cjeline (gestaldt) ili cjeloviti mentalni procesi.
- Odnosi dijelova su važniji od samih dijelova.
- Psihičke pojave nisu tek zbir elemenata, već imaju nadsumaran karakter.
- Najveći broj istraživanja se odnosio na procese percepcije i mišljenja definiranog kroz rješavanje problema.
- Dominantne metode istraživanja su eksperiment i posmatranje (opažanje).
-
Biologistički pravci:
- Nastali u sklopu psihijatrije i medicine.
- Predmet proučavanja su mozak i generalno nervni sistem.
- Najviše se proučavali mentalni poremećaji (više nego zdravi procesi).
- Klinički, individualni metod je dominantan (opservacija i intervju jednog slučaja, odnosno studija slučaja).
-
Psihoanalitički pravci:
- Predmet proučavanja su nesvesni i podsvesni procesi.
- Ključne metode su intervju a pristup je klinički ili individualni.
- Terapijska svrha psihologije je naglašena.
- Zasnivaju se put za psihodijagnostičke procedure.
- Freudova psihoanaliza je usmerena na sve mentalne poremećaje, ali dominantno na lečenje neuroza.
- Odbrambeni mehanizmi ličnosti kao konstrukti su glavni Freudov doprinos kao i razvojne faze i struktura ličnosti.
- Metodološki doprinos su analiza snova i slobodne asocijacije.
- Kasnije se psihoanaliza grana i nastaju mnogobrojni drugi psihodinamski pravci.
- Npr. Jung sa pojmovima kolektivnog nesvesnog i arhetipovima.
- Osnivač je Sigmund Freud.
-
Funkcionalizam:
- Osnivač je William James u SAD.
- Iako je krenuo sa eksperimentalnim pristupom, završio je više kao filozof i epistemolog.
- Funkcije ili svrha psiholoških procesa su predmet psihologije sa naglaskom na tok svesti.
- Razmatrao je nastanak emocija.
-
Ruska refleksologija:
- Behterev, Sečeno i Pavlov su glavni zagovornici.
- Predmet proučavanja su refleksne reakcije i procesi u nervnom sistemu.
- Unutrašnje mentalne aktivnosti su takođe refleksne prirode.
- Proučavaju se uslovni i bezuslovni refleksi, učenje asocijacijama, uzbuđenje ili ekscitacija i gašenje ili inhibicija procesa u kori velikog mozga.
- Eksperiment je dominantno korišćen metod.
-
Bihejviorizam:
- Predstavnici su Watson, Thorndyke, Skinner, Dollard, Müller i mnogi drugi.
- Predmet proučavanja ponašanja je vanjsko opažljivo i merljivo ponašanje.
- Psihologija treba da napusti mentalističke pojmove.
- Najveći doprinos je u istraživanju operatnog i klasičnog uslovljavanja.
- Eksperiment je jedini validan naučni metod.
-
Psihosocijalni/sistemski pravci:
- Predstavnici su Lev Vygotsky, Jurij Bronfrebrener, kasnije Bandura, Ajzen.
- Psihološki procesi se moraju istraživati u društvenom kontekstu
- Naglašavanje interakcija psihičkog i društvenog na mikro-, mezo- i makro nivou.
- Metodologija je heterogena, od opservacija, preko praćenja, pa do eksperimenta.
- Veliki je doprinos u razvoju ekološke i socijalne psihologije.
-
Kognitivizam:
- Predstavnici su Jean Piaget, Edouard Claparede, George Kelly, Campione, Brown & Sternberg.
- U predmetu proučavanja su kognitivni procesi.
- Testovi, eksperiment i procesne analize su glavni metodi.
- Veliki doprinos opštoj, razvojnoj i kognitivnoj psihologiji.
-
Humanistički i egzistencijalistički pravci:
- Predstavnici su Carl Rogers, Victor Frankle i Abraham Maslow.
- Svest kognitivni procesi, emocije, slobodna volja i razvojni potencijali su naglašeni u predmetu psihologije.
- Veliki doprinos je dan psihologiji ličnosti, kliničkoj psihologiji i terapiji.
- Individualni je pristup korišćen, kao i fenomenološka metoda.
Psihološke discipline
-
Fundamentalne:
- Opća psihologija
- Razvojna psihologija
- Socijalna psihologija
- Psihometrija
- Psihopatologija
- Zoopsihologija
- Neuropsihologija
- Fiziološka psihologija
- Psihologija ličnosti
- Metodologija
- Kognitivna psihologija
- Ekološka psihologija
-
Primijenjene:
- Psihologija rada.
- Klinička psihologija
- Edukacijska psihologija.
- Psihologija reklame i marketinga.
- Sportska psihologija.
- Zdravstvena psihologija
- Psihologija ishrane.
Metode i tehnike istraživanja
-
Metode su generalni načini i algoritmi pomoću kojih merimo i istražujemo psihičke procese, uz poštovanje epistemoloških principa.
-
Tehnike su konkretni postupci primjene metode istraživanja.
-
Metodologija se bavi i jednim i drugim.
-
Nauka je sistematsko proučavanje pojava i procesa u univerzumu.
-
Nauka je sistematski organizovan skup spoznaja, činjenica i generalizacija.
-
Osnovni i nužni elementi nauke su: Definiran predmet njenog proučavanja, Definirane metode proučavanja predmeta, Sistem spoznaja o predmetu nauke, Sistem teorija koje tumače procese u predmetu proučavanja i odnose među njima, Jezik nauke, pojmovi, definicije, terminologija.
-
Epistemološki principi: Sistematičnost, Sukcesivnost, Objektivnost, Pouzdanost, Provjerljivost, Generalizabilnost, Replikabilnost, Javnost.
-
Izvori spoznaja: lična iskustva i generalizacije, tradicija, autoriteti, mišljenje, naučna saznanja.
-
Metode i tehnike: introspekcija (samoopažanje), posmatranje/opažanje, eksperiment, test, intervju, fokus grupe, sociometrijska metoda, skale za merenje stavova.
Organske osnove psihičkog života
- Nervni sistem:
- Osnovna gradivna jedinica je nervna ćelija (neuron).
- Elementi neurona: nukleus, soma, dendriti, aksoni, mijelinski omotač.
- Mjesto spoja dve nervne ćelije je sinapsa: presinaptički element, sinaptička pukotina, postsinaptički element.
- Hemijski spojevi koji konvertuju električni impuls u hemijski i nazad u električni impuls se nazivaju neurotransmiteri.
- Različiti neurotransmiteri i njihove funkcije.
- Centralni nervni sistem (mozak i kičmena moždina) i periferni nervni sistem (somatski i autonomni).
- Anatomija i funkcija mozga.
- Funkcija simpatičkog i parasimpatičkog nervnog sistema.
- Endokrini sistem: Žlezde sa unrašnjim lučenjem.
Osjeti
- Fizikalna i efektivna sredina, izvori energija: fotička, mehanička, hemijska i termička energija.
- Djelovanje podražaja na čula izaziva osjetne procese.
- Senzorni modalitet i senzorni kvalitet.
- Pojam akromatskih i kromatskih boja.
Psihofizika
- Istražuje odnose intenziteta podražaja i intenziteta osjeta.
- Klasična psihofizika
- Teorija detekcije signala.
- Tri praga osjeta: apsolutni, diferencijalni, terminalni.
Percepcija
- Organizacija podražaja u smislene cjeline
- Osnovna perceptivna organizacija je na osnovu lika i pozadine.
- Principi grupiranja: blizina, sličnost, simetričnost, zatvorenost, zajednička destinacija, istovremeno kretanje, dobra forma.
- Konstantnost opažanja: oblika, veličine, boje, svjetline.
- Faktori opažanja: vanjski (karakteristike podražaja poput intenziteta, prostornosti, trajanja, struktuiranosti,) i unutrašnjenje(motivacija, znanja, iskustva...).
- Pogrešna opažanja: iluzije (geometrijske, dvostruke, itd.) i halucinacije.
Pažnja
- Začetak pažnje: refleks orijentacije i odbrambeni refleks.
- Dimenzije pažnje: opseg, intenzitet, trajanje.
- Karakteristike pažnje: vigilitet, fleksibilnost, tenacitet, fluktuacija.
- Faktori pažnje: vanjski (intenzitet, prostornost, promena podražaja, trajanje, kretanje, kontrast) i unutrašnji (motivacija, iskustvo i poznatost podražaja, predznanja, emocionalno stanje).
Pamćenje
- Kriterijumi za podjelu pamćenja (vrsta sadržaja i vremena zadržavanja informacija)
- Senzorno pamćenje (senzorn registar), Kratkoroko pamćenje, Dugoročno pamcenje.
- Faze pamcenja: kontrola, procesi, pohrana, korištenje, dosjećanje.
- Metode ispitivanja pamćenja: reprodukcije, rekognicije, metode uštede, rekonstrukcije, opsega pamćenja.
- Poremećaji pamćenja: kvalitativni(konfabulacije, paramnezija) i kvantitativni(amnezije, hipo-, hipermnezije), razlike prema retrogradnim i anterogradnim amnezijama.
- Najčešća oboljenja uzrok oštećenja pamćenja: Alzheimerova bolest, Korsakovljev sindrom.
Učenje
- Učenje-definicija (laika i psihološka): sticanje znanja, relativno trajna i stabilna promena ponašanja nastala kao rezultat prethodnog iskustva i aktivnosti jedinke.
- Vrste učenja prema mehanizmima učenja (jednostavne i kompleksne forme; pretpostavljeni oblici).
- Jednostavne forme: mehaničko učenje, klasično uslovljavanje.
- Složene forme: operativno uslovljavanje, učenje putem pokušaja i pogrešaka, opservaciono ili vikarijsko uslovljavanje, učenje imitacijom, učenje uviđanjem.
- Pretpostavljeni oblici ranog učenja: imprinting ili utiskivanje, habituacija, senzitizacija, ekspozicijsko učenje.
- Elementi klasičnog uslovljavanja (bezuslovna draž, bezuslovna reakcija, neutralna draž, uslovna draž, uslovljena reakcija).
- Zakonitosti klasičnog uslovljavanja.
- načini davanja bezuslovnog podražaja (povremeno u pravilnim, povremeno u nepravilnim, stalno).
- prateće pojave klasičnog uslovljavanja (eksperimentalna neuroza, razvijanje averzivnih reakcija…).
- Elementi operativnog uslovljavanja (razlikovanje operantnog i respodentnog ponašanja, potkrepljenje, nagrade, kazne, Skinnerovi ogledi…)
- Učenje putem pokušaja i pogrešaka, opservacijsko ili vikarijsko uslovljavanje, učenje imitacijom, učenje uviđanjem.
- Faze učenja su: preparacija, inkubacija, iluminacija, verifikacija.
Inteligencija i sposobnosti
- Teorije inteligencije
- Spearman: dvofaktorski model (opšti faktor G i specijalni faktori S)
- Thurstone: sedam faktora (S-faktor, V-faktor i drugi specificni faktori).
- Vernon: hijerarhijski model (G-faktor, verbalno-edukativni, praktično-mehanički, itd).
- Cattel i Horn: hijerarhijski model (fluidna i kristalizirana inteligencija).
- Guilford: trodimenzionalni model.
- Razvoj testova za mjerenje inteligencije:
- Simon-Binetova skala.
- Stanford-Binetova skala.
- Armijski Alfa i Beta testovi.
- Ravenove progresivne matrice.
- Wechsler skale (Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS), Wechsler Intelligence Scale for Children (WISC), Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence (WPPSI).
- Free-Culture Fair test.
- SAT, Purdue, Sternbergov test Triarhičnih sposobnosti, KBT.
- Vrste testova sposobnosti: prema vremenskom ograničenju (brzina ili snaga), načinu primjene (grupni ili individualni), faktorima (opšti ili specijalni).
- Podjela na testove tipa papir-olovka i manipulativne testove.
Mišljenje
- Definicija mišljenja (proces i produkt): najsloženiji kognitivni proces zasnovan na manipulaciji i pokretanju mentalnih sadržaja.
- Proces mišljenja: slobodno asociranje, snovi, predstave, transformacija sadržaja, apstrakcija, generalizacija, klasifikacija, operacije, kombinacija, produkcija, reprodukcija.
- Rješavanje problema: algoritmi, heuristike, faktori opstrukcija (funkcionalna rigidnost, mentalni set).
- Determinacije tendencije: usmeravanje mišljenja.
- Razlike između konvergentne i divergentne produkcije.
- Mišljenje u širem smislu: snovi, mašta, dnevne fantazije, slobodne asocijacije.
- Analiza snova i slobodnih asocijacija.
- Poremećaji mišljenja: formalni (ubrzano, usporeno, dezorganozovano, ljepljivo, raspadi pojmova...) i sadržajni poremećaji (grandiozne ideje, ideje proganjanja...).
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Ovaj kviz pokriva ključne aspekte organske osnove psihičkog života, uključujući nervni i endokrini sistem. Pitanja se fokusiraju na sinapse, neurotransmitere, percepciju, kao i metode istraživanja u psihologiji. Pripremite se da testirate svoje znanje o fundamentalnim principima psihološkog funkcionisanja.
