نظام سلامت و تغییر رفتار فردی

رفتار و عملکرد نظام سلامت

• عملکرد و وضعیت نظام سلامت تحت تأثیر رفتار فردی قرار دارد.
• رفتارهای جنسی و اشتراک سوزن، بر عفونت HIV و ایدز تأثیر می گذارند.
• نحوه استفاده افراد از داروها بر کنترل سل تأثیر دارد.
• میزان واکسیناسیون بر مرگ و میر نوزادان موثر است.
• عادات نسخه نویسی پزشکان در مورد آنتی بیوتیک ها، بر هزینه و اثر بخشی کنترل اسهال و مقاومت میکروبی تأثیر می گذارد.
• عادات رانندگی و استفاده از کمربند ایمنی، بر میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات اثر دارند.
• تغییر رفتار فردی، می تواند اثر قابل توجهی بر وضعیت سلامت فرد و عملکرد نظام سلامت داشته باشد.

محرک های رفتار

• افراد به محرک های متعددی پاسخ می دهند.
• محرک بعضی از رفتارها، از عوامل دیگر مانند سیستم های تأمین مالی، ساختار سازمان دهنده و مقررات ناشی می شود.
• فرهنگ و ساختار اجتماعی، عادات، ارزش ها، تصورات، باورها و ایده های فردی در رفتار او نقش دارند.

روش های تغییر رفتار

• روش های تغییر رفتار فردی از طریق مداخلات مبتنی بر جمعیت.
• استفاده از چهارچوب بازاریابی اجتماعی در طراحی مداخلات.

بازاریابی اجتماعی

• چارچوبی مفهومی برای طراحی مداخلات بر اساس اصول بازاریابی است.
• در سال ۱۹۶۹ با پژوهش کوتلر و لیوای (۱۹۶۹) مورد توجه قرار گرفت.
• روش های بازاریابی برای فروش هرچیزی از صابون گرفته تا کالج و سیاستمداران مورد استفاده قرار میگیرد.
• تمام سازمان ها مانند سازمان های تجاری یا سازمان های اجتماعی می توانند از این رویکرد بهره ببرند.
• در زمینه اصلاحات سلامت نیز قابل کاربرد است.

دگمه های کنترل رفتار

• شامل طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه هایی برای تغییر رفتار فردی و بهبود عملکرد نظام سلامت است.
• با رویکردهایی مانند اطلاعات، آموزش و ارتباطات (IEC) و بازاریابی اجتماعی مرتبط است.
• در اجرای برنامه های تغییر رفتار، می توان از انگیزش ها و مقررات استفاده کرد.
• طراحان برنامه ها باید با درک ارزشها، باورها و تصورات مصرف کنندگان، برنامه ها را طراحی کنند.
• باید انواع مختلف رویکردهای تغییر رفتار را ترکیب کنند و به جای «وادار کردن» رفتارهای خاص، به «برآوردن» نیازهای فردی بپردازند.

دسته بندی رفتار فردی

• رفتارهای جستجو کننده درمان
• رفتارهای متخصصان سلامت
• رفتارهای پذیرش (کمپلیانس) بیمار
• رفتارهای سبک زندگی و پیشگیری

رفتارهای جستجو کننده درمان

• تصمیمات مصرف کنندگان در مورد زمان، مکان و چگونگی جستجوی درمان.
• شامل نوع متخصص، سطح تسهیلات سلامت، زمان و مکان درمان و استفاده از طب سنتی یا طب غربی.

رفتارهای متخصصان سلامت

• تصمیمات ارایه کنندگان درمان
• ماهیت درمان، میزان توجه به مراقبت های پیشگیرانه، محل درمان و ارجاع بیماران.
• برنامه های تغییر رفتار برای پزشکان، برای ارتقا کیفیت و اثر بخشی درمان ارائه می گردد.

رفتارهای پذیرش (کمپلیانس) بیمار

• تصمیمات بیمار در مورد رعایت دستورالعمل های درمانی.
• شامل استفاده از نسخه دارو، ارجاع به سایر ارایه کنندگان سلامت و انواع دیگر رفتارهای پیروی از درمان.
• در این زمینه، تلاش ها برای تشویق بیماران به مصرف کامل دوره آنتی بیوتیک، استفاده منظم از دارو در بیماریهای مزمن، و ایجاد سیستم هایی مانند DOTS مورد توجه است.

رفتارهای سبک زندگی و پیشگیرانه

• شامل تصمیمات مصرف کنندگان در مورد عادات سبک زندگی (به ویژه در مورد پیشگیری از بیماری ها)
• شامل الگوهای ورزش، مصرف غذا، سیگار کشیدن، روابط جنسی و استفاده از روش های ضدبارداری است.
• این رفتارها تحت تأثیر بازاریابی تجاری و فشارهای فرهنگی قرار میگیرند.
• تلاش برای تغییر رفتار در این حوزه، می تواند به استفاده از انواع رویکردهای رسانه ای، ارتباطات گروهی و روش های خلاقانه باشد.

اجزای اصلی بازاریابی اجتماعی

• محصول: تعریف محصول متناسب با مخاطب، شناخت مصرف کننده و نیازهای او، و بخش بندی مخاطبین.
• مکان: انتخاب مجاری و کانال های مناسب برای رساندن محصول به مخاطب.
• قیمت: محاسبه هزینه های مالی و غیرمالی، و یافتن راه هایی برای کاهش موانع، و راهبردهایی منطبق با اهداف
• تبلیغات: ابداع پیام های متناسب با نیاز مخاطب، انتخاب مجاری برقراری ارتباط و استفاده از روش های محرک.

مشکلات و چالش های بازاریابی اجتماعی

• محدودیت اطلاعات در مورد مصرف کنندگان هدف.
• مرتب کردن تأثیر عوامل تعیین کننده در رفتار مصرف کنندگان.
• تأمین اعتبار مطالعات در زمان مناسب.
• بخش بندی بازار با توجه به تفاوت های بین گروه ها
• انعطاف کمی در شکل دهی به محصولات.
• گزینش و اجرای راهبردهای دراز مدت.
• محاسبه هزینه های مصرف کننده در هنگام تغییر رفتار.
• کنترل هزینه های مصرف کننده
• استفاده از واسطه های مطلوب.
• مشکلات مربوط به تبلیغات و ارتباطات (مانند تورش، فشارها، حجم اطلاعات زیاد، و عدم کنترل).
• تفاوت های فرهنگی، تردیدها و محدودیت، اخلاقی در تغییر رفتار.

تغییر رفتار و عدالت

• مسایل اخلاقی در مورد انگیزش های مختلف (به ویژه برای افراد ضعیف تر و با درآمد کمتر)
• آسیب پذیری قشرها نسبت به تلاش های تغییر رفتار.

خلاصه

• تغییر رفتار فردی برای عملکرد نظام سلامت، حیاتی است
• در کنار تغییرات دیگر مربوط به تأمین مالی، سازماندهی و مقررات باید مورد توجه باشد.
• تغییر رفتار، به جای تغییر ساختار اجتماعی، باید برنامه ریزی شود.