Найман және Керейіттер XII-XIII ғасырлар

Study Notes

Наймандар мен Керейіттер (XII-XIII ғасырдың басы)

Найман мен Керейіт тайпалары Батыс Моңғолияда қоныстанды.
Наймандар VIII ғасырдың ортасында Ертіс пен Орхон өзендері аралығында пайда болды.
Ұйғыр қағанаты 840 жылы құлағаннан кейін Наймандар мен Керейіттердің қалыптасу үрдісі басталды.
XI ғасырдың соңында бұл тайпалар Ляо империясының құрамына енді.
Ляо мемлекеті 1125 жылы құлағаннан кейін Наймандар мен Керейіттер тәуелсіздік алды.
Найман мемлекеті Батыс Моңғолия мен Шығыс Қазақстан жерлерін иеленді.
Найманды сегіз тайпа құрады.
Найман мемлекетінің орталығы - Балықты қаласы.
Найман мемлекетін Наркеш Дайын, Инанч-Білге, Бұйрық, Даян, Күшлік сияқты хандар басқарды.
Білгеден кейін Найман мемлекетінде билікке Бұйрық пен Даян таласты.
Керейіттер Найман хандары арқылы тағына бірнеше рет өз адамын отырғызды.
Найман хандығы XII ғасырдың соңы - XIII ғасырдың басында екіге бөлінді.
XIII ғасырдың басында монғол көсемі Темучин (Шыңғысхан) күшейе бастады.
1201 жылы Наймандар түркі тілдес тайпаларды біріктіріп, күшейіп бара жатқан моңғолдарды тоқтату мақсатында құрылтай өткізді.
1204 жылы моңғолдар Наймандарды жеңді.
Күшлік қалған наймандарды Жетісуға бастап барды.

Керейіттер

XII ғасырда Керейіттердің жерлері солтүстігінде Орхон, оңтүстігінде Хуанхэ өзеніне дейін созылды.
Керейіт мемлекетінің орталығы - Битөбе қаласы.
Маркус пен Құршақұз хандардың тұсында Керейіт мемлекеті күшейді.
XII ғасырдың екінші жартысында Тоғрұл хан (Торы, Ван) Керейіттерді нығайтады.
Торы хан Шыңғысханды тәрбиелеуге еңбек сіңірді.
Торы хан біраз уақыт Найман-Керейіт одағының жетекшісі болды.
Керейіттер 1203 жылы моңғолдардан жеңілді.
Керейіттер мен Наймандар хан арқылы басқарылды.
Билік мұрагерлік жолмен берілді.
Керейіттер мен Наймандарда іс-қағаздар жүргізіліп, құжаттарға хан жарлығын растайтын мөр қолданылды.
Керейіттер мен Наймандар әскери-әкімшілік жағынан ондық, жүздік, мыңдық, түмен сияқты бөлімдерге бөлінді.
XIII ғасырдың басында моңғолдардың қысымымен Наймандар мен Керейіттер Шығыс Қазақстан мен Жетісуге қоныс аударды.