3-4. Konsumpcja i inwestycje. Model równowagi Keynesa. Budżet państwa i dług publiczny

Model równowagi Keynesa (prosty mnożnikowy model gospodarki)

• Obejmuje konsumpcję i inwestycje w gospodarce.
• Model analizuje krótkotrwały okres gospodarczy.
• Stałość cen i płac jest założeniem modelu.
• Istniejące niewykorzystane zasoby są głównym założeniem modelu.

Sytuacja gospodarstw domowych w Polsce w roku 2023

• Dane przedstawiono w formie tabelarycznej, pokazującej dochody i wydatki dla różnych grup społeczno-ekonomicznych.
• Zawarte są informacje o przeciętnych miesięcznych dochodach i wydatkach na osobę.
• Przykładowe grupy to: pracujący na własny rachunek, pracownicy, emeryci, rolnicy i renciści.
• Dane pochodzą z GUS (31.05.2024 r.).

Czynniki wpływające na wielkość konsumpcji

• Bieżący dochód rozporządzalny (dyspozycyjny).
• Dochód stały (permanentny), czyli dochód osiągany w długim okresie.
• Dochód osiągany w ciągu całego życia.
• Majątek.
• Dostępność i koszty pożyczek (stopa procentowa).
• Ważne do zrozumienia jest, że dochody wahają się z czasem; ludzie dążą do stabilnej konsumpcji, bazując na długoterminowym dochodzie.

Czynniki wpływające na rozmiary inwestycji

• Wielkość popytu na dobra wytwarzane przez dobra inwestycyjne.
• Wysokość stóp procentowych.
• Wysokość podatków.
• Oczekiwania przedsiębiorstw, np. dotyczące sytuacji gospodarczej i politycznej.

Czynniki wpływające na rozmiary oszczędności

• Dochód.
• Pragnienie zaspokojenia przyszłych potrzeb (oszczędzanie dla przyszłych zakupów).
• Ilość i różnorodność form oszczędzania.
• Wysokość stopy procentowej.

Produkcja potencjalna a faktyczna

• Produkcja potencjalna osiąga pełne zatrudnienie.
• Niewykorzystane zasoby wytwórcze wskazują, że faktyczna produkcja jest niższa od potencjalnej.

Krótki okres

• Zagregowany popyt (AD) w krótkim okresie determinuje wielkość produkcji.
• Niektóre koszty pozostają stałe (np. wynagrodzenia, czynsze) w krótkim okresie.
• Przedsiębiorstwa zwiększają produkcję wraz ze wzrostem popytu.

Założenia prostego modelu gospodarki (Keynesa)

• Stałość cen i płac.
• Istnienie niewykorzystanych zasobów.
• Analiza krótkotrwałego okresu.
• Zasoby i technologia są dane (nie podlegają zmianom).

Konsumpcja

• Przeciętna skłonność do konsumpcji (C/Y) - część dochodu narodowego przeznaczona na konsumpcję.
• Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC/KSK) - część przyrostu dochodu narodowego przeznaczona na zwiększenie konsumpcji (zmiana C / zmiana Y).

Funkcja konsumpcji

• Liniowa funkcja konsumpcji.
• C = CA + (KSK)•Y (konsumpcja = konsumpcja autonomiczna + krańcowa skłonność do konsumpcji * dochód).
• CA - konsumpcja autonomiczna (niezależna od dochodu).

Oszczędności

• Przeciętna skłonność do oszczędzania (S/Y) - część dochodu narodowego przeznaczona na oszczędności.
• Krańcowa skłonność do oszczędzania (MPS/KSO) - część przyrostu dochodu narodowego przeznaczona na zwiększenie oszczędności (zmiana S / zmiana Y).
• S = -CA + (KSO)•Y (oszczędności = ujemna konsumpcja autonomiczna + krańcowa skłonność do oszczędzania * dochód).

Funkcja inwestycji

• Inwestycje w prostym modelu mnożnikowym są autonomiczne (niezależne od dochodu).

Przy stanie równowagi

• Produkcja i zatrudnienie pozostają bez zmian.
• Planowane łączne wydatki (AD) = faktycznemu produktowi (Y).
• Planowane inwestycje = planowanym oszczędnościom.

Stan równowagi w prostym mnożnikowym modelu gospodarki

• AD = C + I ( łączne wydatki = konsumpcja + inwestycje)

Skutki wzrostu inwestycji w prostym modelu mnożnikowym

• Wzrost inwestycji powoduje wzrost zagregowanego popytu (AD).
• Wzrost AD przekłada się na wzrost produkcji (Y).

Mnożnik inwestycyjny (m)

• Pokazuje, o ile wzrośnie dochód (narodowy), gdy inwestycje wzrosną o jednostkę.
• m = 1/(1-KSK) lub m = 1/KSO, gdzie KSK + KSO = 1.
• Zmiana w dochodzie = zmiana inwestycji x mnożnik inwestycyjny ( ΔY = ΔI • m)

Paradoks zapobiegliwości

• Dążenie do zwiększenia oszczędności przy każdym poziomie dochodu zmniejsza dochód (produkt) a nie zwiększa oszczędności.

Budżet państwa

• Opisane są dochody, wydatki i planowany deficyt budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia.
• Zawarta jest łączna kwota dochodów, wydatków i wynik budżetu.

Zasada jawności

• Jawność debaty budżetowej.
• Jawność sprawozdania z wykonania budżetu.
• Informuje się o wydatkach i dochodach finansów publicznych za okresy miesięczne.

Zasady budżetowe

• Zasada zupełności: uwzględnianie wszystkich dochodów i wydatków w budżecie państwa.
• Zasada jedności: wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być uwzględnione w jednym planie (budżecie).
• Zasada realności: precyzyjne planowanie pozycji budżetowych.

Założenia do projektu budżetu na rok 2025

• Zawarte są dane na rok 2024 i prognozy na rok 2025.
• Informacje dotyczące: procesów realnych, PKB, eksportu, importu, popytu krajowego, spożycia, nakładów brutto na środki trwałe.
• Wyszczególnione są dane na temat wzrostu cen, wynagrodzeń, zatrudnienia, stopy bezrobocia, kursów walut oraz stopy referencyjnej NBP.

Dochody budżetu państwa

• Dane dotyczące dochodów budżetu państwa na rok 2025, podzielone na: dochody ogółem, dochody podatkowe i dochody niepodatkowe.

Podatek akcyzowy

• Dane o wysokości wpływów z podatku akcyzowego w 2023 roku.
• Przedstawione są szczegółowe danep o podatku akcyzowym na paliwo silnikowe, wyroby tytoniowe, wyroby alkoholowe i samochody osobowe.

Podatek od towarów i usług (VAT)

• Podatek od towarów i usług charakteryzuje się stawkami: 23%, 8%, 5%, oraz 0% stawkami.
• Stawka 0% dotyczy m.in. eksportu.
• Podatek został wprowadzony w 1993 r.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

• Opisane są stawki podatku dochodowego od osób fizycznych w systemie skali progresywnej (12-32%).
• Dostępny jest również podatek liniowy (stały, czyli 19%).
• Podano również informacje o wcześniejszych (historycznych) stawkach podatku.

Podatek dochodowy od osób prawnych

• Podatek o charakterze proporcjonalnym (liniowym) z 19% stawką (m.in. dla małych i nowych podmiotów).
• Wcześniejsze stawki (do 1996 roku) były wyższe (40%

Quiz dotyczący modelu równowagi Keynesa, który uwzględnia konsumpcję i inwestycje w gospodarce. Skupia się na analizie krótkoterminowej, przyjmując stałość cen i płac oraz istnienie niewykorzystanych zasobów. Dodatkowo porusza kwestie sytuacji gospodarstw domowych w Polsce w 2023 roku oraz czynników wpływających na konsumpcję.