مدیریت و رهبری

مفهوم ها و ابزارهای تفکر نقادانه

مجموعه راهنمای اندیشه ورزان، مجموعه‌ای از کتاب‌ها درباره تفکر نقادانه است که توسط ریچارد پل و لیندا الدر نوشته و توسط مهدی خسروانی ویرایش شده است.
تفکر نقادانه، دانشی است که هدف آن ارتقای توانایی‌های اندیشیدن، استدلال کردن، و نقد کردن است.
تفکر نقادانه با دیگر دانش‌ها متفاوت است؛ چون تمرکز آن بر ارتقای کیفیت اندیشیدن است نه اصلاح یا ارتقای اندیشه‌ها.
این مجموعه برای همه اندیشه ورزان حرفه ای مانند محققین و اساتید، و همچنین برای کسانی که می‌خواهند بهتر بیندیشند و تصمیمات بهتری بگیرند، طراحی شده است.
کتاب‌های این مجموعه، شامل مباحثی مانند مغالطه‌ها، مفهوم‌ها، ابزارهای تفکر نقادانه، هنر پرسیدن، تفکر خلاقانه، تحلیل اندیشه، و تفکر علمی هستند.
کتاب «مفهوم‌ها و ابزارهای تفکر نقادانه» مبنای همه کتاب‌های مجموعه راهنمای اندیشه ورزان است.
مباحث مهم این کتاب، در کتاب‌های دیگر مجموعه نیز تکرار شده‌اند.
در این کتاب، واژه‌های دشوار و احتمالاً دشوارتر، در صفحات بعدی یا در واژه نامه توصیفی در انتهای کتاب، توضیح داده شده‌اند.
ترجمه کتاب‌ها زحمت کمتری داشت ولی بازنویسی بر آن ترجیح داده شده است.
در این مجموعه کتاب‌ها، از توضیح مفصل درباره چیستی و اهمیت تفکر نقادانه و دلیل بازنویسی کتاب‌ها پرهیز شده است.
این کتاب‌ها، مختصر و مفید هستند.

اهمیت سنجشگرانه اندیشی

سنجشگرانه اندیشی (تفکر نقادانه)، هنر تحلیل و ارزش گذاری اندیشیدن با هدف ارتقای آن است.
سنجشگرانه اندیشی، عملکرد و کیفیت زندگی افراد را افزایش می‌دهد.
افراد سنجشگرانه اندیش، عملکردی متفاوت در اندیشیدن دارند.
این افراد، مسائل مهم و پرسشهای حیاتی را مطرح می کنند.
آنان ،اطلاعات مربوط را جمع آوری و ارزیابی می کنند.
در چارچوب نظامهای فکری گوناگون می اندیشند و در صورت لزوم، موضوع را ارزیابی می کنند.
برای حل مسائل پیچیده با دیگران گفتگو و تبادل نظر می کنند.
کیفیت اندیشیدن خود را بهبود می بخشند و از توجه به مطالب بی ربط پرهیز میکنند .
به عمق مسائل و چالش ها می‌پردازند و منطق و انصاف را در اندیشیدن رعایت می کنند.

عنصرهای اندیشه

عنصرهای اندیشه، اجزایی هستند که در هر نوع اندیشیدن وجود دارند.
نظرگاه، موقعیت یا زاویه ای است که از آن به موضوعات می نگریم و تحت تاثیر عوامل مختلفی نظیر تجربه و دانش قرار میگیرد.
چارچوب نگرش،مجموعه باورها، تجربیات، ارزش ها و ... است که نحوه فهم و دریافت ما از جهان را شکل میدهند.
برآیند،نتیجه ای است که از یک عمل یا فعالیت به دست می آید.
آکسیوم،اصول بنیادین و مسلم هستند.
غایت، هدف نهایی است.

پرسش هایی برای بازبینی استدلال

فهرستی از 27 پرسش برای بررسی و بازبینی یک استدلال ارائه شده است.
این پرسش‌ها بر اساس هشت عنصر تشکیل دهندهٔ اندیشه طرح شده‌اند.
پرسش‌ها در هشت گروه مختلف دسته بندی شده‌اند.
سنجشگرانه اندیشی، با توجه به این معیارها و پرسش‌ها، می تواند به استدلال‌ها و اندیشه‌ها ارزش ببخشد.

سنجه های فکری جهان روا

سنجه‌های فکری جهان روا، معیارهایی هستند که در همه حوزه‌ها اعتبار دارند و برای سنجش و ارزیابی کیفیت اندیشه‌ها به کار می‌روند.
از سنجه‌هایی مانند وضوح، درستی، دقت، مناسبت، عمق، همه جانبه‌نگری، منطق و انصاف در این کتاب استفاده می‌شود.
پرسش‌های مربوطه برای به کارگیری هر سنجه، در این قسمت آورده شده است.

ملاک‌های ارزش‌گذاری استدلال نویسنده

این ملاک‌ها، برای ارزیابی کیفیت استدلال نویسنده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شامل سنجش‌هایی مانند درستی، عمق، منطق، انصاف، و دقت استدلال نویسنده است.

مرحله های تحقق سنجشگرانه اندیشی

سنجشگرانه اندیشی یک مهارت اکتسابی است.

این مرحله‌ها، مراحل توسعه و تقویت سنجشگرانه اندیشی در یک فرد را نشان می دهند.

پیش انگاره ای از جامعه سنجشگر

جامعه ای که در آن، افراد، به طور مستقل و با سنجه های مناسب، می اندیشند و بینش های فرهنگی گوناگون را درک می کنند.

الگوواره حل مسئله

این الگوواره، مراحل حل یک مسئله را به صورت منظّم و پی در پی شرح داده است.

تحلیل و ارزیابی تحقیق

این الگوواره، روش‌های تحلیل و ارزیابی یک تحقیق را شرح می‌دهد.
مراحل خاص و سنجه هایی برای آن وجود دارد.

سه نوع پرسش

سه سیستم مختلف پرسش به اشتراک گذاشته شده است: پرسش هایی که دارای یک جواب قطعی هستند، پرسش هایی که پاسخ آنها بر اساس ترجیح شخصی است، و پرسش هایی که پاسخ آنها به چند نظرگاه رقیب بستگی دارد.