Les 3: Cultuur en het beeld van David

Les 3: Een nieuw mens - en wereldbeeld

• De les behandelt de impact van culturele veranderingen op de samenleving.
• De tijdspanne van de les is van pagina 45 tot 60.

David door Michelangelo

• Het beeld stelt koning David voor, gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Michelangelo Buonarroti.
• Het beeld toont een ideaal menselijk lichaam, anatomisch correct en in een natuurlijke houding, zoals kunstenaars in de klassieke oudheid ook probeerden te realiseren.
• Het beeld is 5,17 meter hoog en is gemaakt uit één blok marmer.
• David houdt een werpslinger en een steen vast.
• Het was oorspronkelijk bedoeld om op het dak van de kathedraal van Firenze te staan, maar is later op een openbare plek geplaatst.
• In de middeleeuwen waren naakte beelden minder vaak voorkomend, maar Michelangelo werd beïnvloed door de klassieke oudheid.
• Beelden uit de klassieke oudheid waren vaak naakt om het ideale menselijke lichaam te laten bewonderen.

Situering in de geschiedenis

• De middeleeuwen: mensbeeld en wereldbeeld centraal stond de Kerk.
• Einde middeleeuwen: er ontstonden nieuwe ideeën, zoals de terugkeer naar de klassieke oudheid.
• Deze nieuwe ideeën brachten hervormingen binnen het christendom en wetenschappelijke vooruitgang met zich mee.
• Een nieuwe kunststijl ontstond tijdens deze tijd.
• Boekdrukkunst zorgde voor verspreiding van kennis.

Probleemstelling

• Hoe verspreidde het nieuwe mens- en wereldbeeld zich vanuit Italië naar de rest van Europa?
• Welke en hoe hebben de religieuze veranderingen in verschillende delen van Europa invloed gehad op de katholieke kerk en haar volgers?

HDV 1: Hoe veranderde het mensbeeld?

• De bronnen uit de klassieke oudheid werden belangrijk.
• Mensen en hun mogelijkheden stonden centraal.
• Het Humanisme ontstond.

Bron 1: Francesco Petrarca

• Italië; 1304 - 1374.
• Dichter en denker.
• Vader van het Humanisme.
• Geschriften over mens en natuur, vanuit een klassieke invalshoek.
• Vergelijk tussen de schoonheid en lichtheid van de Grieks-Romeinse cultuur met de Donkere Middeleeuwen.

Geocentrisme vs. Heliocentrisme

• Geocentrisme is het idee dat de aarde het middelpunt van het heelal is.
• Heliocentrisme is het idee dat de zon het middelpunt van het heelal is.
• De veranderingen tussen deze twee denkbeelden veroorzaakten conflicten met de kerk.

Bron 3: Johannes Gutenberg

• Edelsmid die verfijnde technieken gebruikte.
• Losse metalen letters en stempels.
• Gutenbergpers ontwikkeld (rond 1450).
• De Gutenbergbijbel werd gedrukt (rond 1453).

Voordelen van de Gutenbergpers

• De manier om gewone geschreven letters te kopiëren werd efficiënter.
• Kopieëren van teksten ging sneller, goedkoper en zonder fouten.

Bron 4: Pico della Mirandola

• Italië; 1463 - 1494 (31 jaar).
• Belangrijke humanist uit de renaissance.
• Mens staat centraal, niet God.
• Geen onderscheid binnen de religie.
• Pico della Mirandola werd vermoord.

HDV 2: Hoe beïnvloedde nieuw denken wetenschap en kunst?

• In de vroegmoderne tijd werden zintuigen en verstand gebruikt om zaken te verklaren en kritisch te denken.
• Renaissance als periode van heropleving.

Route 1: Het nieuwe denken in de wetenschap

• Wetenschappers in opmars.
• Geneeskunde, uitvindingen, biologie en astronomie.

Route 2: Het nieuwe denken in kunst

• Heropleving van de klassieke kunst (renaissance).
• Verspreiding van klassieke kunsten in de 15e en 16e eeuw.
• Kunstenaars keerden terug naar de klassieke kunsten en werkten zich naar eigen opvattingen.
• Middeleeuwse kunst werd gezien als minderwaardig en primitief.

De klassieke kunst

• Beelden en bouwwerken uit de klassieke wereld, zoals de tempel van Artemis (Efeze) en het Laocoöngroep.

1. De bouwkunst

• Kenmerken: symmetrie, zuilen, fries en fronton.
• Basiselementen zijn geometrische vormen en duidelijke lijnen.
• Voorbeeld: Santa Maria Novella, Firenze (1470).

2. De beeldhouwkunst

• Renaissance beeldhouwkunst: anatomisch correct, detail, centraal staan van de mens, idealisme, contra-post houding.

3. De schilderkunst

• Uitdagingen: diepte creëren in schilderwerken.
• Lijnperspectief, landschappen op achtergrond, schaduw, beweging, persoonlijkheid in de figuren.

Woordverklaring

• Renaissance: hergeboorte van de klassieke cultuur/kunst.
• Idealiseren: iets mooier voorstellen dan de werkelijkheid.
• Lijnperspectief: techniek om driedimensionale beelden op een plat vlak weer te geven.
• Contraposthouding: houding waarin een standbeen en speelbeen het beeld dynamisch maken.

In deze quiz verken je de impact van culturele veranderingen op de samenleving, met een focus op de representatie van het ideale menselijke lichaam in kunst. We verdiepen ons in Michelangelo's David en zijn rol in de klassieke en middeleeuwse kunst. Bereid je voor om jouw kennis over deze thema's te testen!