Клеточная биология

Определение:
- Клеточная биология изучает структуру, функцию и поведение клеток, являясь основой всех живых организмов.
Типы клеток:
- Прокариоты:
  - Безъядерные клетки (бактерии и археи).
  - Неподелённая генетическая информация в виде кольцевой ДНК.
- Эукариоты:
  - Ядерные клетки (растительные, животные, грибные).
  - Имеют мембранные органеллы и определённое ядро.
Структура клетки:
- Цитоплазма: Жидкая матрица, в которой находятся органеллы.
- Ядро: Центр управления клеткой, содержащий ДНК.
- Митохондрии: Энергетические станции, синтезирующие АТФ.
- Рибосомы: Синтез белков, расположены как в цитоплазме, так и на эндопластических ретикулулах.
- Эндоплазматический ретикулум (ЭР):
  - Гладкий ЭР - синтез липидов.
  - Шероховатый ЭР - синтез белков.
- Аппарат Гольджи: Модификация, упаковка и транспортировка белков и липидов.
Клеточная мембрана:
- Полупроницаемая: Контролирует движение веществ внутрь и наружу клетки.
- Структура: Фосфолипидный бислой с встроенными белками.
Процесс клеточного деления:
- Митоз: Деление соматических клеток, обеспечивающее равное распределение генетического материала.
- Мейоз: Деление половых клеток, создающее гаметы с половинным набором хромосом.
Клеточные процессы:
- Метаболизм: Включает катаболизм (разрушение молекул) и анаболизм (синтез молекул).
- Сигнализация: Клетки обмениваются информацией через рецепторы и сигнальные молекулы.
Клеточные циклы:
- Интерфаза: Подготовка клетки к делению, включает стадии G1, S, G2.
- Митотическая фаза (М-фаза): Непосредственно само деление клетки.
Способы транспортировки веществ:
- Пассивный транспорт: Без энергии (диффузия, осмос).
- Активный транспорт: Требует энергии для перемещения веществ против градиента.
Исследовательские методы:
- Микроскопия: Оптические и электронные методы для изучения клеток.
- Биохимические анализы: Изучение клеточного метаболизма и молекулярной структуры.

Эти основные аспекты клеточной биологии помогают понять, как клетки функционируют, развиваются и взаимодействуют друг с другом.

Жасуша биологиясы

Жасуша биологиясы бүкіл тірі организмдердің негізі болып табылатын жасушалардың құрылымын, қызметін және мінез-құлқын зерттейді.
Жасушалардың екі негізгі типі бар:

Прокариоттар
- Ядросы жоқ жасушалар (бактериялар және архейлер).
- Генетикалық ақпарат сақиналы ДНҚ түрінде сақталады.
Эукариоттар
- Ядросы бар жасушалар (өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар).
- Мембраналық органеллалары және анықталған ядросы бар.

Жасуша құрылымы

Цитоплазма: Органеллалар орналасқан сұйық матрица.
Ядро: ДНҚ-ны қамтитын жасушаны басқару орталығы.
Митохондрия: АТФ синтездейтін энергия станциялары.
Рибосомалар: Цитоплазмада және эндоплазмалық торда орналасқан белоктарды синтездейді.
Эндоплазмалық тор (ЭР):

Тегіс ЭР
- Липидтерді синтездейді.
Қабыршақты ЭР
- Белок синтездейді.
Гольджи аппараты: Белоктардың және липидтердің модификациясы, қаптамасы және тасымалдауы.

Жасуша мембранасы

Жартылай өткізгіш: Заттарды жасушаға кіргізуді және шығаруды басқарады.
Құрылым: Белоктар кірістірілген фосфолипид бислойы.

Жасуша бөліну процесі

Митоз: Соматикалық жасушалардың бөлінуі, генетикалық материалды бірдей бөлуді қамтамасыз етеді.
Мейоз: Жыныс жасушаларының бөлінуі, хромосомалардың жартылай жиынтығы бар гаметаларды құрайды.

Жасуша процестері

Метаболизм: Катаболизмді (молекулалардың ыдырауы) және анаболизмді (молекулалардың синтезі) қамтиды.
Сигналдау: Жасушалар рецепторлар мен сигналдық молекулалар арқылы ақпарат алмасады.