Klaviatura və Periferiya Qurğuları

Periferiya Qurğuları

• Kompüterlərimizin imkanlarını genişləndirmək üçün istifadə etdiyimiz qurğulara periferiya qurğuları deyilir.
• Periferiya qurğuları xüsusi portlarla kompüterə qoşulur.
• Periferiya qurğuları təyinatına görə üç yerə ayrılır: giriş qurğuları, çıxış qurğuları və giriş-çıxış qurğuları.

Giriş Qurğuları

• Giriş qurğuları informasiyanı kompüterə daxil edən qurğulardır.
• Giriş qurğuları arasında klaviatura, siçan, skaner, qrafik planşet, mikrofon, TV-tüner və veb kamera daxildir.

Klaviatura

• Kompüterin əsas daxiletmə qurğusudur.
• Mətn, ədədi informasiya, komandalar və verilənləri kompüterə daxil etmək üçün istifadə olunur.
• Klaviaturada funksiya, hərf-rəqəm, kursorun idarə olunması, yardımlı rəqəm və xidməti klavişlər qrupları var.
• Standart PC klaviaturasında 104 klaviş olur.
• Klaviaturanın sistem blokuna iki cür qoşulma üsulu var: USB və PS/2 portları ilə.

Funksiya Klavişləri

• Klaviaturanın yuxarı hissəsində yerləşir.
• F1-dən F12-yə qədər nömrələnmişdir.
• Funksiyaları proqram və ya iş rejimindən asılı olaraq dəyişə bilir.

Hərf-Rəqəm Klavişləri

• Klaviaturanın orta hissəsində yerləşir.
• Hərflər, rəqəmlər və digər simvolların daxil edilməsi üçün nəzərdə tutulub.

Kursorun İdarə Olunması Klavişləri

• Kursorun hərəkət etdirilməsi üçün istifadə olunur.
• Home, End, PgUp və PgDn klavişləri də bu qrupa daxildir.

Yardımçı Rəqəm Klaviaturası

• Kalkulyatorun klavişləri kimi görünür.
• Klaviaturanın sağında yerləşir.
• Hesablama zamanı istifadə olunur.

Xidməti Klavişlər

• Enter, Esc, Tab, Shift, Ctrl, Alt, Caps Lock, Insert, Delete, Backspace.
• Hər birinin özünə xas funksiyası vardır.

Siçan (Maus)

• Hərəkəti siqnala çevirən mexaniki manipulyatordur.
• Kompüterə idarə edici əmrləri daxil etmək üçün istifadə olunur.
• Ekrandakı göstəricisi kursor adlanır.
• Sol düymə, sağ düymə və təkərciyə malikdir.
• Sol düymənin kliklənməsi, ikiqat kliklənməsi, sağ düymənin kliklənməsi, sol düymə basılı vəziyyətdə sürüşmə (Drag and Drop) və sağ düymə basılı vəziyyətdə sürüşmə kimi əməliyyatlar var.

Skaner

• Kağız üzərindəki informasiyanın oxunub kompyuterə daxil edilməsini təmin edir.
• Fotoşəkil, rəsm, əl yazısı, qəzet, jurnal v.s. surətlərinin kompüterdə təkrar istifadə edilməsinə imkan verir.
• Skanerin imkanları bir dyümə düşən nöqtələrin sayı ilə (dpi – dot per inch) təyin olunur.
• Təsviri qrafik formatda kompüterə daxil edir.
• Yaranan təsvir rastr qrafik təsvir olur.
• Görüntü skanerləri, ştrixkod skanerləri və maqnetik skanerlər mövcuddur.

Qrafiki Planşet (Digitayzer)

• Qələm ilə planşet üzərində yaradılan fiquru kompyuterə daxil edir.
• İşçi sahənin ölçüsü və seyrəklik qabiliyyəti ilə xarakterizə olunur.
• Ayrı-ayrı xətlərdən istifadə edildiyi üçün seyrəklik qabiliyyəti bir dyümə düşən xətlərlə (lpi – line per inch) ifadə olunur.

Mikrofon

• Səsin elektrik siqnallarına çevrilməsini təmin edən giriş qurğusudur.
• Səs kartı ilə əlaqəli işləyir.

TV-Tüner

• Müxtəlif formatlı televezion verilişlərini qəbul edib, monitorda göstərilməsini təmin edir.

Veb Kamera

• Video informasiyanı kompyuterə daxil edən giriş qurğusudur.
• Video kart ilə əlaqəli işləyir.

Çıxış Qurğuları

• Çıxış qurğuları informasiyanı kompüterdən xaricedən qurğular.
• Çıxış qurğuları arasında monitor, printer, plotter, akustik sistemlər (kalonkalar) və proyektor daxildir.

Monitor

• Mətn və qrafik informasiyanı əks etdirmək üçün nəzərdə tutulub.
• Ağ-qara və rəngli olur.
• Rəngli görüntü qırmızı, yaşıl və göy rənglərin qarışığından alınır.
• Ekran piksel adlanan nöqtələr yığınından ibarət olur.
• Ekranın üfüqi və şaquli istiqamətlərdə nöqtələrin sayı ekranın çözümlülüyünü müəyyən edir.
• Monitorların ekranlarının ölçüləri 15, 17, 19 və 21 düym olur.
• Yığcamlığı və yüngüllüyünə görə LCD-monitorlar daha populyardır.
• İlk monitorlar isə elektron-şüa borulu monitorlar idi.
• Monitorların görüntü keyfiyyəti ppi (pixel per inch) parametri ilə təyin olunur.

Monitorun Tipləri

• Elektron Şüa Borulu (CRT)
• Maye-Kristallı (LCD) və LED
• Plazma Ekranlı

Monitorun Parametrləri

• Piksellərin ölçüsü
• Seyrəklik qabiliyyəti (videorejim)

Printer

• Kompyuterdə yaradılan informasiyanı kağız üzərinə çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Plotter

• Rəsm və diaqramları kağız üzərinə çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Akustik Sistemlər (Kalonkalar)

• Səsləri çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Proyektor

• Kompyuter ekranındakı informasiyanı böyük ekrana proyeksiya etmək üçün istifadə olunur.

Sensor Monitor

• Toxunuşa həssas hazırlanmışdır.
• Klaviatura və mausa ehtiyac qalmır.

Fax

• İnformasiyanı həm qəbul edən, həm də ötürən qurğudur.