Klaviatura və Periferiya Qurğuları

Periferiya Qurğuları

• Kompüterlərimizin imkanlarını genişləndirmək üçün istifadə etdiyimiz qurğulara periferiya qurğuları deyilir.
• Periferiya qurğuları xüsusi portlarla kompüterə qoşulur.
• Periferiya qurğuları təyinatına görə üç yerə ayrılır: giriş qurğuları, çıxış qurğuları və giriş-çıxış qurğuları.

Giriş Qurğuları

• Giriş qurğuları informasiyanı kompüterə daxil edən qurğulardır.
• Giriş qurğuları arasında klaviatura, siçan, skaner, qrafik planşet, mikrofon, TV-tüner və veb kamera daxildir.

Klaviatura

• Kompüterin əsas daxiletmə qurğusudur.
• Mətn, ədədi informasiya, komandalar və verilənləri kompüterə daxil etmək üçün istifadə olunur.
• Klaviaturada funksiya, hərf-rəqəm, kursorun idarə olunması, yardımlı rəqəm və xidməti klavişlər qrupları var.
• Standart PC klaviaturasında 104 klaviş olur.
• Klaviaturanın sistem blokuna iki cür qoşulma üsulu var: USB və PS/2 portları ilə.

Funksiya Klavişləri

• Klaviaturanın yuxarı hissəsində yerləşir.
• F1-dən F12-yə qədər nömrələnmişdir.
• Funksiyaları proqram və ya iş rejimindən asılı olaraq dəyişə bilir.

Hərf-Rəqəm Klavişləri

• Klaviaturanın orta hissəsində yerləşir.
• Hərflər, rəqəmlər və digər simvolların daxil edilməsi üçün nəzərdə tutulub.

Kursorun İdarə Olunması Klavişləri

• Kursorun hərəkət etdirilməsi üçün istifadə olunur.
• Home, End, PgUp və PgDn klavişləri də bu qrupa daxildir.

Yardımçı Rəqəm Klaviaturası

• Kalkulyatorun klavişləri kimi görünür.
• Klaviaturanın sağında yerləşir.
• Hesablama zamanı istifadə olunur.

Xidməti Klavişlər

• Enter, Esc, Tab, Shift, Ctrl, Alt, Caps Lock, Insert, Delete, Backspace.
• Hər birinin özünə xas funksiyası vardır.

Siçan (Maus)

• Hərəkəti siqnala çevirən mexaniki manipulyatordur.
• Kompüterə idarə edici əmrləri daxil etmək üçün istifadə olunur.
• Ekrandakı göstəricisi kursor adlanır.
• Sol düymə, sağ düymə və təkərciyə malikdir.
• Sol düymənin kliklənməsi, ikiqat kliklənməsi, sağ düymənin kliklənməsi, sol düymə basılı vəziyyətdə sürüşmə (Drag and Drop) və sağ düymə basılı vəziyyətdə sürüşmə kimi əməliyyatlar var.

Skaner

• Kağız üzərindəki informasiyanın oxunub kompyuterə daxil edilməsini təmin edir.
• Fotoşəkil, rəsm, əl yazısı, qəzet, jurnal v.s. surətlərinin kompüterdə təkrar istifadə edilməsinə imkan verir.
• Skanerin imkanları bir dyümə düşən nöqtələrin sayı ilə (dpi – dot per inch) təyin olunur.
• Təsviri qrafik formatda kompüterə daxil edir.
• Yaranan təsvir rastr qrafik təsvir olur.
• Görüntü skanerləri, ştrixkod skanerləri və maqnetik skanerlər mövcuddur.

Qrafiki Planşet (Digitayzer)

• Qələm ilə planşet üzərində yaradılan fiquru kompyuterə daxil edir.
• İşçi sahənin ölçüsü və seyrəklik qabiliyyəti ilə xarakterizə olunur.
• Ayrı-ayrı xətlərdən istifadə edildiyi üçün seyrəklik qabiliyyəti bir dyümə düşən xətlərlə (lpi – line per inch) ifadə olunur.

Mikrofon

• Səsin elektrik siqnallarına çevrilməsini təmin edən giriş qurğusudur.
• Səs kartı ilə əlaqəli işləyir.

TV-Tüner

• Müxtəlif formatlı televezion verilişlərini qəbul edib, monitorda göstərilməsini təmin edir.

Veb Kamera

• Video informasiyanı kompyuterə daxil edən giriş qurğusudur.
• Video kart ilə əlaqəli işləyir.

Çıxış Qurğuları

• Çıxış qurğuları informasiyanı kompüterdən xaricedən qurğular.
• Çıxış qurğuları arasında monitor, printer, plotter, akustik sistemlər (kalonkalar) və proyektor daxildir.

Monitor

• Mətn və qrafik informasiyanı əks etdirmək üçün nəzərdə tutulub.
• Ağ-qara və rəngli olur.
• Rəngli görüntü qırmızı, yaşıl və göy rənglərin qarışığından alınır.
• Ekran piksel adlanan nöqtələr yığınından ibarət olur.
• Ekranın üfüqi və şaquli istiqamətlərdə nöqtələrin sayı ekranın çözümlülüyünü müəyyən edir.
• Monitorların ekranlarının ölçüləri 15, 17, 19 və 21 düym olur.
• Yığcamlığı və yüngüllüyünə görə LCD-monitorlar daha populyardır.
• İlk monitorlar isə elektron-şüa borulu monitorlar idi.
• Monitorların görüntü keyfiyyəti ppi (pixel per inch) parametri ilə təyin olunur.

Monitorun Tipləri

• Elektron Şüa Borulu (CRT)
• Maye-Kristallı (LCD) və LED
• Plazma Ekranlı

Monitorun Parametrləri

• Piksellərin ölçüsü
• Seyrəklik qabiliyyəti (videorejim)

Printer

• Kompyuterdə yaradılan informasiyanı kağız üzərinə çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Plotter

• Rəsm və diaqramları kağız üzərinə çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Akustik Sistemlər (Kalonkalar)

• Səsləri çıxarmaq üçün istifadə olunur.

Proyektor

• Kompyuter ekranındakı informasiyanı böyük ekrana proyeksiya etmək üçün istifadə olunur.

Sensor Monitor

• Toxunuşa həssas hazırlanmışdır.
• Klaviatura və mausa ehtiyac qalmır.

Fax

• İnformasiyanı həm qəbul edən, həm də ötürən qurğudur.

Bu test klaviaturanın düymələrinin funksiyalarını və periferiya qurğularının istifadəsini əhatə edir. Müxtəlif suallar vasitəsilə siz klaviatura düymələrinin və periferiya qurğularının necə işlədiyini öyrənəcəksiniz.