Ingenieur en Maatschappij 1A

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Hoe wordt God volgens Aristoteles beschreven?

Als de 'onbewogen beweger', die alles in beweging zet maar zelf niet bewogen wordt.

Wat is het 'zichzelf denkende denken' volgens Aristoteles?

Het is Aristoteles' opvatting van God als zuivere gedachte en de hoogste vorm van zijn.

Hoe verschilde het Aristotelische wereldbeeld van het christelijke?

In het Aristotelische wereldbeeld is God niet de schepper, maar het streefdoel van alle beweging, terwijl in het christendom God de schepper is.

Welke rol ging wiskunde spelen in de moderne wetenschap?

<p>Wiskunde ging een belangrijke rol spelen in de modelvorming en het leggen van mathematische verbanden tussen variabelen.</p> Signup and view all the answers

Waarom zijn experimenten belangrijk in de moderne wetenschap?

<p>Experimenten helpen om verbanden te achterhalen en empirisch te toetsen.</p> Signup and view all the answers

Volgens Max Weber, wat is de betekenis van 'modernisering'?

<p>Volgens Weber is modernisering de ontwikkeling waarbij sociaal handelen steeds meer gerationaliseerd wordt.</p> Signup and view all the answers

Hoe hielpen nieuwe meetinstrumenten de moderne wetenschap?

<p>Ze verfijnden de empirische observatie en maakten nauwkeurigere metingen mogelijk.</p> Signup and view all the answers

Wat zijn de twee vormen van rationalisering die Weber onderscheidde?

<p>De twee vormen van rationalisering zijn waarderationaliteit en doelrationaliteit.</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk verschil tussen het middeleeuwse en moderne weten?

<p>In de middeleeuwen was het weten ééngemaakt en hiërarchisch geordend met theologie aan de top, terwijl in de moderne wetenschap de verschillende takken van kennis autonoom werden.</p> Signup and view all the answers

Wat was de positie van de theologie in de middeleeuwse kennishiërarchie?

<p>Theologie was de hoogste vorm van kennis en stond aan de top van de hiërarchie.</p> Signup and view all the answers

Geef een voorbeeld van iemand die handelt vanuit waarderationaliteit.

<p>Een gelovige die zijn leven in dienst stelt van zijn religieuze waarden is een voorbeeld.</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Weber het typische voorbeeld van doelrationaliteit?

<p>De moderne economie is een typisch voorbeeld van doelrationaliteit.</p> Signup and view all the answers

Welke elementen zijn centraal bij doelrationeel handelen?

<p>Kwantificatie en berekening zijn centraal bij doelrationeel handelen.</p> Signup and view all the answers

Welke vorm van rationaliteit heeft volgens Weber de overhand in de moderne maatschappij?

<p>Volgens Weber heeft doelrationaliteit de overhand in de moderne maatschappij.</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloedt doelrationaliteit de keuzes van individuen volgens Weber?

<p>Opleidingskeuzes, jobkeuzes en soms zelfs partnerkeuzes worden ingegeven door instrumentele overwegingen.</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Weber het lot van waarderationaliteit in de moderne maatschappij?

<p>Waarderationaliteit wordt naar de achtergrond verdreven in de moderne maatschappij.</p> Signup and view all the answers

Waarom wordt de aardbeving in Lissabon gezien als een markering tussen premoderniteit en moderniteit?

<p>De aardbeving viel op een moment dat oude zekerheden verdwenen en nieuwe denkbeelden opkwamen, wat leidde tot een bewustzijnsverandering.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt de premoderne kijk op natuurrampen van de moderne kijk?

<p>In de premoderne tijd werd een morele of religieuze oorzaak gezocht, terwijl men in de moderne tijd een wetenschappelijke verklaring zoekt.</p> Signup and view all the answers

Welke disciplines scheidden zich aanvankelijk af van de filosofie?

<p>Wiskunde, fysica, biologie en later de menswetenschappen.</p> Signup and view all the answers

Welke nieuwe ideeën ontstonden tijdens de modernisering vanaf de 16e eeuw?

<p>Er ontstonden nieuwe opvattingen over religie, economie, politiek en wetenschappen. Ook het belang van vrijheid en gelijkheid kwamen op.</p> Signup and view all the answers

Waarom is Newtons werk, 'Principia Mathematica', noemenswaardig in de context van de scheiding van wetenschap en filosofie?

<p>Het toont aan dat wetenschappers zichzelf nog als filosofen zagen, maar tegelijkertijd een nieuwe, zelfstandige tak van kennis aan het funderen waren.</p> Signup and view all the answers

Geef een voorbeeld van een boek dat kenmerkend is voor de moderne tijd en leg uit waarom.

<p>Robinson Crusoe is kenmerkend omdat het een individu laat zien dat zelf een wereld opbouwt, wat de nadruk op individualiteit en zelfredzaamheid benadrukt.</p> Signup and view all the answers

Wat was het voornaamste doel van de kennis in de antieke filosofie in tegenstelling tot de moderne wetenschap?

<p>In de antieke filosofie was het aanschouwen van de waarheid het ideaal, terwijl de moderne wetenschap zich richt op toepassing en controle van de werkelijkheid.</p> Signup and view all the answers

Wat is de centrale verschuiving in het denken tijdens de modernisering met betrekking tot het individu?

<p>Het individu komt centraal te staan, waarbij zelfredzaamheid en het vermogen om de wereld te vormen benadrukt worden.</p> Signup and view all the answers

Welke rol spelen technologische vooruitgang en wetenschappelijke redenering in de moderne samenleving?

<p>Technologische vooruitgang en wetenschappelijke redenering worden gebruikt om natuurrampen te verklaren en eventueel te voorkomen, in plaats van ze te zien als goddelijke straf.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt de moderne benadering van kennis van de antieke benadering?

<p>De moderne benadering is nuchterder en gericht op toepassing en controle, terwijl de antieke benadering idealistisch en beschouwend was.</p> Signup and view all the answers

Noem enkele voorbeelden van maatschappelijke veranderingen die voortkwamen uit nieuwe ideeën over vrijheid en gelijkheid.

<p>De Amerikaanse en Franse revolutie, en later de Russische Oktoberrevolutie, zijn voorbeelden van dit soort maatschappelijke veranderingen.</p> Signup and view all the answers

Wat is het centrale idee achter Darwins evolutietheorie dat ingaat tegen een teleologisch verklaringsmodel?

<p>Er is geen plan in de natuur; soorten differentiëren door toevallige variatie en natuurlijke selectie.</p> Signup and view all the answers

Waarom was Aristoteles' natuurbegrip een obstakel voor nieuwe wetenschappelijke doorbraken?

<p>Zijn teleologische verklaringsmodel en oorzakenleer stonden nieuwe, mechanistische verklaringen in de weg.</p> Signup and view all the answers

Hoe veranderden de opvattingen over economie tijdens de modernisering?

<p>De markt en het kapitalisme werden belangrijk, in plaats van lokale economieën en feodale systemen.</p> Signup and view all the answers

Wat is de essentie van de mechanisering van het wereldbeeld die volgde op het verlaten van Aristoteles' model?

<p>Het verwerpt het teleologische idee van een doel in de natuur en beschrijft de natuur door middel van mechanische processen.</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloedde de opkomst van nieuwe wetenschappen de rol van de filosofie?

<p>De filosofie verloor haar allesomvattende rol als kader voor alle kennis, hoewel ze nog steeds belangrijk is. Er ontstonden zelfstandige takken van kennis.</p> Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste kenmerken van de levenshouding van Don Juan?

<p>De belangrijkste kenmerken zijn het ontbreken van engagement en de focus op onmiddellijke zinnelijkheid en avontuur.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt de esthetische houding van de ethische houding?

<p>De esthetische houding richt zich op meteen plezier en ervaringen, terwijl de ethische houding verantwoordelijkheid en diepgang nastreeft.</p> Signup and view all the answers

Waarom is het leven van de estheet als Don Juan uiteindelijk onbevredigend?

<p>Het leven is onbevredigend omdat het draait om tijdelijke ervaringen zonder diepere betekenis of verbinding.</p> Signup and view all the answers

Wat is de rol van uiterlijkheden in het leven van de estheet?

<p>Uiterlijkheden zoals rijkdom en schoonheid zijn voor de estheet van groot belang, maar ze blijven oppervlakkig en onzeker.</p> Signup and view all the answers

Hoe kan de estheet zijn behoefte aan betekenis vermijden?

<p>De estheet kan zijn behoefte aan betekenis vermijden door zich te storten in activiteiten, zoals een zakenman, om de vragen van het leven te ontwijken.</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het voor een individu om de ethische wet te gaan volgen?

<p>Het betekent dat het individu zich afwendt van oppervlakkige zaken en verantwoordelijkheid neemt voor zijn daden.</p> Signup and view all the answers

Wat is de implicatie van de passieve houding van Don Juan voor zijn relaties?

<p>Zijn passieve houding leidt tot vluchtige en oppervlakkige relaties zonder duurzame hechtingen.</p> Signup and view all the answers

Welke rijke ervaringen zoeken individuen meestal in de esthetische fase?

<p>Individuen in de esthetische fase zoeken nieuwe, plezierige ervaringen en aantrekkelijke relaties.</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met het menselijk leven wanneer men zich volledig laat leiden door 'das Man'?

<p>Het projectkarakter van het leven gaat teloor en men vervalt in inauthenticiteit.</p> Signup and view all the answers

Waarom is de werking van de publieke opinie een voorbeeld van 'das Man'?

<p>De publieke opinie werkt anoniem en leidt mensen naar middelmatigheid en oppervlakkigheid.</p> Signup and view all the answers

Hoe kan existentiële angst ontstaan volgens de tekst?

<p>Existentiële angst kan ontstaan door plotse gebeurtenissen, zoals de dood, die oppervlakkigheden zinloos doen lijken.</p> Signup and view all the answers

Wat is het specifieke kenmerk van angst volgens Heidegger?

<p>Angst heeft geen concreet voorwerp en is gerelateerd aan 'het niets' en onze eigen existentie.</p> Signup and view all the answers

Wat ervaart men vaak bij de dood van een persoon in de omgeving?

<p>Men wordt geconfronteerd met de vragen over het eigen leven en het besef van de eigen existentie.</p> Signup and view all the answers

Wat omvat het concept 'Sein zum Tode' volgens Heidegger?

<p>Het omvat het besef dat men het eigen bestaan moet leiden en dat het eindig is.</p> Signup and view all the answers

Hoe draagt het besef van de eindigheid van het leven bij aan diepgang en intensiteit?

<p>Het besef van eindigheid geeft ons leven een grotere betekenis en waarde.</p> Signup and view all the answers

Waarom is de comfortabele middelmatigheid van het 'men' problematisch?

<p>Het maakt dat individuen geen moeilijke vragen stellen en zich overgeven aan oppervlakkige geneugten.</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Aardbeving Lissabon

Een aardbeving die de overgang naar moderniteit symboliseerde.

Premoderniteit

Periode waarin natuurlijke rampen religieuze maar geen wetenschappelijke verklaringen kregen.

Moderniteit

Periode waar wetenschappelijk denken en individuele verantwoordelijkheid centraal staan.

Het individu

Centraal concept in de moderniteit; elk persoon is verantwoordelijk voor zijn eigen leven.

Signup and view all the flashcards

Nieuwe ideeën

Innovaties in denken over religie, economie, en politiek,

Signup and view all the flashcards

Heliocentrisme

Wetenschappelijke theorie die de zon in het centrum van ons zonnestelsel plaatst.

Signup and view all the flashcards

Kapitalisme

Economisch systeem gebaseerd op de vrije markt en privébezit.

Signup and view all the flashcards

Contracttheorie

Politieke idee dat de staat gebaseerd is op een overeenkomst tussen burgers.

Signup and view all the flashcards

Modernisering

De ontwikkeling waarbij sociale handelingen gerationaliseerd worden.

Signup and view all the flashcards

Rationalisering

Het proces waarbij handelingen meer methodisch en efficiënt worden georganiseerd.

Signup and view all the flashcards

Waarderationaliteit

Handelen dat gericht is op het realiseren van bepaalde inhoudelijke waarden.

Signup and view all the flashcards

Doelrationaliteit

Efficiënt realiseren van een doel, met de middelen zo optimaal mogelijk afgestemd.

Signup and view all the flashcards

Efficiëntiedenken

Een denkwijze waarbij het verbeteren van productiviteit centraal staat.

Signup and view all the flashcards

Arbeidsdeling

Het opsplitsen van productieprocessen in kleinere taken voor meer efficiëntie.

Signup and view all the flashcards

Bureaucratie

Een rationeel georganiseerd apparaat om de samenleving efficiënt te besturen.

Signup and view all the flashcards

Instrumentele overwegingen

Keuzes maken gebaseerd op praktische en rationele criteria.

Signup and view all the flashcards

Esthetische houding

Levenshouding gericht op zinnelijkheid en onmiddellijke gevoelens, zonder engagement.

Signup and view all the flashcards

Don Juan

Symbool van de esthetische houding, verleider zonder toewijding.

Signup and view all the flashcards

Immediates gevoel

Focus op directe ervaringen zonder lange termijn doelen.

Signup and view all the flashcards

Afhankelijkheid van het toevallige

Levensstijl die afhankelijk is van wat op de weg komt, zonder plannen.

Signup and view all the flashcards

Uiterlijkheden

Belang van rijkdom, schoonheid, en macht in de esthetische houding.

Signup and view all the flashcards

Eenzaamheid

Gevoel dat voortkomt uit gebrek aan duurzame relaties en engagement.

Signup and view all the flashcards

Ethische stadium

Overstappen naar verantwoordelijk leven en eigen handelen erkennen.

Signup and view all the flashcards

Verandering in levenswijze

Reactie op de leegheid van de esthetische houding, met focus op zingeving.

Signup and view all the flashcards

Onbewogen beweger

God is het principe dat alles in beweging zet zonder zelf bewogen te worden.

Signup and view all the flashcards

Zuivere gedachte

Volgens Aristoteles is God het hoogste denken, dat zichzelf denkt.

Signup and view all the flashcards

Synthese van Aristoteles en Christendom

De middeleeuwse filosofie probeerde Aristoteles' ideeën te combineren met het christelijk geloof.

Signup and view all the flashcards

Moderne wetenschap

De wetenschap ontwikkelt nieuwe methodes en toepassingen die verschillen van Aristoteles' model.

Signup and view all the flashcards

Wiskundige rol in wetenschap

Wiskunde wordt cruciaal voor het verklaren van fenomenen en het onderzoeken van verbanden.

Signup and view all the flashcards

Empirische toetsing

Het uitvoeren van experimenten om theorieën te bevestigen of te weerleggen.

Signup and view all the flashcards

Autonome kennisgebieden

In de moderne wetenschap kregen verschillende disciplines hun eigen ontwikkeling en focus.

Signup and view all the flashcards

Hiërarchie van kennis

In de Middeleeuwen was de theologie de hoogste vorm van kennis, met andere disciplines daaromheen.

Signup and view all the flashcards

Das Man

Het concept van de invloed van de publieke opinie op individuen.

Signup and view all the flashcards

Inauthenticiteit

Een leven geleid door externe invloeden, zonder persoonlijke keuzes.

Signup and view all the flashcards

Middelmatigheid

Een toestand waarin men zich overgeeft aan de gemakkelijke en oppervlakkige geneugten.

Signup and view all the flashcards

Existentiële angst

De diepere angst voor het bestaan en de verantwoordelijkheid ervan.

Signup and view all the flashcards

Sein zum Tode

Het besef dat ons bestaan eindig is en we ons leven zelf moeten vormgeven.

Signup and view all the flashcards

Authenticiteit

Een leven dat oprecht is en gebaseerd op eigen keuzes, niet beïnvloed door anderen.

Signup and view all the flashcards

Dood als zinvol leven

Heidegger stelt dat het besef van de dood een betekenisvol leven mogelijk maakt.

Signup and view all the flashcards

Moeilijke vragen

De vragen die ons dwingen na te denken over ons leven en keuzes.

Signup and view all the flashcards

Separatie van wetenschappen

Wetenschappen als wiskunde, biologie en fysica scheiden zich van de filosofie.

Signup and view all the flashcards

Philosophiae Naturalis Principia Mathematica

Het belangrijke werk van Newton dat de basis legt voor de moderne natuurkunde.

Signup and view all the flashcards

Adam Smith

Grondlegger van de economische wetenschap, ook moraalfilosoof.

Signup and view all the flashcards

Toegepaste kennis

Moderne wetenschap richt zich op het toepassen van kennis via technologieën.

Signup and view all the flashcards

Mechanisering van het wereldbeeld

De verschuiving van Aristoteles' model naar een mechanistisch en evolutionair wereldbeeld.

Signup and view all the flashcards

Teleologisch verklaringsmodel

Verklaringsmodel dat alles een doel heeft, verworpen door Darwin.

Signup and view all the flashcards

Evolutietheorie van Darwin

Soorten ontstaan door natuurlijke selectie en variatie, niet door een plan.

Signup and view all the flashcards

Deugdethiek

Herlening van Aristoteles’ ethiek in moderne discussies.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ingenieur en Maatschappij 1A (2575)

  • Cursus gegeven door prof. dr. Matthias Lievens
  • Academiejaar 2022-2023

Inhoud

  • Deel 1: Leven in de moderne tijd

    • Inleiding: Discussie over de aardbeving van Lissabon in 1755 en de rol van religie in die context. Uitleg over de verschuiving van een premodern naar een modern wereldbeeld.
    • Van een premodern naar een modern wereldbeeld:
      • Het individu komt centraal te staan.
      • Een nieuw wereldbeeld en wetenschapsmodel: teloorgang van het Aristotelische wereldbeeld.
      • De moderne ervaring van het absurde: de uitdaging van de moderniteit.
    • Moderniteit en vervreemding:
      • Karl Marx, vervreemding door arbeid in het kapitalisme.
      • Max Weber, doel-middel denken en rationalisering.
    • Moderniteit en de zoektocht naar het authentieke leven:
      • Søren Kierkegaard, drie stadia van de levensweg: esthetisch, ethisch, en religieus.
      • Martin Heidegger, ‘Sein zum Tode', existentiële angst en dood.
  • Deel 2: Het probleem van de kennis

    • David Hume, scepticisme, causaliteit, en probleem met inductie.
    • Karl Popper, falsificatie, en demarcatieprobleem.
  • Deel 3: Hoe moeten we handelen?

    • Inleiding: ethiek en technologie.
    • Utilitarisme: 'the greatest happiness for the greatest number', kritiek op utilitarisme.
      • John Stuart Mill.
    • Kants deontologie:
      • Inleiding en vertrekpunt: zedelijkheid.
      • Vertrekpunt: zedelijk bewustzijn.
      • De goede wil.
      • Plicht: hypothetische en categorische imperatieven
    • Deugdethiek:
      • Inleiding en deugd.
      • Aristoteles
      • Een buitenbeetje: Nietzsche
      • Alasdair MacIntyre.
  • Deel 4: Samenleving en techniek. Over de rol van ingenieurs in de maatschappij

    • Inleiding
    • Vooruitgangsoptimisme: het positivisme en de 'industriële samenleving'
    • Techniekpessimisme
      • Martin Heidegger.
      • Jacques Ellul: autonomie technologie.
    • Constructivistische en kritische theorieën van de techniek:
      • De sociale constructie van technologie.
    • Reflexief en participatief ontwerpen
    • Rechtvaardigheid: John Rawls, de oorspronkelijke positie, en de sluier van onwetendheid.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser