Horizontally Layered Rocks and Landscapes
286 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Watter landskap kan ontwikkel wanneer horisontale rotslae teen verskillende koerse verweer?

  • Karoo landskappe
  • Drakensberg
  • Kanyon landskappe (correct)
  • Graniete dome

    • Wat is 'n kenmerk van Karoo landskappe volgens die teks?

  • Baie reënval en vrugbare grond
  • Hoë kantvalleie en plateau's
  • Groot areas bedek met horisontale rotslae (correct)
  • Rotslae wat maklik verweer

    • Wat is die proses van 'scarp retreat' soos in die teks beskryf?

  • Die vorming van graniete dome
  • Verwyding van valleie deur laterale erosie (correct)
  • Die afloop van vulkaniese materiaal
  • Omskakeling van mesas na buttes

    • Wat veroorsaak die groot landskapswysigings oor miljoene jare, soos in die Karoo?

    <p>Die proses van 'scarp retreat'</p> Signup and view all the answers

    Wat speel 'n sleutelrol in die vorming van landskappe soos die Karoo en Drakensberg?

    <p>Geologiese strukture</p> Signup and view all the answers

    'n Produk van 'n molte rotsmateriaal wat onder die aardoppervlak gevind word, is bekend as:

    <p>'n Batholiet</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke eienskap van massive magmiese gesteentes is dat hulle nie in lae vorm nie, anders as:

    <p>'n Sedimentêre gesteente</p> Signup and view all the answers

    'n Landvorm wat 'n steil klipwand aan een kant en 'n sagter skuin kant aan die ander kant het, word genoem:

    <p>'n Butte</p> Signup and view all the answers

    'Scarp retreat' dra by tot die transformasie van plateaus na mesas, buttes en koniese berge deur middel van:

    <p>[Laterale erosie, massa-beweging en verwering]</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van magma wat nie op die aardoppervlak uitbars nie, maar in ruimtes binne die aardkors indring en verstyf, is die vorming van:

    <p>'n Intrusiewe liggaam</p> Signup and view all the answers

    Wat is die belangrikste faktor wat hilly landskappe vorm?

    <p>Steenweerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe landskap word deur basaltiese plateaus gevorm?

    <p>Basaltiese landskap</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die ontwikkeling van hilly landskappe in warm en humid gebiede?

    <p>Massaweging</p> Signup and view all the answers

    Watter interaksie speel 'n rol in die ontwikkeling van landskappe geassosieer met horisontaal gelaagde rotse?

    <p>Gesteensweerstand teen erosie, klimaat, en uitwerking van water en ander erosie-agente</p> Signup and view all the answers

    Watter effek het hoë temperature op hilly landskappe?

    <p>Bevorder chemiese verwering</p> Signup and view all the answers

    'n Basaltiese plateau vorm oor miljoene jare deur wat?

    <p>'n Opeenvolging van vulkaniese uitbarstings</p> Signup and view all the answers

    Wat is die kenmerkende eienskap van Granite Domes?

    <p>Hulle het 'n gladde, afronding vorm</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke kenmerk van Tors?

    <p>Hulle bestaan uit klipstapelings wat gedeeltelik afgerond is</p> Signup and view all the answers

    Wat is die belangrike rol van Sills en Pipes in die geologiese landskap?

    <p>Pipes vervoer magma na die oppervlak</p> Signup and view all the answers

    Watter fisiese kenmerk word deur 'n Regular Slope beskryf?

    <p>'n Helling met 'n uniforme gradiënt</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n opvallende eienskap van die Great Karoo Basin?

    <p>'n Semi-ariede streek met uitgestrekte droë landskappe</p> Signup and view all the answers

    Hoe word Granite Domes blootgestel aan die oppervlak?

    <p>'n Proses van erosie en verwering</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die vorming van Tors volgens die teks?

    <p>'n Proses van chemiese weerstendigheid onder die oppervlak</p> Signup and view all the answers

    Waaroor strek die Coastal Plain in Suid-Afrika?

    <p>'n Vlak, lae-lêende gebied langs die kuslyn</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre redes vir die verlies van lewe as gevolg van massabeweging volgens die teks?

    <p>Vinnige raserige aardverskuiwings</p> Signup and view all the answers

    Watter strategie fokus op die vermindering van waterinfiltrasie in skuinmateriaal om die risiko van skuifmislukking te verminder?

    <p>Drainagesisteme</p> Signup and view all the answers

    Watter faktor beïnvloed klimaatsones wêreldwyd deur die aarde se oneweredige verwarming?

    <p>Die hoek waarteen die son se strale die planeet tref.</p> Signup and view all the answers

    Watter effek dra by tot koeler temperature by hoër breedtes, soos naby die pole?

    <p>Die reflektiewe eienskappe van ys en sneeu</p> Signup and view all the answers

    Watter meganisme lei tot seisoenale variasies in insolasie op aarde?

    <p>Aardse as se helling in verhouding tot sy baan om die son</p> Signup and view all the answers

    Hoe dra die tropiese gebiede by tot die globale warmtebalans?

    <p>Deur meer energie te absorbeer as wat hulle verloor</p> Signup and view all the answers

    'n Solstis is 'n punt in die jaar waar...

    <p>'n Halfrond maksimaal na of weg van die son geneig is</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike faktor in die ongelyke verwarming van oppervlaktes op aarde is...

    <p>Die verskil in refleksievermoë tussen oppervlaktes.</p> Signup and view all the answers

    'n Kritiese aspek vir gevolge soos klimaatsones en oseaniese sirkulasiepatrone is...

    <p>'n Ongelyke verwarming van atmosferiese vlakke.</p> Signup and view all the answers

    'n Kritiese komponent om hitte te skuif van oorvloedige areas na defisiante areas soos die pole is...

    <p>'n Atmosferiese konveksiesiklus.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die kenmerk van lopoliete?

    <p>Hulle is sauser-vormige indringings wat ontstaan wanneer magma tussen sedimentêre lae indring.</p> Signup and view all the answers

    Watter soort indringer is bekend vir die vorming van 'n drieplaat?

    <p>Batholiths</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van die vorming van tors?

    <p>Die chemiese verwering wat onder die oppervlak plaasvind.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre verskil tussen sedimentêre en massive brandende gesteentes?

    <p>Sedimentêre gesteentes vorm in lae deur die afsetting van materiaal oor tyd, terwyl brandende gesteentes nie in lae vorm nie.</p> Signup and view all the answers

    Watter soort massive brandende rots word dikwels gesien as gladde, afgeronde rotsformasies?

    <p>Granite domes</p> Signup and view all the answers

    Wat is die funksie van dykes?

    <p>'n Vertikale indringing wat dwarsdeur bestaande strata sny.</p> Signup and view all the answers

    Wat word bedoel met 'Die Kruin'?

    <p>Die boonste deel van 'n heuwel waar verweering en grondverskuiwing oorheers.</p> Signup and view all the answers

    Watter verskynsel word in Afrikaans as 'massabeweging' verwys?

    <p>Die imperseptueel stadige beweging van grond afwaarts.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'Solifluction'?

    <p>'n Proses in koue klimaatomstandighede wat die stadige vloei van water-versadigde grond oor ondeurlaatbare materiale behels.</p> Signup and view all the answers

    Watter gebeurtenis kan 'n helling destabiliseer deur die materiaal daarvan te laat beweeg?

    <p>'n Aardbewing.</p> Signup and view all the answers

    Wat word bedoel met 'Die Talus (Debris of Scree Slope)'?

    <p>'n Gladde helling aan die basis van 'n steil helling, gekenmerk deur afsetting.</p> Signup and view all the answers

    'Die Vrye Gesig' word hoofsaaklik gevorm deur watter proses?

    <p>Massabeweging.</p> Signup and view all the answers

    'Die Pediment' word gevorm deur erosie wat veroorsaak word deur wat?

    <p>'n Loop van stromende water.</p> Signup and view all the answers

    'Skuiwe' behels die afwaartse en uitwaartse rotasionele beweging van hellingmateriaal en vorm wat vir oppervlakte?

    <p>'n Konkawe na onder geskuifde oppervlak.</p> Signup and view all the answers

    'Murgvloei' is tipies vir watter tipe klimaatomgewings?

    <p>'n Droë klimaatomgewing.</p> Signup and view all the answers

    'Grondverskerwing' gebeur langsaam op wat voor soorte terreine?

    <p>'n Konkawe terrein.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre aandrywing vir die beweging van lug in die atmosfeer?

    <p>Verskil in lugdruk en temperatuur</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak dat warm lug by die evenaar opstyg en na die pole beweeg voordat dit afkoel en daal?

    <p>Oneweredige verhitting van die aarde</p> Signup and view all the answers

    Watter effek speel 'n rol in die kromming van oseaniese strome na regte in die noordelike halfrond?

    <p>Die Coriolis-effek</p> Signup and view all the answers

    Waarvandaan kom warmer oseaniese strome wat hitte na pole oordra?

    <p>Tropiese streke</p> Signup and view all the answers

    Wat dryf globale oseaniese strome aan deur verskille in waterdigtheid?

    <p>'n Verskil in waterdichtheid as gevolg van temperatuur en soutinhoud</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke kenmerk van die Ekwaatoriële Laedruk-sone is dat dit gekenmerk word deur:

    <p>'n Warm, vogtige lugmassa as gevolg van sonverhitting</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak koue strome om koeler water terug na die ekwator te dra?

    <p>'n Proses genoem 'diepe water sirkulasie'</p> Signup and view all the answers

    'n Kenmerk van Hoë-druk-selle in die Suiderlike halfrond is dat:

    <p>'n Kloksgewyse sinkende lugbeweging vertoon</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike rol wat land-teen-water verhitting verskil speel, is om:

    <p>'n Invloed op plaaslike weerpatrone te hê</p> Signup and view all the answers

    Watter sel speel 'n belangrike rol in tropiese reëns en handelswinde?

    <p>Hadley Sel</p> Signup and view all the answers

    Wat is die rol van oseane in die bepaling van Afrika se klimaat?

    <p>Beïnvloed die temperatuurverskille oor land in Afrika.</p> Signup and view all the answers

    Watter klimaat lei tot minimale temperatuurfluktuerasies as gevolg van nabyheid aan die see in Afrika?

    <p>Maritieme klimaat</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre impak van warm en koue oseaanstrome op Afrika se klimaat?

    <p>Wyk warm lug af wat droë toestande kan veroorsaak.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak langdurige droë seisoene in dele van Afrika soos Kano (Nigerië) en Atar (Mauritanië)?

    <p>Subsiderende lug wat warm en droog word.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die invloed van die waarnatoe van die ITCZ noordwaarts op lande soos Calabar en Kano?

    <p>'n Toename in reënval tydens somermaande.</p> Signup and view all the answers

    Watter aardklimaat laat areas met groot temperatuurvariasies ervaar in Afrika?

    <p>'n Kontinentale klimaat</p> Signup and view all the answers

    'n Nabyheid aan die see in Afrika lei tot watter soort klimaat?

    <p>'n Maritieme klimaat met konstante reënval.</p> Signup and view all the answers

    'n Kontinentale klimaat in Afrika word gekenmerk deur wat?

    <p>'n Groot verskil tussen dag- en nagtemperatuur.</p> Signup and view all the answers

    'n Subsiderende proses dra by tot watter tipe weerstoestande in Afrika?

    <p>'n Langdurige droogteperiode en warm toestande.</p> Signup and view all the answers

    'n Marine klimaat nader aan see sal waarskynlik lei tot wat vir daardie gebied?

    <p>'n Maritieme klimaat met minimale temperatuurverandering.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van die ontwikkeling van hilly landskappe in warm en humid gebiede?

    <p>Hoë reënval wat massaweging en plaat erosie veroorsaak</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe landskap word deur basaltiese plateaus gevorm?

    <p>Plateaus gevorm deur langdurige lavavloeie</p> Signup and view all the answers

    Watter gevolg het hoë temperature op hilly landskappe in warm gebiede?

    <p>Bevordering van chemiese verwering</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke kenmerk van Karoo landskappe volgens die teks?

    <p>'n Droë klimaat met min reënval</p> Signup and view all the answers

    Hoe word Granite Domes blootgestel aan die oppervlak?

    <p>'n Lang proses van erosie wat ander lae verwyder</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van magma wat nie op die aardoppervlak uitbars nie, maar in ruimtes binne die aardkors indring en verstyf, is die vorming van:

    <p>'n Dyke</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerk van die topografie wat geassosieer word met horisontale rotslae?

    <p>Mesas, buttes, en koniese berge</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n gevolg van die erosie van horisontale rotslae wat verskillende hardhede het?

    <p>Vorming van hilly landskappe</p> Signup and view all the answers

    Watter proses vorm die landskappe van die Karoo deur vertikale erosie deur riviere en terugtrekking van skelaars?

    <p>Scarp terugtrekking</p> Signup and view all the answers

    Waarom is die Karoo nie geskik vir landbou nie?

    <p>Daar is 'n tekort aan water weens reënval</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke kenmerk van massive brandende gesteentes soos graniet koepels?

    <p>'n Massiewe aantal dolerite lae</p> Signup and view all the answers

    'n Geomorfologiese proses wat plateaus omskep in mesas, buttes, en koniese berge is bekend as:

    <p>'n Skerp terugtrekking</p> Signup and view all the answers

    'n Funksie van klooflandskappe soos kanyons kan insluit:

    <p>Die opwekking van hidro-elektriese krag</p> Signup and view all the answers

    'n Karakteristiek van landskappe wat deur differensiële erosie gevorm word, is:

    <p>'n Steil klipwand teenoor sagte skuinings</p> Signup and view all the answers

    'n Proses wat geleidelik landskap verander en mesas, buttes, en koniese berge vorm, is bekend as:

    <p>'n Sloopproses</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike funksie van koniese berge soos Tebus en Koffiebus in die Karoo is:

    <p>'n Visuele weergawe van scarp terugtrekking te illustreer</p> Signup and view all the answers

    Wat is die doel van 'n veiligheidsnet en versperrings in die konteks van massabeweging?

    <p>Om afvalmateriaal op te vang en infrastruktuur en mense te beskerm.</p> Signup and view all the answers

    Watter effek het die weerspieëlende eienskappe van ys en sneeu in die hoë breedtes op energie-absorpsie deur die aarde?

    <p>Dit verminder energie-absorpsie.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre gevolg van massabeweging vir die ekonomiese aspekte?

    <p>Vernietiging van infrastruktuur soos paaie en brûe.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die hoofdoel van die plant van vegetasie in die konteks van massa beweging?

    <p>Om die risiko van skuifmislukking te verminder.</p> Signup and view all the answers

    Watter gevolg het 'n kanteling van die Aarde se as op seisoenale variasies in insolasie?

    <p>Dit lei tot verskille in die hoeveelheid sonlig wat elk halfrond ontvang oor 'n jaar.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die hoofdoel van dreineringstelsels in die konteks van massa beweging?

    <p>'n Doel om waterinfiltrasie in skuinmateriaal te verhoed.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike funksie van behoumuure in konteks van massa beweging is om...

    <p>'n Fisiese ondersteuning aan onstabiele hange te bied.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike effek van insolasie op wêreldwye klimaatsones is...

    <p>'n Verskille in klimaat patrone tussen halfrondes.</p> Signup and view all the answers

    Wat dra by tot die afkoeling van atmosfeer volgens die teks?

    <p>Die reflektiewe eienskappe van ys en sneeu</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n gevolg van tropiese gebiede wat meer sonlig absorbeer as wat hulle verloor volgens insolasie?

    <p>Die tropiese gebiede kan maksimum sonlig absorbeer en min verloor.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerk van 'n Regular Slope?

    <p>Dit het 'n uniforme gradiënt.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die kenmerkende eienskap van Granite Domes?

    <p>Hulle is glad, afgerond en groot.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n saillike element van hellingvorming?

    <p>Die uitbreiding van vertikale en horisontale gewrigte in die rots.</p> Signup and view all the answers

    Watter gebeurtenis lei tot die blootlegging van Granite Domes?

    <p>Erosie en verweering van oorliggende materiaal.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n voorbeeld van 'n Convex Slope?

    <p>'n Slope wat afgerond na buite kurf soos die buitekant van 'n sfeer.</p> Signup and view all the answers

    'n Tor bestaan uit...

    <p>'n Stapel gedeeltelik afgeronde boulders.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike rol van Sills en Pipes in geologiese landskappe is...

    <p>'n Rol te speel in die vorming van horisontale lae in rotse.</p> Signup and view all the answers

    'n Karakteristieke eienskap van Tors is...

    <p>'n Stapel boulders wat glad en afgerond is.</p> Signup and view all the answers

    'n Kalahari Basin word gekenmerk deur...

    <p>'n Semi-droë streek met aride landskappe.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die vorming van Tors volgens die teks?

    <p>Water wat deur vertikale gewrigte infiltreer en chemiese verwering versnel</p> Signup and view all the answers

    Wat word bedoel met 'n berg se 'Pediment'?

    <p>Die effense, hol vlakte aan die basis van 'n helling</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van die destabilisering van 'n helling deur menslike aktiwiteite?

    <p>Grondverskerwing</p> Signup and view all the answers

    Wat is die hoofverskil tussen 'n 'Rotsval' en 'n 'Murgvloei'?

    <p>'n Rotsval behels die vinnige val van individuele klippe, terwyl 'n Murgvloei vinnig vloeiende modder is.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die impak van 'n 'Solifluction' op landskappe?

    <p>Langsame vloei van water-versadigde grond op ondeurlaatbare materiale</p> Signup and view all the answers

    Watter gebeurtenis kan 'n helling destabiliseer deur die materiaal daarvan te laat beweeg?

    <p>Swaar reëns</p> Signup and view all the answers

    'Murgvloeie' is tipies vir watter tipe klimaat omgewings?

    <p>'n Aride of semi-aride klimaat</p> Signup and view all the answers

    'Landslides' word dikwels veroorsaak deur watse faktor?

    <p>'Heavy rains'</p> Signup and view all the answers

    'Rock Falls' word hoofsaaklik veroorsaak deur watter proses?

    <p>'Weathering'</p> Signup and view all the answers

    'Skuiwe' behels die afwaartse en uitwaartse rotasionele beweging van hellingmateriaal. Wat veroorsaak hierdie beweging meesal?

    <p>'Heavy rains'</p> Signup and view all the answers

    'Earthquakes' kan 'n helling destabiliseer deur wat te doen?

    <p>'Seismic activities'</p> Signup and view all the answers

    Wat dryf die globale oseaniese strome aan volgens die teks?

    <p>Verskille in waterdigtheid</p> Signup and view all the answers

    Watter rol speel die Coriolis-effek in die oseaanbeweging?

    <p>Maak dat strome in 'n sirkel beweeg</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van die Subtropiese Hoë Druk-sone?

    <p>Koel, droë lug</p> Signup and view all the answers

    Watter proses dra by tot die vorming van hilly landskappe in warm en humid gebiede?

    <p>Erosie</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre funksie van dykes in die geologiese konteks?

    <p>'n Funksie in verband met vulkaniese aktiwiteit</p> Signup and view all the answers

    'n Landvorm wat 'n steil klipwand aan een kant het en 'n sagter skuin kant aan die ander kant word genoem...

    <p>'n Tafelberg</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke eienskap van Granite Domes is...

    <p>'n Weerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van magma wat nie op die aardoppervlak uitbars nie, maar in ruimtes binne die aardkors indring en verstyf, is die vorming van...

    <p>'n Intrusiewe vulkaniese rotslaag</p> Signup and view all the answers

    'n Solstis is 'n punt in die jaar waar...

    <p>'n Sonnestraal loodreg op 'n Wendirkirkel val</p> Signup and view all the answers

    Watter krag veroorsaak wind om van hoog na lae-drukgebiede te beweeg?

    <p>Coriolis-krag</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe wind word gekenmerk deur seisoenale omkeer in rigting en droë en nat seisoene?

    <p>Monsoon-wind</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerk van Geostropiese wind?

    <p>Dit vloei loodreg oor isobare</p> Signup and view all the answers

    Wat is die invloed van koue oseaanstrome soos die Benguela-stroom op klimaatverandering?

    <p>Dit lei tot koeler en droër toestande in sekere dele van Afrika</p> Signup and view all the answers

    Watter klimaat effek kan verwag word wanneer 'n gebied naby die see geleë is?

    <p>'n Warmer klimaat met minder temperatuurfluktuasies</p> Signup and view all the answers

    'n Langdurige droë seisoen in dele van Afrika soos Kano (Nigerië) en Atar (Mauritanië) word veroorsaak deur?

    <p>'n Subsiderende proses</p> Signup and view all the answers

    'n Kontinentale klimaat in Afrika word gekenmerk deur?

    <p>'n Droë klimaat met groot temperatuurvariasies</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van El Niño en La Niña gebeure is?

    <p>'n Impak op globale weerpatrone</p> Signup and view all the answers

    Wat is die unieke vorm van Lopoliete en hoe word dit gevorm?

    <p>Skaalvorm, gevorm deur die sink van die onderliggende laag</p> Signup and view all the answers

    Wat is die hoofoorsaak van die vorming van Granite Domes?

    <p>Vertikale en horisontale gewrigte in die rots</p> Signup and view all the answers

    Watter rol speel Dykes in die geologiese landskap?

    <p>Om vertikale rotse te sny</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke kenmerk van Sills?

    <p>Horisontale lae</p> Signup and view all the answers

    'n Kenmerkende eienskap van Tors is...

    <p>'n stapel van vergruisde rotsblokke</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primre funksie van Batholiths?

    <p>Vorming van omvangryke landvorms</p> Signup and view all the answers

    'n Beduidende rol wat massive igneous rocks in die geologiese landskap speel, is...

    <p>Invloed op geomorfologiese evolusie</p> Signup and view all the answers

    Watter faktor beïnvloed die ontwikkeling van hilly landskappe die meeste in warm en humid gebiede?

    <p>Die klimaat</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van basaltiese plateaus?

    <p>Hulle is die gevolg van lavavloei</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kritieke faktor vir die vorming van prominente heuwels binne 'n hilly landskap?

    <p>Weerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe landskap word gevorm deur vertikale erosie deur riviere en skelaar terugtrekking?

    <p>Karoo-landskappe</p> Signup and view all the answers

    Watter kombinasie van faktore vorm uiteindelik die verskillende landskappe geassosieer met horisontaal gelaagde rots?

    <p>Klimaat, chemiese verwering, weerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n primêre redes vir die vorming van 'n basaltiese plateau?

    <p>'n Opeenvolging van vulkaniese aktiwiteite</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak dat horisontale lae van rots teen verskillende tempo's verweer?

    <p>Erosie deur riviere</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerk van Karoo landskappe wat dit ongeskik maak vir landbou?

    <p>Die reënval wat te min is</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak dat plateaus oor miljoene jare tot mesas, buttes en koniese berge gevorm word?

    <p>'Scarp retreat'</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre gevolg van magma wat onder die aardoppervlak afkoel en verstyf?

    <p>Vorming van graniet domes</p> Signup and view all the answers

    Watter proses is verantwoordelik vir die verskillende landskappe soos steil rotswande en sagter helling in een gebied?

    <p>'Skuiwe' van hellingmateriaal</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n belangrike funksie van klowe vir menslike gebruik?

    <p>Hidro-elektriese kragopwekking</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike kenmerk van massiewe igneous rotsformasies is dat hulle...

    <p>'n Opvallende geologiese kenmerk is soos graniet domes of tors</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke eienskap van graniet domes en tors is...

    <p>'n Opvallende weerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    'Skarp retreat' of terugtrekking van skarpe het 'n beduidende invloed op landskappe soos...

    <p>'n Karoo landskap</p> Signup and view all the answers

    'n Geomorfologiese proses wat oorspronklik geplateausie omskep in mesas, buttes, en koniese berge, word genoem...

    <p>'Scarp retreat'</p> Signup and view all the answers

    Hoe word Laccoliete gevorm?

    <p>Deur 'n mantelagtige indringing wat die oorliggende gesteentes opdruk en 'n kenmerkende domvormige vorm skep.</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe intrusive liggaam is 'n Dyke?

    <p>Vertikale insluitings wat dwarsdeur bestaande lae sny.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van Sills?

    <p>Horisontale lae wat gevorm word as magma tussen bestaande rotslaag uitsprei.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n primêre funksie van Granite Domes en Tors?

    <p>Om kenmerkende geologiese landvorme te vorm.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die vorming van Tors?

    <p>Die perkolering van water deur gewrigte in die rots.</p> Signup and view all the answers

    'n Lopoliet word gevorm wanneer:

    <p>Magma tussen sedimentêre lae indring en 'n sauseragtige insluiting skep.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike rol van massive brandende gesteentes soos graniet koepels is:

    <p>'n Gladde, ronde rotformasie te vorm.</p> Signup and view all the answers

    'n Primêre funksie van dykes in die geologiese landskap is:

    <p>'n Magma-transportmiddel te wees.</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke kenmerk van Sills is:

    <p>'n Horisontale laag tussen rotslae.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van Granite Domes?

    <p>Hulle bestaan uit stapels afgeronde klippe.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van die vorming van Tors?

    <p>Chemiese verwering in die ondergrond</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n Regular Slope?

    <p>Helling met 'n uniforme gradiënt.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die gevolg van tropiese gebiede wat meer sonlig absorbeer as wat hulle verloor volgens insolasie?

    <p>'n Verhoging in gemiddelde temperature</p> Signup and view all the answers

    Wat is die belangrikste faktor wat hilly landskappe vorm?

    <p>Wind erosie</p> Signup and view all the answers

    'n Karakteristieke eienskap van Tors is...

    <p>'n Stapeling van afgeronde klippe</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van magma wat nie op die aardoppervlak uitbars nie, maar in ruimtes binne die aardkors indring, is...

    <p>'n Vorming van intrusiewe liggame</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke kenmerk van Granite Domes is...

    <p>'n Stapeling van afgeronde klippe</p> Signup and view all the answers

    'n Solstis is 'n punt in die jaar waar...

    <p>'n Maksimum of minimum sonlig op 'n spesifieke breedtegraad voorkom.</p> Signup and view all the answers

    'Wat veroorsaak hoë temperature op hilly landskappe in warm gebiede?'

    <p>'n Verhitting deur stadseffekte</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van massabeweging wat deur aardbewings veroorsaak word?

    <p>Magma-uitbarstings in vulkane</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van 'n Rotsval?

    <p>Los enkele klippe wat van 'n helling af val</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n karakteristieke eienskap van 'n Mudvloei?

    <p>'n Stadige beweging van modder aflope</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die ontwrigting van 'n helling se materiaal deur menslike aktiwiteite?

    <p>'n Verhoogde menslike bevolking op die helling</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n gevolg van die ondermyn van 'n helling se basis deur natural kragte?

    <p>'n Snelle af-gly van aarde materiaal</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van massabeweging na swaar reënvalle is...

    <p>'n Verhoogde risiko van helling-instortings</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe gebeurtenis kan lei tot rotasionele beweging van hellingmateriaal?

    <p>'n Misstap in die helling se topografie</p> Signup and view all the answers

    'n Soliede struktuur aan die basis van 'n helling kan...

    <p>'n Verminderende risiko vir massabeweging bied</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe geologiese aktiwiteit kan lei tot snelle beweging van rots in 'n helling?

    <p>Aardbewings of vibrasies</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre verskynsel wat die beweging van modder in mudvloei aanhelp?

    <p>Baie reënval wat modder veroorsaak om te versprei</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n primêre impak van massabeweging volgens die teks?

    <p>Vernietiging van infrastruktuur en landbougronde</p> Signup and view all the answers

    Wat is die doel van veiligheidsnette en versperrings in die konteks van massabeweging?

    <p>Om rotsvalle of puin op te vang en infrastruktuur te beskerm</p> Signup and view all the answers

    Watter funksie voer 'n draineringstelsel uit in die konteks van massabeweging?

    <p>Verminder die risiko van waterskuif in hange</p> Signup and view all the answers

    Wat is die rol van plantegroei aan hange in die konteks van massabeweging?

    <p>Om hangesiklusie te verhoog deur wortelstelsels</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeur met insolasie naby die pole?

    <p>Dit word minder direk geabsorbeer, wat tot koeler temperature lei</p> Signup and view all the answers

    'n Menslike impak van massabeweging is...

    <p>Verlies van menslike lewens as gevolg van vinnige landverskuiwings</p> Signup and view all the answers

    'n Doeltreffende mitigasiestrategie teen massabeweging kan help om...

    <p>'n Verlaging in risiko en impak van massabeweging te bewerkstellig</p> Signup and view all the answers

    'n Primêre doel van rotswande in die konteks van massabeweging is om...

    <p>'n Fisiese ondersteuning aan onstabiele hange te bied</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke eienskap van insolasie naby die ekwator is...

    <p>'n Hoë energieabsorpsie en warmer temperature</p> Signup and view all the answers

    'n Eienskap van atmosferiese sirkulasie is...

    <p>'n Vloei van hitte vanaf oorvloedige areas na defisiante areas</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorsaak van droë seisoene in Afrika, veral in gebiede noord van die Intertropiese Konvergensiesone (ITCZ)?

    <p>Subsidente lugbewegings</p> Signup and view all the answers

    Watter krag veroorsaak wind om parallel met isobare op hoë hoogtes te vloei?

    <p>Geostrofiese wind</p> Signup and view all the answers

    'n Maritieme klimaat in Afrika veroorsaak gewoonlik minimal temperatuurvariasies as gevolg van:

    <p>Koue oseaanstrome</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n primêre impak van El Niño en La Niña-gebeure op globale weerspatrone?

    <p>Veranderinge in oseaanvloei-patrone</p> Signup and view all the answers

    'n Kritieke faktor vir hilly landskappe wat in warm en humid gebiede ontwikkel, is:

    <p>Maritieme invloede</p> Signup and view all the answers

    'n Föhn-wind soos die Chinook of Berg-wind kan veroorsaak:

    <p>'n Vinnige verwarming en droging van toestande op die leewaartse kante van bergreeks</p> Signup and view all the answers

    'n Gebied naby die see ervaar gewoonlik 'n _______________ klimaat met minimale temperatuurfluktuerasies.

    <p>Maritieme</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die droë Harmattan-winde in sekere dele van Afrika?

    <p>'n Subsidente lugbeweging</p> Signup and view all the answers

    Watter aspek van die oseane speel 'n prominente rol in die modifisering van temperature oor land?

    <p>Warm en koue oseaanstrome</p> Signup and view all the answers

    'n Kritieke impak van Jet Streams op weerspatrone sluit in:

    <p>'n Beduidende invloed op stormspore en temperatuurverspreidings.</p> Signup and view all the answers

    Wat dryf die beweging van lug en temperatuur wat bydra tot die verspreiding van hitte oor die aarde?

    <p>Die oneweredige verhitting van die aardoppervlak</p> Signup and view all the answers

    Watter rol speel die Coriolis-effek in die oseaanbeweging?

    <p>Dit laat oseaanstrome links draai in die noordelike halfrond en regs in die suidelike halfrond</p> Signup and view all the answers

    Watter krag dryf die globale oseanstrome aan deur verskille in waterdigtheid as gevolg van temperatuur en soutinhoud?

    <p>Verskille in waterdigtheid deur temperatuur en soutinhoud</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe sirkulasiepatroon draai die strome regs in die noordelike halfrond en links in die suidelike halfrond?

    <p>Cycloniese sirkulasie</p> Signup and view all the answers

    Binne watter drukgebied sou jy 'n oorvloedige hoeveelheid neerslag verwag?

    <p>Ekwatoriale Laedruk-sone</p> Signup and view all the answers

    'n Landbouer wil weet waar hy 'n droër klimaat kan verwag. Na watter drukgebied moet hy soek?

    <p>Polaire Hoëdruk-sone</p> Signup and view all the answers

    'n Hiking-groep wil 'n plek kies wat min neerslag het vir hulle toer. Na watter drukgebied moet hulle soek?

    <p>'n Polêre Hoëdruk-sone</p> Signup and view all the answers

    'n Gebied met 'n hoë drukgebied naby sal waarskynlik watse tipe weerstoestande ervaar?

    <p>'n Koel, droë klimaat</p> Signup and view all the answers

    Watter invloed het hoë temperature op hilly landskappe in warm gebiede?

    <p>Dit veroorsaak dat hilly landskappe vinnig afbreek en verweer word.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die vorming van basaltiese plateaus volgens die teks?

    <p>Langdurige lava-vloei</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van hilly landskappe volgens die teks?

    <p>Prominente berge as gevolg van die weerstand van die rots</p> Signup and view all the answers

    Watter faktore speel 'n rol in die ontwikkeling van landskappe geassosieer met horisontale lae rots volgens die teks?

    <p>Weerstand teen erosie, klimaat, en aksie van water</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n moontlike uitwerking van hoë temperature op hilly landskappe in warm gebiede volgens die teks?

    <p>'n Verhoogde tempo van chemiese verweering</p> Signup and view all the answers

    Watter invloed het klimaat op die vorming van hilly landskappe volgens die teks?

    <p>'n Toename in chemiese verweering</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre faktor wat verskillende tipes landskappe vorm volgens die teks?

    <p>'n Weerstand teen erosie</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre impak van warm en koue oseaanstrome op Afrika se klimaat?

    <p>Droogte in die kusgebiede</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerk van die Karoo-landskappe wat dit ongeskik maak vir landbou?

    <p>Die gebrek aan neerslag, steil hange, en 'n dun bogrond.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke kenmerk van Sills?

    <p>Horisontale lêers gevorm tussen bestaande rotlae</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'scarp retreat' of terugtrekking van skelaars?

    <p>Die verwyding van plateaus deur laterale erosie.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre rede vir die vorming van 'n basaltiese plateau?

    <p>Die uitvloeiing van basaltiese lava oor 'n groot gebied.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die funksie van dykes in geologiese landskappe?

    <p>Skei bestaande rotlae vertikaal</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n unieke eienskap van graniet domes en tors?

    <p>'n Unieke weerstand teen weer en erosie.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak die vorming van Granite Domes?

    <p>Weersinvloede en erosie van oorliggende materiaal</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van Tors?

    <p>'Core stones' wat op mekaar gestapel lyk</p> Signup and view all the answers

    Wat is die gevolg van tropiese gebiede wat meer sonlig absorbeer as hulle verloor volgens insolasie?

    <p>Verhoogde grondtemperatuur en hittegolwe.</p> Signup and view all the answers

    'Scarp retreat' dra by tot die transformasie van plateaus na watter tipe bergformasies?

    <p>'Mesas en buttes'</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe landskap word deur horisontale rotslae gevorm wat teen verskillende koerse verweer?

    <p>'n Kanyon-landskap.</p> Signup and view all the answers

    'n Lopoliet word gevorm wanneer:

    <p>'n Vulkaniese uitbarsting 'n breër krater vorm op die vulkaan.</p> Signup and view all the answers

    'Murgvloei' is tipies vir watter tipe klimaatomgewings?

    <p>'Tropiese klimaat'</p> Signup and view all the answers

    'n Primêre funksie van dykes in die geologiese landskap is:

    <p>'n Smal skuins insittende laag rots deur vertikale krake.</p> Signup and view all the answers

    'Batholiths' kan watter soort landvorms vorm wanneer dit op die oppervlakte blootgestel word?

    <p>'Granite domes'</p> Signup and view all the answers

    'Lopoliths' word gevorm wanneer magma tussen sedimentêre lae indring en veroorsaak dat...

    <p>'Die laer laag begin sink'</p> Signup and view all the answers

    'n Solstis is 'n punt in die jaar waar...

    <p>'n Dag die kortste of langste duur het afhangende van die seisoen.</p> Signup and view all the answers

    'Sills' is horisontale lêers wat vorm wanneer...

    <p>'Magma horisontaal uitsprei tussen bestaande rotlae'</p> Signup and view all the answers

    'Massive igneous rocks' word meestal gekenmerk deur...

    <p>'Hulle vormsnelheid wanneer blootgestel aan die weersomstandighede.'</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre kenmerk van Granite Domes?

    <p>Hulle word blootgestel deur erosie en verweering.</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van Tors?

    <p>Hulle ondergaan chemiese verweering onder die oppervlak.</p> Signup and view all the answers

    Watter faset van die tor-vormingsproses veroorsaak dat rotsvorme meer afgerond raak?

    <p>Die perkolering van water deur gewrigte.</p> Signup and view all the answers

    'n Gewone helling word gekenmerk deur wat?

    <p>Instandhouding van 'n konstante hellinghoek.</p> Signup and view all the answers

    Watter rol speel Tors in die geologiese landskap?

    <p>Hulle bied waardevolle insigte in aardse geomorfoliese evolusie.</p> Signup and view all the answers

    'n Konvekse helling is soos wat?

    <p>'n Rooi kom wat na buite buig.</p> Signup and view all the answers

    'n Saillike element van hellingvorming sluit in wat?

    <p>'n Verandering in die neiging van 'n helling se hellinghoek.</p> Signup and view all the answers

    'n Primêre kenmerk van Sills is wat?

    <p>'n Horisontale laag vorm tussen bestaande rotslaagte.</p> Signup and view all the answers

    'n Konkaafse helling is soos wat?

    <p>'n Neiging wat na buite buig soos die binnekant van 'n kom.</p> Signup and view all the answers

    'n Effek van langdurige droë seisoene in dele van Afrika kan wees:

    <p>'n Verarming van grondwaterbronne en vegetasiebedekking.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die definisie van 'n bergkruin soos in die teks beskryf?

    <p>Die boonste deel van 'n heuwel, gewoonlik konvex, wat deur verwering en grondkruip beheer word.</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe natuurlike verskynsel kan 'n helling destabiliseer volgens die teks?

    <p>Aardbewing</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe massa beweging behels vinnige bewegings van aarde of rotse wat afwaarts skuif?

    <p>'n Rotsval</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'Solifluction' soos in die teks beskryf?

    <p>'n Langsame vloei van water-versadigde grond oor ondeurlaatbare materiale.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre impak van massabeweging op die omgewing volgens die teks?

    <p>Herverdeling van materiale van hoër na laer hoogtes.</p> Signup and view all the answers

    Hoe kan menslike aktiwiteite 'n helling destabiliseer volgens die teks?

    <p>Deur verwydering van plantegroei op die helling.</p> Signup and view all the answers

    'n Opvallende eienskap van 'n modderstroom is...

    <p>'n Vinnige, vloeibare vloei van modder na intense reënval.</p> Signup and view all the answers

    Hoe word 'n landskuif soos in die teks beskryf, geïnisieer?

    <p>'n Ondermyningsproses deur natuurlike kragte.</p> Signup and view all the answers

    'n Kenmerkende eienskap van 'n rotsval soos beskryf in die teks is...

    <p>'n Vry-val, stuit of rolbeweging van individuele klippe.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike rol wat massiewe uitvloeiende rotse in die geologiese landskap speel, is...

    <p>'n Vloei van lava oor groot afstande by uitbarstings.</p> Signup and view all the answers

    Hoe beïnvloed ongelyke verhitting van die aarde se oppervlak klimaatsone?

    <p>Dit help om variasies in energie-absorpsie en temperature te skep.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die doel van veiligheidsnete en versperrings in die konteks van massabeweging?

    <p>Om vallende rotse of puin op te vang en infrastruktuur te beskerm.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre oorwinning van die atmosfeer?

    <p>Om energie te absorbeer en af te gee.</p> Signup and view all the answers

    Wat veroorsaak seisoenale variasies in insolasie op aarde?

    <p>Die platligging van die aarde se as.</p> Signup and view all the answers

    Wat is die effek van insolasie naby die pole?

    <p>Dit versprei dieselfde energie oor 'n groter oppervlak.</p> Signup and view all the answers

    Hoe verskil insolasie tussen naby die ewenaar en naby pole?

    <p>'n Groter area word deur dieselfde hoeveelheid sonlig geraak naby pole.</p> Signup and view all the answers

    Hoe dra tropiese gebiede by tot die globale warmtebalans?

    <p>'n Verhoogde absorpsie van sonlig.</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike gevolg van magma wat in ruimtes binne die aardkors indring en verstyf, is die vorming van...

    <p>'n Batholiet.</p> Signup and view all the answers

    'n Kontinentale klimaat in Afrika word gekenmerk deur...

    <p>'n Warm en droë klimaat met min reënval.</p> Signup and view all the answers

    Wat dryf die lugbeweging vanaf die ewenaar na die pole?

    <p>Oneweredige verhitting van die aardoppervlak</p> Signup and view all the answers

    Watter krag veroorsaak oseaniese strome om te kurwe volgens die teks?

    <p>Korialis-effek</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre doel van globale lugbeweging volgens die teks?

    <p>Om energie van pole na ewenaar te versprei</p> Signup and view all the answers

    Wat is 'n kenmerkende eienskap van die Subtropiese Hoë Druk-sone?

    <p>Warm, droë lug</p> Signup and view all the answers

    Waar bevind die Subpoolse Lae Druk-sone?

    <p>Ongeveer 60°-70° N en S</p> Signup and view all the answers

    'n Solstis is 'n punt in die jaar waar...

    <p>'n Spesifieke sonnestraal loodreg op 'n Tropiese van Kreeftsirkel of Steenboksirkel val</p> Signup and view all the answers

    'n Maritieme klimaat in Afrika veroorsaak gewoonlik minimal temperatuurvariasies as gevolg van:

    <p>'n Samevloeiing van warm en koue strome</p> Signup and view all the answers

    'n Belangrike funksie van behoumuure in konteks van massabeweging is om...

    <p>'n Beskermende laag oor 'n aardverskuif te vorm</p> Signup and view all the answers

    Wat is die primêre rol van die Coriolis-krag in die rigting van winde op Aarde?

    <p>Dit veroorsaak wind om links te buig in die Noordelike Halfrond en regs in die Suidelike Halfrond.</p> Signup and view all the answers

    Watter tipe wind word gekenmerk deur droë, warm afwaartse winde?

    <p>Föhnwinde</p> Signup and view all the answers

    Wat is die impak van die Harmattan-winde op dele van Afrika?

    <p>Dit veroorsaak langdurige droë seisoene.</p> Signup and view all the answers

    Hoe beïnvloed oseane die klimaat in Afrika?

    <p>Proximiteit tot die see veroorsaak temperatuurfluktuerasies.</p> Signup and view all the answers

    'n Droë seisoen in dele van Afrika soos Kano (Nigerië) en Atar (Mauritanië) is primêr as gevolg van...

    <p>*Subsidensie en Harmattan-winde.</p> Signup and view all the answers

    'n Moontlike gevolg van warm en koue oseaanstromings op klimaat is...

    <p>*Modifikasie van temperature oor land.</p> Signup and view all the answers

    'n Kenmerkende eienskap van 'n maritieme klimaat is...

    <p>*Hoë humiditeit en klein temperatuurswisselinge.</p> Signup and view all the answers

    'n Unieke kenmerk van Granite Domes en Tors is...

    <p>*Hulle het 'n sferiese of torvormige uiterlike.</p> Signup and view all the answers

    Watter belangrike kenmerk maak Monsoonwinde onderskeiend?

    <p>Hulle het seisoenale omkeer in rigting wat droë en nat seisoene bring.</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Massabeweging en Menslike Reaksies

    • Massabeweging veroorsaak verlies van lewe, primêr as gevolg van vinnige landslides.
    • Ekonomiese skade word toegebring aan infrastruktuur (paaie, brûe, pyplyne) en landbougrond.
    • Transport en industrieel produktiwiteit word beïnvloed.

    Vermindering van die Effekte van Massabeweging

    • Strategieë om massa-beweging te vermindere:
      • Vegetasiebeplanting: Verhoog skuifstabiliteit deur wortelstelsels te versterk.
      • Veiligheidsnette en -barrières: Ontwerp om vallende rotsblokke of rommel te vang.
      • Drainasiesisteme: Verminder waterinfiltrasie in skuifmateriaal om skuifstabiliteit te verbeter.
      • Ondersteuningsmure: Fisiese steun aan onstabiele skuiwe om ineenstorting te voorkom.
      • Rotsbolte: Mechaniese versterking van rotsvlakke om afskeiding en val te voorkom.

    Energiabalans van die Aarde

    • Die ongelijke verwarming van die Aarde se oppervlak beïnvloed die klimaat en energiebalans.
    • Die Son se strale val meer regstreeks op die ewenaar en minder op die pole.
    • Die atmosfeer en oseane sirkulerende patrone help om hitte vanaf die ewenaar na die pole te versprei.

    Topografie Verwante aan Geskikte Rotslae

    • Kas kanskappe landskappe ontwikkel uit die proses van canyonvorming.
    • Karoo-landskappe kenmerkend deur plat vlakke en vertikale erosie.

    Skuif-elemente en -karakteristiek

    • Skuife bestaan uit vier hoof-elemente: die kreupel, die vrye gesig, die talus en die pediment.
    • Elke element speel 'n rol in geomorfologiese prosesse.

    Massabeweging en Menslike Reaksies

    • Massabeweging het 'n belangrike rol in die veld van geomorfologie, die studie van landvorme en die prosesse wat hulle vorm.
    • Massabeweging kan veroorsaak deur aardbewings, menslike aktiwiteite, natuurlike prosesse, swaar reënval, en vulkaniese aktiwiteit.### Geomorfologie

    1. Massiewe Igneuse Rots

    • Massiewe igneous rocks word gevorm wanneer magma afkoel en stol onder die aarde se oppervlak
    • Hierdie rotsformasies kom voor as noemenswaardige geologiese kenmerke soos granietkoppe of tors

    2. Intrusiewe Liggaam

    • Die vorming van intrusiewe igneous rotsliggaam is 'n direkte gevolg van magma wat nie op die aarde se oppervlak uitbarst nie, maar eerder in spasies binne die aarde se kors stol
    • Verskeie tipes intrusiewe liggaam is verwant aan massiewe igneous rocks, insluitend:
      • Batholiete: Die grootste vorme van intrusiewe liggaam, gewoonlik saamgestel uit graniet
      • Laccoliete: Paddestoel-vormige intrusies wat die oorliggende strata opwaarts druk, skep 'n duidelike koepelvorm
      • Lopoliete: Vorm wanneer magma tussen sedimentêre lae indring, veroorsakende dat die laer laag sink en 'n skoepelvorm skep
      • Dykes: Muurvormige intrusies wat dwarsdeur bestaande strata loop, gewoonlik vertikaal
      • Sille: Horisontale lae wat gevorm word wanneer magma tussen bestaande rotslae strek

    3. Granietkoppe en Tors

    • Granietkoppe is groot, gladde, ronde rotsformasies wat uit die erosie en blootstelling van batholiete of laccoliete ontstaan
    • Tors is unieke rotsformasies wat gekarakteriseer word deur stapel van gedeeltelik ronde bola
    • Die vorming van tors is grootliks toegeskryf aan chemiese verwering wat onder die oppervlak plaasvind

    4. Omgewing Verwante aan Horisontale Gelaagde Rots

    • Horisontale gelaaide rotsformasies gee riase aan verskeie tipes landskappe, afhanklik van die interaksie tussen die geologiese struktuur, klimaat, en erosie-prosesse

    • Landskappe wat verwant is aan horisontale gelaaide rots, insluitend:

      • Hellinglandskappe: Kenmerkend deur hul sagte, rondende hellings, veral in warm en vogtige streke waar hoë reënval lei tot massa-wassing en sheet-erosie
      • Basaltplata: Vorm oor miljoene jare deur uitgebreide lawa-vloei wat uit lang skeure in die aarde se kors ontstaan
      • Kanyonlandskappe: Ontwikkel in streke waar horisontale lae van rots op verskillende snelhede erodeer
      • Karoo-landskappe: Kenmerkend deur groot areas bedek met horisontale lae van rots, dikwels beskerm deur 'n laag van resistente rots soos doleriet### Inleiding tot Geomorfologie

    • Geomorfologie is die studie van landvorme en die prosesse wat hulle vorm.

    • Dit is belangrik om verstaan hoe die aarde se oppervlak gevorm is en hoe dit verander oor tyd.

    Sille en Pype

    • Sille: Horisontale lae wat gevorm word as magma tussen bestaande rotslae versprei.
    • Pype: Skoorsteen-vormige intrusies wat magma vanaf diep bronnte na die oppervlak kan vervoer.

    Granietkoppies en Tors

    Granietkoppies

    • Granietkoppies is groot, sagte, ronde rotsformasies wat gewoonlik uit die erosie en blootlegging van batholiete of lakoliete ontstaan.
    • Hierdie massiewe igniese strukture dring die sedimentêre lae binne en word later deur erosie en verwering aan die oppervlak blootgelê.

    Tors

    • Tors is unieke rotsformasies wat bestaan uit stapels van gedeeltelik geronde bolder, bekend as kernstene, wat opmekaar gestapel lyk.
    • Hulle word hoofsaaklik in gebiede met uitgebreide massiewe igniese rotsformasies, soos graniet, gevind.
    • Die vorming van tors word hoofsaaklik toegeskryf aan chemiese verwering wat onder die oppervlak plaasvind.

    Suid-Afrika se Topografie

    Oorsig

    • Suid-Afrika se topografie is diverse en omvat 'n wye reeks geografiese eienskappe.
    • Die land se gemiddelde hoogte is ongeveer 1,200 meter bo seevlak, met ongeveer die helfte van sy oppervlak op hoër hoogtes.
    • Die terrein styg van weste na ooste, tot by die Drakensberg-bergreeks, wat deel is van die Groot Eskarpment, met hoogtes tot 3,408 meter bo seevlak.

    Fisiese Streke

    • Suid-Afrika bestaan uit vyf hooffisiese streke, elk met sy eie kenmerkende geografiese eienskappe:
      1. Die Suidwes-Kaap Fold Belt-gebergte
      2. Die Kusvlakte
      3. Die Vlak Skaal-vormige Binnelandse Platoo
      4. Die Groot Karoo-bekken
      5. Die Kalahari-bekken
      6. Die Sentrale Hoëveld

    Hellinge

    Tipes van Hellinge

    • Hellinge is die gekromde, hellende oppervlakke van landvorme, wat volgens hul vorm en kontourpatrone beskryf kan word.
    • Hulle speel 'n belangrike rol in die vorming van verskeie geografiese eienskappe, soos berge, platoos en valleie.

    Helling-elemente en Kenmerke

    • Hellinge bestaan uit vier hoof-elemente, elk met sy eie rol in geomorfologiese prosesse:
      1. Die Kruin: Die top van 'n heuwel, gewoonlik konvek, waar verwering en grondkruip dominante prosesse is.
      2. Die Vrye Gesig: 'n Byna vertikale helling of klip, te steil vir los materiaal om te akkumuleer, hoofsaaklik gevorm deur massabeweging.
      3. Die Talus (Debri- of Skeurhelling): Gelegen aan die basis van die vrye gesig, dié sagte helling is gekenmerk deur deposisie.
      4. Die Pediment: 'n Effens konkawe vlakte aan die basis van die helling, hoofsaaklik gevorm deur erosie deur loop water.

    Massabeweging en Menslike Reaksies

    Oorsaak van Massabeweging

    • Massabeweging word hoofsaaklik veroorsaak deur spesifieke gebeurtenisse wat 'n helling destabiliseer tot 'n punt waar swaartekrag die weerstandskragte oorkom wat die hellingmateriaal in plek hou.
    • Hierdie gebeurtenisse sluit in:
    • Aardbewings
    • Menslike aktiwiteite
    • Ondergrawing deur natuurgeweld
    • Swaar reën
    • Vulkaniese aktiwiteit

    Tipes van Massabeweging

    • Massabeweging kan in verskeie vorme voorkom, elk met sy eie snelheid, materiaal en voginhoud:
    • Grondkruip: Die onmerkbare langsame beweging van grond oor 'n helling.
    • Soliflukse: Die langsame vloei van water-vergate grond oor ondeurdringbare materiale, hoofsaaklik in toendra-omgewings.
    • Landslyde: Die vinnige beweging van 'n massa aarde of rots oor 'n helling.
    • Rotsvalle: Die vryval, botsing of rol van individuele rotse van steil hellings, hoofsaaklik veroorsaak deur verwering en seismiese aktiwiteit.
    • Modderstrome: Die vinnige, vloeibare strome van modder, gewoonlik veroorsaak in droë of semi-droë gebiede na intensiewe reën.

    Impakte van Massabeweging

    • Die effekte van massabeweging strek tot beide die omgewing en menslike samelewings, met gevolge wat wissel van die verandering van landskappe tot ekonomiese verliese en sterftes.

    Vermindering van Massabewegingseffekte

    • Mitigasie-strategieë fokus op die vermindering van die risiko en impakte van massabeweging deur beide ingenieurs- en natuurlike oplossings.
    • Hierdie strategieë sluit in:
    • Vegetasie-aanplanting: Verbeter die stabiliteit van hellings deur die kohesie van grond te verhoog.
    • Veiligheidsnette en -barrières: Ontwerp om vallende rotse of materiaal te vang, en infrastruktuur en mense te beskerm.
    • Drainasie-stelsels: Fokus op die vermindering van water-infiltrasie in hellingmateriaal, en verlaag die risiko van hellingstorting.
    • Retaining-wande: Verskaf fisiese ondersteuning aan onstabiele hellings, en voorkom ineenstorting.
    • Rotsboutte: Stabiliseer rotsfasades deur hulle meganies te versterk, en voorkom detasjie en val.

    Energiebalans van die Aarde

    Ongelyke Verwarming

    • Die aarde se energiebalans en klimaat word beïnvloed deur die ongelike verwarming van sy oppervlak, hoofsaaklik as gevolg van die verskil in die invalshoek van die son se strale op verskillende dele van die planeet.
    • Hierdie ongelike verwarming is noodsaaklik vir die vorming van die verskillende klimaatsones oor die wêreld heen.

    Insolasie en Breedtegraad

    • Die konsep van insolasie – inkomende sonstraling – variasie aansienlik met breedtegraad.
    • Naby die ewenaar word die son se strale meer direk op die aarde se oppervlak gerig, wat hoër energie-absorpsie en warmer temperature bring.
    • Op hoër breedtegrade naby die pole word die son se strale op 'n meer skuins hoek op die aarde se oppervlak gerig, wat laer energie-absorpsie en kouer temperature bring.

    Atmosferiese Verwarming

    • Die aarde se oppervlak absorbeer hoë-energie, kortgolf-straling van die son en hersend dit as laer-energie, langgolf-infrarooi-straling.
    • Hierdie hersende straling verhit die atmosfeer vanaf onder, en dra by tot die algehele warmte van die planeet.

    Seisoenale Variasie

    • Die aarde se aksiale skuinheid ten opsigte van sy wentelbaan om die son veroorsaak seisoenale variasies in insolasie.
    • Gedurende elke hemis

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Description

    Horizontally layered rocks form distinctive geological structures, leading to various landscapes influenced by geological structure, climate, and erosional processes.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser