Hersen en Gedrag: Inleiding tot de cursus

Hersen en Gedrag: Inleiding

• Ons gedrag wordt bestuurd door onze hersenen en biologische factoren kunnen stoornissen veroorzaken.
• Een biologisch standpunt helpt om functie en disfunctie beter te begrijpen.
• Voorbeelden van stoornissen met een biologische achtergrond zijn spina bifida, autisme spectrum stoornis en cerebrale parese.
• Hersenbeschadiging kan niet hersteld worden, maar een persoon kan wel geholpen worden.

Vijf Onderdelen van de Cursus

• Cellen en informatieoverdracht, waarbij medicijnen en verdovende middelen de communicatie beïnvloeden.
• Hersenstructuur en hersenfunctie.
• Onderzoek.
• Ontwikkeling en plasticiteit, waarmee de aanpassing en verandering van de hersenen gedemonstreerd kan worden
• Stoornissen en invloeden.

Waarom Hersenen

• Hersenen sturen alles aan. Het lichaam is ontworpen om aangestuurd te worden door de hersenen.
• Hersenfuncties beschermen ons, stellen ons in staat tot nadenken, betekenis geven en onthouden.
• Door onze hersenen kunnen wij interacteren met de omgeving, waardoor wij onszelf in veiligheid kunnen brengen.
• Communicatie met en reactie op de omgeving via zintuigen, verwerking en output.
• Communicatie van de hersenen via het lichaam en de communicatie tussen hersencellen binnen de hersenen.

Hersencellen: Neuronen en Gliacellen

• Twee soorten cellen waaruit het zenuwstelsel bestaat zijn neuronen en gliacellen.
• Neuronen zijn zenuwcellen die informatie ontvangen en doorgeven.
• Gliacellen zijn ondersteunende cellen.

Neuronen: Celstructuur

• Neuronen zijn cellen met celmembraan, celkern, mitochondriën en ribosomen.
• Celmembraan sluit de cel af en bevat poriën/kanalen voor communicatie met de omgeving.
• Celkern bevat genetisch materiaal (chromosomen).
• Mitochondriën zorgen voor energievoorziening door glucose te verbranden.
• Ribosomen maken eiwitten.
• Cellichaam (soma) bevat dezelfde onderdelen als andere lichaamscellen.
• Soma is een term die specifiek voor neuronen wordt gebruikt.
• Neuronen zijn speciaal ontworpen om informatie uit te wisselen via dendrieten en axonen.

Dendrieten en Axonen: Communicatie

• Dendrieten ontvangen informatie van andere neuronen, informatie komt de cel binnen.
• Veel dendrieten per neuron, dendritische spines vergroten het oppervlak voor synapsen.
• Axon is een uitloper waarin informatie vervoerd wordt informatie wordt doorgegeven naar een andere plek.
• Axon kan vertakken in axon knopjes, en rondom de axonen zit myeline (isolatielaag).
• Informatie loopt via dendrieten naar cellichaam, wordt opgeteld en stroomt verder via het axon. via neurotransmitters.
• Informatie komt aan bij axon knopjes (presynaptische terminal), de synaps. via een volgende cel.

Gliacellen: Ondersteuning en Afweer

• Gliacellen vormen de andere helft van het hersenvolume en ondersteunen neuronen.
• Beïnvloeden communicatie/informatieverwerking tussen neuronen en geven fysieke steun.
• Astrocyten reguleren de aan- en afvoer van stoffen, produceren hersenvloeistof.
• Oligodendrocyten maken myeline, een isolatielaag rond axonen.
• Myeline beschermt de axon en zorgt ervoor dat informatie niet weglekt.
• Microglia spelen een rol in de afweer tegen virussen en bij herstelfuncties.
• Vermenigvuldigen na hersenschade om beschadigde neuronen te verwijderen.
• Radiale gliacellen begeleiden de migratie van neuronen en hun axonen dendrieten en dendrieten tijdens de embryonale ontwikkeling.
• Gliacellen spelen een rol bij de ontwikkeling van de hersenen, vormen een steiger voor verplaatsing van neuronen.
• Samengevat: steun, aan- afvoer van stoffen (astrocyten), myeline (oligodendrocyten), afweer (microglia), rol in ontwikkeling.

Het Brein en de Omgeving: Input en Informatieverwerking

• Centraal zenuwstelsel (CZS) = hersenen + ruggenmerg.
• Drie opties van informatieverwerking: zintuigen naar CZS, overdracht binnen CZS, van CZS naar spieren.
• Afferente informatiestroom: informatie wordt aangevoerd, bijvoorbeeld van zintuigen naar hersenen.
• Intrinsieke informatiestroom: communicatie binnen een structuur, bijvoorbeeld dendrieten en axon in dezelfde structuur.
• Efferente informatiestroom: informatie wordt afgevoerd, bijvoorbeeld van hersenen naar spieren.
• Sensorische neuron vangt prikkel op en stuurt signaal via axon naar iets anders (afferente informatiestroom).
• Interneuron binnen dezelfde CZS-structuur (intrinsieke informatiestroom). Motorische neuron van CZS naar ruggenmerg (efferente informatiestroom).

Bloed Hersenbarrière: Bescherming van de Hersenen

• Hersenen worden beschermd door bot (schedel), vloeistoflaagje en bloed-hersenbarrière.
• Bloed-hersenbarrière zorgt ervoor dat streng gecontroleerde stoffen de hersenen binnenkomen.
• In je lichaamscellen kunnen makkelijker infecties krijgen, vandaar dat de hersenen zo goed beschermd worden.
• Er worden geen nieuwe hersencellen bijgemaakt, waardoor bescherming essentieel is.
• Bloed-hersenbarrière wordt gevormd door de wand van de bloedvaten en bestaat uit tight junction (binnenkant) en astrocyten (buitenkant).
• Hersenen hebben bepaalde stoffen nodig om te functioneren.
• Stoffen die door de barrière kunnen: kleine moleculen, in vet oplosbare stoffen, ongeladen stoffen, zuurstof, CO2, sommige vitaminen, water met speciale kanaaltjes.
• Actief transport pompt glucose (essentiële brandstof) en aminozuren (bouwstof), sommige vitaminen en ijzer naar de hersenen.
• Schadelijke stoffen en virussen kunnen er niet doorheen. Niet alle medicijnen kunnen de barrière passeren
• Bloed-hersenbarrière kan stuk gaan door bijvoorbeeld een ongeluk.
• Hersencellen worden niet vervangen, maar de bloed-hersenbarrière kan wel herstellen.
• Neuronen hebben glucose nodig, dit is de enige voedingsstof die de bloed-hersenbarrière doorgaat in grote hoeveelheden.
• Samengevat: beschermen van functies, activiteit versterken en wijzigen op meerdere manieren, ook het zenuwstelsel en gliacellen.
• Vorm varieert afhankelijk van de functie en de verbindingen met andere cellen.