Hekim-Hasta İlişkisi Quiz

Hekim-Hasta İlişkisi

• Hekim-hasta ilişkisi, insanların arasındaki özel bir ilişki biçimidir ve olağandışı durumlarda gerçekleşir.
• Hekim-hasta ilişkisi, etik, tıbbi ve teknik boyutlardan oluşur.
• İlişkinin temel öğesi "güven"dir.
• Bilgi uçurumu, bu ilişkide önemli bir rol oynar.
• Güven, kişilik özellikleri, süreklilik, muhakeme, aydınlatılmış onam, duygular ve kararlar temel unsurlardır.
• Tıp etiği açısından, tıbbi gerçekler, koşullar ve değerler de belirleyici özelliklerdir.
• Hekim kimliği, zamandan ve yerden bağımsız, değişmez birtakım öğeler taşır. Bu, cinsiyet, yöre, etnik köken, ulus, din ve ideolojik alt bölümler gibi kişisel kimliğin ötesindeki bir meslek kimliğini ifade eder.
• Hekimin davranışı, kişisel kimliğiyle çatışsa bile, mesleki kimliğinin işaret ettiği ve güvencesi olduğu değerleri öne çıkarmasıdır.
• Yazılı tarihin hemen her yerinde ve hemen tümünde hekim olmanın özel bir anlamı vardır.
• İnsanlar ağrıdan ve acıdan kurtulmak, sağlıklarına kavuşmak için hekimlere başvururlar.
• Hekimler, diğer mesleklerden farklı olarak, insan bedenine müdahale yetkisi taşır.
• Hastalar, hekimlere bedenlerini görmelerine ve dokunmalarına izin verirler.
• Hekimlerin kendileri için en iyisini yapacağına güvenilir.
• Hasta sırlarının gizliliğine bağlı kalmak ve hastanın mahremiyetine saygı göstermek önemli deontolojik kurallardır.
• Güven, sevecen yaklaşım, mesleki yeterlik ve mesleki özerklik, hekimliğin temel değerleridir.
• Hastaların beklentileri, hekimlerin sevecen yaklaşımı, yeterliği ve özerkliği gibi tıbbın temel değerlerini bilmesi ve göstermesiyle karşılanabilir.
• Temel insan hakları ve bu değerler, tıp etiğinin temelidir.
• İletişimin önemli özelliği olan doktor seçimi, tüm yazılı sözleşmelerin üzerindedir.
• Hekim dışı değişkenler güvenin etkili olduğu değişkenlerdir. Bunlardan sağlıkla ilgili kuruluşların güvenine örnek olarak verilebilir.
• Güven, yeterliğe olan güven, beklenecek iyi niyete olan güven ve bir konuda belirli bir güven olabilir.
• İyi bir aydınlatılmış onam süreci, güven için gereklidir.
• Hekimin, sevecen yaklaşımı gerçekleştirmede etkili bir unsuru, hastayla empati kurabilme yetisi ve hastayı anlayabilmesidir.
• Empati, kendini bir başkasının yerine koyabilmek, olayları başkalarının bakış açısından görebilmek, başkalarının duygularını anlayabilmek ve başkalarını anlayışla yaklaşabilmekle tanımlanır.
• Sevecen yaklaşım, tıbbın temel değerlerinden biridir.
• Sevecen yaklaşım, başka bir insanın sıkıntısını anlamak ve onun için endişe duymak şeklinde tanımlanabilir.
• Hasta, hekimin sevecenliğini duyumsarsa, onu iyileştirme sürecine katma isteği artacak ve ona güven duyacaktır.
• Hastalık değil, hasta var.
• Hekimlerin mesleki yeterlikleri en yüksek olmalıdır.
• Hekimin yeterli olmaması, hastanın yaşamını yitirmesine veya ciddi hastalıklara yol açabilir.
• Mesleki yeterlilik, uzun bir eğitimden geçmekle sağlanır ve tıbbi bilgilerin hızlı gelişimi nedeniyle sürekli olarak korunmalıdır.
• Hekimler, geleneksel olarak hastalarını nasıl tedavi edeceklerine karar verme anlamında bireysel bir özerkliğe sahipler.
• Hastalanmak kaçınılmaz olduğundan, insanlar daima sevecen, yeterli ve özerk hekimlere gereksinim duyacaklardır.
• Hekimler arası tıbbın temel değerleri ve etik ilkelerinin değişmediği veya en azından değişmemesi gerektiği bir uzlaşı bulunmaktadır.
• Hastanın yararını kendi çıkarının üstünde tutması, hastalar arasında sosyo-ekonomik durum, ırk, din ve cinsiyet gibi özelliklere göre ayrım yapmaması, hastaya ait bilgilerin gizliliğine saygı duyma, hastanın mahremiyetine saygı göstermesi ve gereksinim duyan herkese acil sağlık hizmeti sunacağına ilişkin sözleri, tıp etiği ile belirlenen bazı ortak yönlerdir.
• Hekim-hasta ilişkisinde, hekim yararına güç dengesinin varlığı, bilgideki asimetriden kaynaklanabilir.
• Hasta, bilgisi olmayan, yargılama yeteneği düşük bir konuda yaşamsal ihtiyaçlarını hekimden karşılamak zorundadır.
• Bu asimetri, hekimin hastasına geniş bilgi vermesi, hastanın sorularına olabildiğince açık olması, soru ve endişelerini dile getirmesi için cesaretlendirmesi ve tamamlayıcı tutum benimsemesiyle giderilebilir.

Hekim-Hasta İlişki Modelleri

• Hekim-hasta ilişkisi, tanı, tedavi ve tıbbi bakım sürecinde, hasta ile hekim arasında optimum bir ilişki kurulmalıdır.

• İlişkinin doğru kurgulanması, hekime daha fazla sorumluluk yüklemektedir.

• Hekimi, mesleki bilgi ve becerisi yanında, iletişim konusunda da yeterli bilgi, beceri ve tutum sahibi olmalıdır.

• Hekim-hasta ilişkisini etkileyen özellikler şunlardır:

  • İlişkinin geçtiği uzmanlık alanı
  • Geçerli olan ve hekim tarafından benimsenecek hastalık kavramı
  • Çağda geçerli olan tedavi kavramı
  • Tıp eğitimi
  • Hekimin mesleğine ve hastalarına bakışı, kişiliği
  • İleri uzmanlaşma
  • Hekim ile hasta arasındaki para ilişkisi
  • Mekan özellikleri
  • Hekimin ilgilenmesi gereken hasta sayısı
  • Toplumun hekim-hasta ilişkisine bakışı

• Etkinlik-edilginlik ilişkisi, hastanın tamamen edilgin olması ve hekimin ona tıbbi girişimde bulunmasıdır.

• Örneğin: Koma, genel anestezi altındaki hasta.

• Eski Mısır ve Yunan uygarlıklarında, Ortaçağ Avrupası'nda görülmüştür.

• Hasta, ileri derecede uzmanlaşmış tıp bilimi ve mesleği karşısında adeta çocuk gibi kabul edilir.

• Karar hastaya bırakılırsa, kendisi için doğru olanı veya kolay olanı tercih edebilir.

• Yol gösterme-işbirliği ilişkisi, hekimin yapılması gerekenleri belirlediği ve hastanın bu görevi yerine getirdiği ilişki biçimidir.

• Örneğin: Bulaşıcı hastalıklar.

• Fransız Devrimi'nden itibaren Philip Pinel katkılarından sonra yerleşmiştir.

Karşılıklı Katılım İlişkisi

• Hekim, hastanın kendisine yararlı olmasında yardımcı olur ve hasta ve hekim bu sürece aktif olarak katılırlar.
• Paylaşımcı bir ilişkidir.
• Örneğin, kronik hastalıklar, ruh hastalıkları tedavi süreci.
• Brauer ve Freud'un katkılarıyla gelişmiştir.

Paternalizm (Babacıl Tutum)

• Başkalarının hayatını onların iyiliği için, isteklerine veya düşüncelerine bakılmaksızın kontrol etmeye çalışılması inancıdır.
• Sağlık çalışanlarının öncelikli görevi, hastanın çıkarlarının en iyi şekilde korunmasıdır.

Bilgilendirici

• Hekim, hasta karar vermesi için tüm ilgili bilgileri sağlamalı ve müdahale, bu bilgi temelinde yürütülmelidir.
• İş bölümü en iyi tıbbi sonuçları sağlar.
• Bir hasta için neyin iyi olduğu, onun kişisel değerlerine bağlı olabilir.
• Hasta bilinçsiz, beceriksiz ve etik standartlara uymayan seçimler yapıyorsa problemler ortaya çıkabilir.

Yorumlayıcı

• Hekim, hastanın değerlerini ifade etmesine yardımcı olmalı ve hastanın gerçek istediğini sağlamalıdır.
• Hastalar bilinçsiz ve tutarsız arzulara sahip olabilirler.
• Bilinçli kararlar en derin değerleri yansıtmayabilir.
• Sınırlamalar, hekimin yapabileceği tek şey, hastanın arzularını/değerlerini daha net kavramasına yardımcı olmak ancak eleştirmemektir.

Tartışmacı

• Hekim, diyalog ve tartışma yoluyla hastanın iyi düşünmesine yardımcı olmalıdır.
• Değerlerin nesnelliği esastır.
• Hastanın iyi yaşamı, arzuların tatmininden değil, olgunluk ve rasyonellikten oluşur.
• Bu model, paternalistik modelden farklı mıdır? Diyalog ve ikna arasındaki fark nedir?

Hekim-Hasta İlişkisi Modelleri

• Örnekler ve karakteristikler sunulmaktadır.

Ulusal Mevzuat

• Konuyla ilgili olan Türk kanunları ve sözleşmeleri (1928-2019 yılları arası) listelenmiştir.

Kaynaklar

• Konuyla ilişkili olan yayınlar ve makalelerin listesi verilmiştir.

Bu quiz, hekim-hasta ilişkisinin temel unsurlarını ve önemini test etmektedir. Hekimlerin mesleki yeterlilikleri, güven duygusu ve empati gibi konular üzerinde durulmaktadır. Sorular, sağlık hizmetleri bağlamında hekim-hasta etkileşiminin dinamiklerini anlamaya yöneliktir.