Ғылым философиясы және методологиясы

Бұл философиялық мектептер ежелгі Қытайда дамыған. Олардың әрқайсысы әр түрлі идеологиялар мен өмір философиясын қамтиды.

Ежелгі Қытай дәрігерлері табиғи шөптерді қолданып, акупунктура арқылы емдеуді жүзеге асырған.

Ежелгі Үндіде астрономия мен күнтізбелік есептеулерді дәл жүргізу үшін математика қолданылған.

Птолемейдің теориясы бойынша, Жер - Әлемнің орталығы, ал Күн, Ай және басқа да планеталар Жердің айналасында айналады.

Александриялық мусейон мен Александриялық кітапхана - ғылым мен білімді дамытуға бағытталған маңызды орталықтар болған.

Зерттеудің негізін құрап, ғылыми әдістерді таңдауға бағыт береді, ғылыми зерттеулерге жүйелілік пен дәлдік береді.

Эксперимент, бақылау, салыстыру, модельдеу және т.б. әдістер арқылы объективті деректер алу.

Диалектика және феноменология арқылы білімді тереңдете, оның қайшылықтарын түсініп, логикалық тұрғыдан талдайды.

Зерттеу мен білім алу процестерін жетілдіру, ғылыми білімнің жетілуіне және нақтылануына ықпал етеді.

Зерттеу нәтижелерін объективті тексеру арқылы, олардың нақтылығын және сенімділігін дәлелдеу арқылы.

Эмпирикалық бақылаулардың теориялық негіздемесімен байланыстыру, нәтижелерді теориялық тұрғыдан түсіндіру.

Мәселе, гипотеза, теория, әдіс, нәтиже және т.б. компоненттерді қамтиды.

Жекелеген тарихи фактілер мен оқиғалардың өзіндік сипаттарын баяндау, оның ерекшелігін және себептерін ашып көрсетеді.

Объектілерді математикалық және логикалық модельдер арқылы сипаттау, зерттеуді формальды және дәл жасауға мүмкіндік береді.

Ғылым философиясы ғылыми білімнің мәнін, құрылымын, жүйелігін ,қалыптасу заңдылықтарын және практикалық маңызын зерттейді.

Ғылым психологиясы ғылымдағы адамның когнитивтік процестерін (оқу, есте сақтау, шешім қабылдау), ғылыми шығармашылықты және ғылыми қоғамдағы адамдар арасындағы өзара әрекеттесуді зерттейді.

Дж.Берналдың көзқарасы бойынша ғылымның басты міндеті – қоғамның қажеттіліктеріне қызмет ету, яғни адамзаттың өмірін жақсартуға бағытталған әртүрлі мәселелерді шешуге ықпал ету.

Ғылымды ішкі дамуы арқылы талдайтын, тек ғылымның ішіндегі факторларды қарастыратын тәсіл.

Ғылыми білімнің уақытша білім жинауы немесе алдыңғы білімді жоққа шығаратын процесс ретінде сипатталатын концепция.

Сциентизм - ғылымның құдіретіне сенеді, ал антисциентизм - гілымның шекараларын анықтайды және ғылымның мәдениеттің барлық аспекттерін шешіп қоя алатын қабілетіне күмәнданады.

Ғылым тарихы мен философиясы ғылыми білімнің дамуын талдайды, оны сыни тұрғыдан зерттейді және қазіргі заманғы ғылымның қалыптасуына әсер еткен негізгі факторларды анықтайды.

Ғылыми білімді жинау, жүйелеу және қолдану үшін қолданылатын негізгі элементтер. Олар ғылыми білімнің негізгі құрылымын қалыптастырады.

Ғылымның белгілі бір саласына қатысты зерттеу нысаны. Ол ғылымның зерттеу нысанына айналады.

Ғылыми білімдерді жинау және тексеру үшін қолданылатын әдіс-тәсілдердің жүйелі жиынтығы.

Ғылыми саланың ерекше тілі, терминдері және белгілері.

Ерте замандарда ғылымның дамуында халықтық сенімдер мен діни нанымдардың әсерінен бастау алған, рационалды дәлелдермен емес, сенімге негізделген білімдер.

Парағылымның ғылымның дәлелдеріне негізделмегендігін және дәлелсіздігін көрсетеді.

Жаңа ғылыми емес ұғымдардың пайда болуы және олардың ғылыми білімдердің төмендеуіне әсер етуі.

Жүйелердің өзара әрекеттестігі мен өздігінен ұйымдасуын зерттеуге бағытталған әдіс. Жүйелердің күрделі құрылымдарын зерттеуге мүмкіндік береді.

Ғылыми зерттеулерде гипотеза қою және дәлелдеу арқылы логикалық қорытынды жасауды қамтитын әдіс.

Жүйелердің тұрақсыз жағдайлардағы өздігінен ұйымдасуы мен тепе-теңдікке келуіне негізделген ғылыми парадигма.

Ғылымның дамуына сыртқы факторлардың ықпалы, мысалы, қоғамдық сана, мәдениет, экономика, саясат, технология т.б. Ғылымды адамзат қоғамының бір бөлігі ретінде қарастыру

Ғылыми қызметтің моральдық негіздері, ғылымның адамзатқа және қоршаған ортаға әсерін ескере отырып, ғылыми зерттеулерді жүргізудің этикалық принциптері.

Қоғам мен мәдениеттің ғылыми білімді қалыптастыруға әсері. Мысалы, әрбір мәдениет ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын анықтайды.

Ғылымның дамуымен байланысты дүниетанымдық көзқарастардың эволюциясы. Ғылымның дүниетанымдық көзқараспен өзара әрекеттесуі.

Ғылыми білімнің рационалды, дәлелді және объективті сипаттамасы. Күнделікті тәжірибедегі қабылдаумен салыстырғанда, ғылыми білім дәлелденген және жүйелі болуы керек.

Ғылымның философиядан методологиялық негіздерді қабылдауы, әдістер, ұғымдар және парадигмалар арқылы. Философия ғылымға дүниетанымдық негіздерді береді, ал ғылым философияға жаңа фактілер мен ұғымдарды ұсынады

Ғылыми білім - адамзат тарихында алынған білімдердің жүйелі, ғылыми тәсілдермен жинақталған негізделген және дәлелденген жиынтығы

Дүние және әлем туралы ғылыми тәсілдермен жүргізілген жүйелі және рационалды білім

Ғылыми білімдерді алудың негізгі мақсаты, объективті ақиқатты анықтау, дәлелдерді жинау, жүйелеу және қорытындылау арқылы

Ғылымның ерекшелігі - жаңа білімді өндіру, ескісін қайтадан қарастыру және дамыту. Ғылыми білім әрдайым жаңа ақпараттардың ашылуымен, теориялардың жетілуімен және дамуымен жаңарады