Г.Мендель һәм тұқым қуу заңдары

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Аллеломорфизм термині нидән гыйбарәт?

Тәге төсләр арасындагы бәйләнештән
Генетик үзгәрешләрдән
Гендер арасындагы берләшүдән
Белгілернең парлы килүеннән (correct)

Доминант аллельнең үзенчәлеге нинди?

Рецессив аллельдән өстен була (correct)
Ата-анадан үтеп килми
Урпакта һәрвакыт күренергә тиеш
Гомозиготалы гинетик материалдан килеп чыга

Г. Мендельнең 1 кануны турында ни әйтергә мөмкин?

Фенотиплары эчке үзгәрешләрне санкцияли
Килгән белгіләр һәрвакыт геометрик формада яңара
Аллельләр һәрвакыт яңабаштан объекты формалаштыралар
Беренче буын буданнарның белгіләре бертөрле (correct)

Фенотип һәм генотип арасында нинди аерма бар?

Генотип - ген таләпләре, фенотип - гендернең күренүе (A) Signup and view all the answers

Дигибридта ничә белгеле парлар бар?

Ике (C) Signup and view all the answers

Мендельнең 2-канунының нәрсә белән бәйле икәнен беләсеңме?

Белгілернең бәйләнешсезлекләре белән (D) Signup and view all the answers

Моногибридта ничә белгеле пар бар?

Бер (C) Signup and view all the answers

Фенотипларның Ф2 буында нисбәте ничек була?

3:1 (D) Signup and view all the answers

Генотиптагы гомозиготалы һәм гетерозиготалы терминнарының аермасы нинди?

Гомозиготалыда бер аллель, гетерозиготалыда икесе (C) Signup and view all the answers

Табигатьтә белгілернең бер тобының муһимлыгы нәрсәдә?

Табигый сайлап алу өчен (A) Signup and view all the answers

Г.Мендель не нәрселерне зертләгән?

Тұқым қуалау заңдылықтары (D) Signup and view all the answers

Мендельдің будандастыру процесінде қандай белгілер есепке алынды?

Тек бір немесе өте аз белгілер (C) Signup and view all the answers

Моногибридті будандастыру не деп аталады?

Бір жұп белгілерді зерттеу (D) Signup and view all the answers

Г.Мендельдің әдістемелерінің ішінде қандай әдіс қолданылмайды?

Табиғи ортада өсімдіктерді өсіру (C) Signup and view all the answers

Фенотип не деп аталады?

Сырт пішіні (D) Signup and view all the answers

Гаметаның құрамында қандай қасиет болады?

Тек бір белгінің жұп қасиеті (B) Signup and view all the answers

Дигибридті будандастыру нені білдіреді?

Екі жұп белгілер бойынша (D) Signup and view all the answers

Г.Мендель ашқан тұқым қуалаудың негізі қандай?

Факторлар мен белгілердің басқаруы (C) Signup and view all the answers

Мендель альтернативті белгілерді зерттеу үшін қандай өсімдіктерді таңдады?

Бұршақтың әртүрлі сорттарын (D) Signup and view all the answers

Г.Мендельдің әдісінің төртінші принципі неден тұрады?

Әр буданның ұрығын бөлек септі (A) Signup and view all the answers

Study Notes

Мендель һәм Тұқым Қуу Заңдылықтары

Г. Мендельдің қазіргі заманғы генетиканың негізін қалаған жұмыстары "менделизм" деп аталады.
Мендель асбұршақ өсімдіктерінің будандастыру арқылы 1856-1863 елдері тәжірибелер жүргізді.
Тұқым қуалау белгілері ата-аналық организмдерде альтернативті жұптар ретінде берілейді.
Будандастыру түрлері:
- Моногибридті (1 белгіні зерттеу)
- Дигибридті (2 белгіні зерттеу)
- Полигибридті (көп белгілерді зерттеу)
Мендельдің тәжірибесінде жеті альтернативті белгілері:
- Тұқымы сары немесе жасыл
- Тұқымы тегіс немесе бұдыр
- Тұқым қабығы сұр немесе ақ
- Бойы биік немесе аласа

Методология

Тек бір, аз белгілері бойынша айырмашылықтары бар өсімдіктерді будандастыруға алуы.
Әр белгінің тұқым қуалауы жеке есептелді.
Талдау барысында әр өсімдік жеке қаралды.
Баламалық белгілерді есептегенде математикалық әдістер қолданылады.
Әр буданның ұрығын жеке септі.

Аллельдер мен Гендер

Фенотип - белгілердің сыртқы көрінісі, генотип - гендердің жиынтығы.
В.Иоганнсен 1903 жылы генотип және фенотип ұғымдарын енгізді.
Аллель - бір жұптағы жеке фактор.
Доминанттық және рецессивтік аллельдер: доминант - басым, рецессив - басылғыш сигналды білдіреді.

Генетикалық Заңдар

Мендельдің бірінші заңы: доминанттылық (бірінші ұрпақтың біркелкілік заңы) – Бір жұп альтернативті белгілер бойынша ажыратылганда, алғашқы ұрпақта белгілер біркелкі болады.
Ғ1 ұрпағы фенотипі бойынша бәрі сары, генотипі әр түрлі аллельдерден қалыптасады.

Екінші Заң

Доминанттық қасиет бірінші ұрпақта басым болса, екінші ұрпақта (Ғ2) белгілердің ажырауы байқалады.
Ғ2 ұрпақтар арасындағы фенотиптер 3:1, генотиптер 1АА:2Аа:1аа қатынасында бөлінеді.

Будандастыру Аяқталуы

Бірінші буын (Ғ1) будандары өзара будандасқанда, белгілердің ажырауы байқалады.
Ғ2 ұрпақтарының ¼ рецессивті, ¾ доминантты қасиеттермен болады.

Тұжырымдар

Мендельдің зерттеулері қазіргі генетиканың негізі болды.
Тұқым қуалау заңдылықтары табиғаттағы әртүрлі белгілердің таралуын түсінуге мүмкіндік береді.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Г.Мендельнең тұқым қуу заңдары менделизм дип аталад. Ул асбұршақ өсімдігіне тәжрибәләр үткәреп бу принципләрне ачты. Будандастыру тәсілләре моногибрид, дигибрид һәм полигибрид типларына бүленә.