География ғылымының негіздері

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Зерттеу пәнін жан-жақты және шынайы бейнелеуге, оның мәнін ашып көрсетуге арналған жалпы тәсілді қалай атайды?

Ғылыми әдіс (correct)

Далалық әдіс

Тәжірибелік әдіс

Сұрау әдісі

Далалық зерттеу әдістерінің қандай түрі мерзімдік сипатта болады?

Экспедиция (correct)

Лабораториялық зерттеу

Бақылау станциясы

Стационарлық зерттеу

Стационарлық зерттеу әдісі нені қамтиды?

Көшпелі зерттеулерді

Алдын ала бекітілген маршруттарды

Мерзімдік зерттеулерді

Бақылау стансысы мен ғылыми лабораторияларда жүргізілетін жұмыстарды (correct)

Қазақстанның Антарктидаға алғашқы ғылыми экспедициясы қашан ұйымдастырылды?

2011 жылы Signup and view all the answers

Экспедиция кезінде қандай тәсілдер қолданылмайды?

Ғылыми теория жазу Signup and view all the answers

Стационарлық зерттеу әдісінің сипаты қандай?

Тұрақты сипатта және зерттеулерді бір жерде жүргізу Signup and view all the answers

Далалық эксперимент қандай зерттеу әдісіне жатады?

Экспедициялық әдіс Signup and view all the answers

Далалық зерттеу әдістерінің қандай түрлері бар?

Экспедициялық және стационарлық Signup and view all the answers

География қандай ғылым салаларын зерттейді?

Табиғат пен қоғамдағы құбылыстар Signup and view all the answers

Географиялық зерттеу әдістерінің негізінде қандай түсініктер жатыр?

Табиғат пен қоғамның өзара әрекеттесуі Signup and view all the answers

Географияның зерттеу нысандарының кеңістік моделдерін жасауымен байланысты ғылым саласы қандай?

Картография Signup and view all the answers

Қай бағыт география ғылымының экологиялық проблемаларды шешуіне мүмкіндік береді?

Табиғатты пайдалану және қорғау Signup and view all the answers

География ғылымында жедел ақпараттарды пайдалану қай бағытта қолданады?

Картографиялық зерттеулер Signup and view all the answers

Тұрақты дамудың кеңістіктік әлеуетін қамтамасыз ету не туралы білім береді?

Экологиялық қауіпсіздік Signup and view all the answers

География ғылымы қандай элементтермен тығыз байланысты?

Табиғат пен қоғаммен Signup and view all the answers

География ғылымының ақпарат алуында қандай роль атқарады?

Әлеуметтік, табиғи ғылымдардың тоғысы Signup and view all the answers

География мен картография арасындағы байланыс қандай?

География картография саласына әдіс ұсынады Signup and view all the answers

Стационарлық әдіс қандай мақсатта қолданылады?

Зерттелетін нысанның кеңістік және уақыт ішіндегі өзгерістерін зерттеу Signup and view all the answers

Картометриялық талдау не үшін пайдаланылады?

Карталар бойынша координаталарды анықтау Signup and view all the answers

Жүйелеу әдісі нені зерттеуге бағытталған?

Географиялық нысанды құрама бөліктерге жіктеу Signup and view all the answers

Жалпылау әдісі нені анықтайды?

Нысанның жалпы қасиеттерін Signup and view all the answers

Салыстырмалы-географиялық әдіс кім tarafından негізделген?

А.Гумбольдт Signup and view all the answers

Деректерді өңдеу барысында не істеледі?

Бірыңғай жүйе құру Signup and view all the answers

Сандық деректер не туралы нақты мәліметтер береді?

Нысанның өлшемдері мен мерзімдері Signup and view all the answers

Материктердің орташа қалыңдығы қанша км?

35-40 км Signup and view all the answers

Геродот, Страбон, Аристотель еңбектерінде қолданылған әдіс қандай?

Салыстырмалы-географиялық әдіс Signup and view all the answers

Нысанның элементтеріне тән ерекшеліктерді анықтайтын әдіс қандай?

Жүйелеу Signup and view all the answers

Географиядағы ғылыми негіздегі алғашқы модельді кім жасады?

Иоган Генрих фон Тюнен Signup and view all the answers

Ақпараттық модель не үшін пайдаланады?

Нысанның қасиеттерін сипаттау Signup and view all the answers

Картографиялық әдіс нені зерттейді?

Географиялық нысандарды жаңа білім алу үшін пайдалану Signup and view all the answers

Графикалық модельдің мақсаты неде?

Нысандарды графикалық бейнеде көрсету Signup and view all the answers

Зерттеу нәтижелерін ауызша айтып беретін құжат түрі қалай аталады?

Баяндама Signup and view all the answers

Кестелік модель дегеніміз не?

Нысандардың шамалары ұяшықтарға орналастырылатын модель Signup and view all the answers

Ғылыми мақала не үшін жазылады?

Ғылыми немесе бұқаралық баспасөз үшін Signup and view all the answers

Модельдеу процесі нені қамтиды?

Модельді құрастыру кезеңдерін түгел қамтитын үдеріс Signup and view all the answers

Блок-сызба не үшін қолданады?

Модельдің логикалық құрылымын көрсету Signup and view all the answers

Математикалық модельдің сипаттамасы неде?

Математикалық формулалар арқылы жасалады Signup and view all the answers

Study Notes

Географиялық орта

Географиялық орта - табиғи және қоғамдық жағдайлар мен процестердің күрделі, өте ауқымды, қарама-қайшылыққа толы жүйесі.

География ғылымының ерекшеліктері

География - географиялық орта элементтерінің кеңістіктегі орны мен олардың арақатынасы туралы ғылым.
География - табиғат және қоғам туралы ғылымдардың тоғысында дамитын ғылым.
География - табиғат пен қоғамдағы құбылыстар мен процестердің өзара байланыстарын, әрекеттесуін, шарттастығын, кеңістіктік таралуын зерттейтін ғылым.
География көптеген ғылым салаларымен байланысады, алуан түрлі ақпаратты пайдаланады және оның ақпаратын басқа ғылымдар да пайдалана алады.

Географияның зерттеу нысандары

Географиялық орта элементтерінің кеңістіктегі орны мен олардың арақатынасы.
Табиғи және қоғамдық жағдайлар мен процестердің өзара байланысы.

Картография

Географиялық ортаның кеңістік моделін жасауға байланысты дамитын ғылым саласы.

Табиғи қоғамдық ғылымдар

Табиғат пен қоғам арасындағы өзара байланысты зерттейтін ғылым салалары.

География ғылымының зерттеу бағыттары

Табиғатты пайдалану және қорғау мәселелерін зерттеу.
Қоғамның өндіргіш күштерінің аумақтық ұйымдасуын зерттеу.
Тұрақты дамудың кеңістіктік әлеуетін қамтамасыз ету.
Қолданбалы картографиялық зерттеулер.

Географиялық зерттеу әдістері

Ғылыми әдіс: Зерттеу пәнін жан-жақты және шынайы бейнелеу.
Далалық әдіс: Зерттеу нысаны туралы деректерді жинақтау және өңдеу.
Экспедиция: Мерзімдік сипатта болатын далалық зерттеу әдісі.
Стационар: Тұрақты сипатта болатын далалық зерттеу әдісі.
Картографиялық әдіс: Картаны дереккөз ретінде пайдалану.
Картометриялық талдау: Карта бойынша арақашықтықтарды, координаталарды, биіктіктер мен тереңдіктерді, бағыттарды анықтау.
Статистикалық талдау: Карталарды талдап, құбылыстар арасындағы байланыстарды анықтау.
Теориялық әдіс: Зерттелетін нысанды танып білу мақсатында ой әрекетіне негізделген.
Жүйелеу: Зерттелетін географиялық нысанды немесе құбылысты құрамдас бөліктерге бөліп, оның құрылымын, қасиеттерін, байланыстарын зерттеу.
Жалпылау: Зерттелетін географиялық нысанның немесе құбылыстың құрамдас бөліктерін, олардың қасиеттерін, байланыстарын ойша біріктіру арқылы танып білу.
Салыстырмалы-географиялық әдіс: Әртүрлі географиялық аймақтарды салыстырып зерттеу.

А. Гумбольдт

Салыстырмалы-географиялық әдістің негізін салған неміс ғалымы.

Деректерді өңдеу және талдау мақсаттары:

Бастапқы материалды реттеу.
Деректердегі қателіктерді табу және қою.
Тенденция, заңдылықтар мен байланыстарды анықтау.
Жаңа фактілерді табу.
Қорытындылар жасау.

Жер қыртысы

Жердің ең беткі жұқа қабығы.
Оның орташа қалыңдығы мұхиттар астында 5-10 км, материктерде 35-40 км, биік тауларда 70 км-ге дейін жетеді.

Географиялық модельдер

Блок-сызба: Алгоритмдер мен процестерді блоктар түрінде бейнелеу.
Диаграмма: Бірнеше шамалардың арақатынасын көрсететін графикалық көрсетілім.
Модельдеу: Модельді құрастыру кезеңдерін қамтитын үдеріс.
Модель: Нақты нысанның, құбылыс немесе үдерістің жеңілдетілген үлгісі.
Ақпараттық модель: Нысан, құбылыс немесе үдерістің қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпараттардан жинақталатын модель .
Графикалық модель: Нысандар, құбылыстар немесе үдерістерді графикалық бейнелер түрінде көрнекі түрде көрсету тәсілі.
Кестелік модель: Нысандар, құбылыстар, үдерістер немесе олардың қасиеттері тізім түрінде болатын модель түрі.
Математикалық модель: Нысанның, құбылыс немесе үдерістің сандық сипаттамалары математикалық формулалар арқылы жасалатын модель түрі.

Зерттеу нәтижелерін ұсыну формалары

Ғылыми есеп: Зерттеудің әдістері, кезеңдері, мазмұны мен нәтижелері баяндалатын құжат.
Баяндама: Зерттеу нәтижесін белгілі бір ғылыми іс-шара кезінде ауызша түсіндіру.
Мақала: Ғылыми немесе бұқаралық баспасөз үшін жазылатын ғылыми мақала.

Иоган Генрих фон Тюнен

Ғылыми негіздегі алғашқы модельді жасаған мекленбургтік (Германия) помещик.
1826 жылы жасалған.

Қазақстанның Антарктидаға бірінші ғылыми экспедициясы

2011 жылы ұйымдастырылған.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Бұл викторина географиялық орта мен география ғылымының ерекшеліктері туралы негізгі түсініктерді қамтиды. Студенттер географияның көпқырлы сипаты мен оның зерттеу әдістерімен танысады. Картография және табиғи қоғамдық ғылымдардың арақатынасы да қарастырылады.