Gebelik 3. Hafta: Gastrulasyon ve Gelişim

Gebeliğin 3. Haftası: Gastrulasyon

• Gebeliğin 3. haftasında gastrulasyon evresi gerçekleşir
• Bu dönemde primer, sekonder ve tersiyer villuslar gelişir.
• Primitif çizgi oluşur.
• Üç germ tabakası (ektoderm, mezoderm ve endoderm) farklılaşır.
• Notokord gelişmeye başlar.
• Nörülasyon süreci başlar.
• Nöral krista gelişimi başlar.

Gebeliğin 3-4. Haftasında Meydana Gelen Önemli Olaylar

• Primer, sekonder ve tersiyer villuslar gelişir.
• Primitif çizgi belirginleşir.
• Üç germ tabakası (ektoderm, mezoderm, endoderm) farkedilir hale gelir.
• Notokord gelişmeye devam eder.
• Nörülasyon gerçekleşir.
• Nöral krista gelişimi devam eder.

Öğrenim Hedefleri

• Plasenta gelişiminin başlangıcı
• Trilaminar embriyo oluşumu
• Notokord oluşumu
• Nörülasyon

14. Gün ve Dokular

• 14. günde "sekonder vitellüs kesesi" ve "prekordal plak" belirmeye başlar.
• Maternal kan ve primer koryonik villus gözlenir.
• Bağılntı sapı ve amniyon epiblast hipoblast yapıları şekillenir.
• Embriyonik disk ve prekordal plak dikkate değerdir.
• Ekstraembriyonik somatik mezoderm mevcuttur

14. Gün ve Primer Villus Yapısı

• 14. günde, trofoblastik lakuner ağ oluşumu ve maternal kanın gelişiminden bahsediliyor
• Primer koryonik villüslerin sinsiyotrefoblast ile kaplı olduğu vurgulanıyor
• Sitotrofoblast merkezinde yer alıyor
• Koryon ve korionik kavite önemli yapılardır

16. Gün ve Sekonder Villus Yapısı

• 16. günde "sekonder villus yapısı"na odaklanılıyor.
• Sekonder koryonik villüs, sinsiyotrefoblastlardan oluşuyor.
• Sitotrofoblast gelişmeye devam ediyor.
• Koryonik kese duvarı ve endometriyum dikkate değerdir.
• Mezenşimal merkez önemli bir yapıdır

21. Gün ve Tersiyer Villus Yapısı

• 21. günde, "tersiyer villus yapısı" ele alınıyor.
• Sitotrofoblastik kabuk ve bağ dokusu göze çarpıyor.
• İntervillöz aralık ve maternal kan/kapillerler gözleniyor.
• Maternal sinüzoid yapıları önemlidir.

3. Hafta Bazı Olaylar

• Vitellüs kesesi extraembriyonik mezoderminde, bağlantı sapında ve koryonda izole anjiyogenez odaklarının başladığı bilgisi veriliyor
• Embriyonik kan damarlarının 2 gün sonra başladığı bilgisi veriliyor
• Mezensimal hücrelerin oluşturduğu anjiyoyoblastlar toplanarak kan adalalarını oluşturuyor
• Anjiyoblastlar yassılaşarak endotelyal hücreleri oluşturur.

21 Günlük Embriyo Primordiyal Kardiyovasküler Sistem Soldan Görünümü

• Embriyonun kalbi dorsal aortaya bağlı olarak devam eder.
• Simetrik eşli damarlara rastlanıyor
• Aortan dallar, koryon damarları ile ilişkilendirilen umblikal arterler, vitellin arterleri ve Dorsal integrsegmental arterlerden oluşur.
• Umblikal ven oksijenli kanı ve besinleri koryondan embriyoya geri getirir
• Vitelin ven, vitellus kesesindeki damarlar ile kalp tüpleri arası bağlantıyı gösterir
• Umblikal arterler oksijenden fakir kanı taşır, koryon villuslarına iletir.

3. Hafta

• Gastrulasyon, morfogenezin başlangıcıdır.
• Epiblast, primitif çizgideki hücre hareketleri ile gastrulasyonu başlatır.
• Bölümde, embriyonik diskte epiglast ve hipoblastın, bağlanma sapı ve vitellüs kesesinin yerleştirilmesi gösteriliyor.

Gastrulasyon Sırasında Hücre Hareketleri ve Hücre Şekil Değişiklikleri

• Epiblast ve hipoblast hücrelerinin hareketleri ve şekil değişiklikleri anlatılıyor.
• Bottl hücreleri ve mezoderm hücrelerinin hareketleri ve şekil değişiklikleri tanımlanıyor.
• İnvaginasyon, epiblast hücrelerinin hipoblast tabakasına doğru hareketini gösteriyor.

Primitif Yarık ve Gastrulasyon

• Primitif çizginin oluşumu, gastrulasyon başlangıcıdır.
• Embriyonik ektoderm, primitif çizginin üstünde yer almaktadır.
• Embriyonik mezoderm, primitif çizgi ile ektoderm arasındadır.
• Embriyonik endoderm, primitif çizginin altında yer almaktadır.

İç Hücre Kütlesinden Oluşan Hücre Dizileri

• Embriyonik doku dizilimleri ve türevleri açıklıklı bir şekilde anlatılıyor.
• Dizilimler arasında ektoderm, mezoderm, endoderm, extraembriyonik mezoderm, anjiyoyoblastlar ve nöroporlar gibi yapıların oluşumu anlatılıyor .

Primitif Çizgi Kaudalde Hücre Eklenmesi ve Kranialde Hücre Çoğalması

• Primitif çizginin kaudalde hücre eklenmesi, kranialde hücre çoğalması ile primitif düğüm oluşur.
• F-kesitinin düzlemi, primitif düğüm, primitif çizgi ve primitif oluk gösteriliyor.
• Ekstraembriyonik somatik mezoderm ve vitellus kesesi detaylandırılıyor.

Primitif Çizginin Derinlerindeki Hücrelerden Mezoblast Oluşumu

• Primitif çizginin derinliklerindeki hücrelerden mezoblast/mezenşim oluşur.
• Embriyonik ektoderm, prekordal plak, amniyon, ekstralebriyonik mezoderm, primitif çizgi, primitif oluk, vitellüs keseleri detaylı şekilde analiz ediliyor.
• Embriyonik ektoderm, embriyonik endoderm, mezenşim ve mezoblast oluşumu ele alınıyor

Mezoderm Gelişimi

• Primitif çizgiden göç eden hücreler, 4. haftanın ilk dönemlerine kadar mezodermi oluşturur.
• 4. haftanın sonunda, mezoderm gelişimi yavaşlar ve primitif çizgi dejenerasyona uğrar.

Notokord Gelişiminin Başlangıcı

• Bazı mezodermal hücreler primitif çukurdan kraniyale doğru göç eder.
• Embriyonik doku dizilimleri ve türevleri açıklıklı bir şekilde anlatılıyor.
• Kloak membranı, embriyonik ektoderm, notokord, nöroenterik kanal, filkel çukur, bağlantı sapı, embriyonal doku dizilimleri ve türevleri detaylı şekilde analiz ediliyor

Oluşan Notokord Uzantısında Kısa Sürede Lümen Gelişimi (Notokord Kanalı)

• Notokord uzantısında kısa sürede bir lümen (notokord kanalı) oluşur.
• Notokord, nöral plak, nöroenterik kanal, primitif çizgi, intraembriyonik mezoderm ve allantois gösteriliyor

Notokord, Embriyonun Primordial Eksenini Belirler

• Notokord, embriyonun primordial eksenini belirler ve aksiyel gelişimi için temel oluşturur.
• Omur cisimlerinin oluşacağı yeri belirler.

Notokord Uzantısının Tabanı Vitellüs Kesesinin Intraembriyonik Endodermi İle Birleşir

• Notokord uzantısının tabanı vitellüs kesesinin intraembriyonik endodermi ile birleşir.
• Birleşen tabakalar giderek dejenere olur.

Notokord Hücreleri Çoğalır, Notokord Plağı Katlanmaya Başlar

• Notokord hücreleri çoğalır, notokord plağı katlanmaya başlar.
• Orofaryngeal membran, nöroenterik kanal, embriyonik endoderm ve Vitellüs kesesi ayrıntıları veriliyor

Notokord Katlanması ve Kanal Oluşumu

• Notokord katlanması ve kanal oluşumu anlatılıyor.
• Endoderm, nöroenterik kanal, kloaka membranı, intermediyer mezoderm, paraksiyel mezoderm, lateral mezoderm, embriyonik endoderm ve notokord analizleri yer alıyor

Notokord

• Notokord vitellüs kesesinden ayrılarak tekrar sürekli bir yapı halini alır.
• Notokord omur cisimleri oluştukça dejenerasyona uğrar ve kaybolur.
• Embriyoda primer uyaran olarak görev yapar.
• Gelişmekte olan notokord üzerinde uzanan ektodermin kalınlaşmasını ve MSS primordiumu olan nöral plağın oluşmasını uyarır.

Nörülasyon

• Notokord üzerinde kalınlaşan ektoderm hücrelerinden nöral plak meydana gelir.
• 18. günde nöral plak merkezi eksen boyunca invajine olarak nöral oluğu oluşturur.

Nöral Kıvrımların Birbirine Doğru Yaklaşması

• Nöral kıvrımlar birbirine doğru yaklaşarak nöral tüpe dönüşür.
• Embriyonik ektoderm, Perikardiyal sölom, Perikardiyo-peritoneal boşluk, peritoneal sölom (boşluk), F kesitinin düzlemi, Somit, İntermediyer mezoderm, Paraksiyal mezoderm, Nöral oluk, Nöral kıvrımlar, Lateral mezoderm, Embriyonik ektoderm, Amniyon, anlatılıyor.

Nörülasyon

• Nöral tüp MSS primordiyumudur.
• Nöral tüp yüzey ektoderminden ayrılır.
• Yüzey ektodermi epidermise farklanır.
• Nörülasyon 4. haftada tamamlanır.

Nöral Ksista

• Nöral kıvrımların kenarlarındaki bazı hücreler komşu hücrelerle olan bağlantılarını kaybederler.
• Nöral tüp yüzey ektoderminden ayrıldıkça nöral krista hücreleri dorsolateral yönde göç ederler.
• Nöral krista spinal ve kranial sinirlerin duyusal gangliyonlarına köken verir.

Somitlerin Gelişimi ve Organogenez

• Somitlerin farklılaşması, mezoderm türevlerinin oluşması, embriyonun katlanması ve endoderm türevlerinin oluşması.
• Bu dönemde ortaya çıkan anomaliler (örneğin; kaudal disgenez, teratom)

Somitlerin Gelişimi

• Notokord ve nöral tüp oluştuğunda, intraembriyonik mezoderm prolifere olarak kalın ve longitudinal paraksiyel mezoderm kolonlarını oluşturur.

Somitler

• 20. ve 30. günler arası 38 çift somit oluşur.
• 5. haftanın sonunda 42-44 çift somit vardır.
• Transvers kesitlerde üçgenimsi görülürler.
• 4. ve 5. haftada belirgin olduklarından yaş belirlemede kriterdir.
• Somitler: aksiyal iskeletin çoğu, ilişkili kaslar ve ilişkili dermis'i oluştururlar.

Somitlerin Farklanması

• Somitlerin ventral ve mediyal duvarını oluşturan hücreler (sklerotom), gevşek bir yapı kazanır ve notokordu çevrelemek üzere yerlerini değiştirirler.
• Geride kalan hücrelerin dorsal duvarından miyotom ve dermatomiyotoma gelişir.
• Miyotom oluştuktan sonra dermomyotom hücreleri yüzey ektoderminin altına yayılır ve dermisi oluşturur.

Intraembriyonik Sölom Gelişimi

• İlk izole sölomik boşluklar lateral mezodermde ve kardiyojenik mezodermde görülür.
• Boşluklar birleşerek intraembriyonik sölomu oluşturur ve lateral mezodermi ikiye ayırır.

Embriyonun Kıvrılması

• Embriyo enine ve boyuna kıvrılır.
• Baş, kuyruk ve enine katlanma aynı anda gerçekleşir.

Embriyonun kıvrılması

• Bu kıvrılma ile embriyo vitellüs kesesi bağlantısında daralma olur. Embriyo boyuna kıvrılırken vitellüs kesesi endodermi ön barsak olarak embriyonun içine katılır.

Kuyruk Kıvrılması

• Nöral tüpün distal parçasının büyümesi ile eş zamanlıdır.
• Embriyo büyüdükçe kuyruk bölgesi kloaka zarı üzerinden dışa doğru ilerler.

Kuyruk Kıvrılması

• Nöral tüpün distal parçasının büyümesi ile eş zamanlıdır.
• Embriyo büyüdükçe kuyruk bölgesi kloaka zarı üzerinden dışa doğru ilerler.
• Embriyo büyüdükçe kuyruk bölgesi kloaka zarı üzerinden dışa doğru ilerler

Embriyonun Eni Kıvrılması

• Medulla spinalis ve somitlerin hızlı büyümesi ile sağ-sol yan katlantılar oluşur.
• Yan katlantılar ventrale doğru hareket ederek karın ön ve yan duvarı taslağı ve silindirik şekilli embriyoyu oluşturur.

Karın Duvarı Oluşunca Endoderm Tabakasının Bir Kısmı Embryo İçine Girer

• Karın duvarı oluşunca endoderm tabakasının bir kısmı embryo içine girerek orta barsağı oluşturur.
• Amniyon boşluğu genişledikçe extraembriyonik sölomun büyük bir kısmı ortadan kalkar ve amniyon göbek kordonunun epitelini oluşturur.

Germ Tabakalarından Gelişen Yapılar

• Ektodermden; MSS, periferik SS, epidermis, kıl, tırnak, meme bezleri, hipofiz, diş minesi, göz, kulak, burun duyu epiteli
• Mezodernden; bağ doku, kıkırdak doku, kemik doku, kas doku, böbrekler, ovaryum, testis, dalak, kalp, kan damarları, genital kanallar, vücut boşluğunu döşeyen zarlar
• Endodernden; gastrointestinal sistem, solunum yolları epiteli, tiroid-paratiroid bezler, timus, karaciğer, pankreas, mesane, üretra

4. Hafta (22-23 günlük embriyo)

• 10-12 somit seçilir.
• Kranial ve kaudalde geniş nöral tüp açıklıkları bulunur.
• 22 günlük embriyoda nöral oluk, nöral tüp, optik çukur (göz), somitler, nöral katlantılar, nöroporus anterior, posterior, görülebiliyor.

24. Gün ve Dokular

• 24. günde 1. ve 2. yutak kavisleri (mandibula ve hiyoid) belirir
• Kalp ventralde büyük bir çıkıntı olarak seçilir.
• 26. günde 3 çift yutak kavisi gözlenir.

22 Gün 5 Somitli

• Nöral oluk, Amniyonun kesit yüzeyi, M.spinalis, nöral katlantılar, primitif çizgi yerleri detaylı şekilde gösteriliyor.

22 Gün 8 Somitli

• Nöroporus anterior ve posterior, beyin, nöral tüp, somitler, amniyon kesesi, açıkça betimleniyor.

24 Gün 13 Somitli

• Nöroporus anterior ve posterior, ön beyin, medulla spinalis, nöral tüp, somitler, kalp çıkıntısı, amniyon, bağlantı sapı detaylı şekilde gösteriliyor.

26 Gün 27 Somitli

• Embriyonun uzun ve kıvrılmış bir kuyruğu vardır, somit sayısıyla ilişkilendirilmiş.

26. ve 27. Gün Üst Ekstremite Tomurcukları

• Üst ekstremite tomurcukları vücudun ventral (karın) duvarında şişkinlikler olarak belirir

28. Gün, İç Kulak Taslağı Olan Otik Çukurlar

• İç kulağın gelişimi, otik vezikül ve arka beyin boşluğu detaylı şekilde gösteriliyor.

32. Gün

• Orta beyin, lens çukuru, nazal plak, göbek kordonu, kuyruk, alt ekstremite, üst kol tomurcuğu, mezonefroz çıkıntısı ve somitler detaylı şekilde gösteriliyor.

5. Hafta

• Yüz kısa süre sonra kalp çıkıntısına değer.
• 2. yutak kavisi diğerlerine göre daha fazla gelişerek 3. ve 4. yutak kavitesinin üzerini örter.
• Her iki yanında servikal sinus denen çukurcuklar oluşur.
• Üst ekstremite kürek alt ekstremite palet şeklindedir

48. Gün Embriyonun Ekstremiteleri

• Ekstremiteler büyük değişiklikler gösterir.
• Göz kapağı, göz, dış kulak yolu, servikal fleksür, kulak kepçesi, parmak taslakları, karaciğer çıkıntısı, göbek kordonu, bilek, kuyruk detaylarını barındırıyor.

El Parmağında Parmak Taslakları Arasında Yarıklar Oluşur

• El parmağında parmak taslakları arasında yarıklar oluşur.
• Artık parmaklar ayırt edilebilir.
• Göbekte fıtıklaşma görülür.
• 7. haftanın sonunda üst ekstremitelerde kemikleşme başlar.

56. Gün

• Kafa derisindeki vasküler pleksus, göz kapağı, göz, burun, ağız, bilek, göbek kordonu, ayak (parmaklar ayrılmış), ayak tabanı, omuz, altçene ve kol bölümleri detaylı olarak veriliyor.

8. Haftadan İtibaren Embriyo Artık Fetus Adını Alır

• 8. haftadan itibaren embriyo artık "fetus" adını alır
• Tüm organ sistemleri oluşmuştur.
• Artık büyüme ve gelişme başlayacaktır.

Öğrenim Hedefleri Başlık

• Plasenta gelişiminin başlangıcı, trilaminar embriyo oluşumu, notokordun oluşumu, nörülasyon, somitlerin farklılaşması, mezoderm türevlerinin oluşması, embriyonun katlanması ve endoderm türevlerinin oluşması, bu dönemde ortaya çıkan anomaliler (örneğin kaudal disgenez, teratom).

Kaudal Disgenez

• Lumbosakral bölgedeki mezodermin kaybı, ekstremite tomurcukların füzyonu ve diğer defektlerle sonuçlanmıştır.

Teratom

• Primitif çizgi artıklarından ortaya çıkan sakrokoksigeal teratomlar, malign olabilir ve kızlarda daha sık görülür.

Bu quiz, gebeliğin 3. haftasındaki gastrulasyon evresine odaklanmaktadır. Üç germ tabakasının gelişimi, notokord ve nörülasyon sürecinin başlangıcı hakkında bilgi verecektir. Daha fazla anlayış kazanmak için bu konuyu keşfedin.