Gargara ve Yaşın Sağlık Üzerindeki Etkileri

Mikrobiyal Dental Plak ve Diş Hastalıkları

• Mikrobiyal dental plak, periodontal hastalıkların oluşumunda en önemli faktördür.
• Yaşam tarzı, genel sağlık durumu, sistemik hastalıklar, genetik faktörler de periodontal hastalık oluşumunda ve prognozunda önemlidir.
• Bazı ilaçlar: ağız kuruluğu, likenoid lezyonlar veya dişeti büyümeleri gibi yan etkilere sebep olabilir. Tek başına ilaç kullanımının dişeti büyümesi için yeterli olmadığı görülmüş, genetik yatkınlık ve enflamasyonun da önemli faktörler olduğu ortaya konulmuştur.
• Nifedipin, amlodipin ve dihidropiridinler, verapamil ve diltiazem gibi kalsiyum kanal blokerleri periodontal hastalık ile bağlantılı görülebilir.
• Antiepileptik ilaçların kullanımıyla üç ay sonra dişeti büyümesi görülebilir
• Gençlerde daha sık görülen dişeti büyümesi nadiren 40 yaşından sonra görülür

Hastalıklar ve Periodontal Tedavi

• Hematolojik hastalıklar (hemostatik hastalıklar, kırmızı ve beyaz kan hücresi hastalıkları) periodontal tedaviyi etkileyebilir.
• Trombositopeni hastaları için lokal irritasyonları gidermek ve iltihabı azaltmak için daha agresif tedavilerden kaçınmak gerekebilir.
• Eritrosit hastalıkları olanlarda kanama ve mukozal ülserleşmeler görülebilir
• Demir eksikliği anemisi gibi durumlar ağız sağlığını olumsuz etkileyebilir.
• İlaçlar, hormonal değişiklikler ve HIV enfeksiyonu da periodontal dokuları etkileyebilir.

Periodontitis Tedavisi

• Periodontitis hastalığının teşhisinde, detaylı hastalık öyküsü, klinik muayene, radyografiler ve diğer testler kullanılmalıdır.
• Tedavi planlaması yaparken, hastalığın tipi, yaygınlığı, şiddeti ve hasta uyumu gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.
• Acil periodontal tedavi, akut gingiyakitler, periodontitis apseleri, akut kombine endodontik periodontal problemler gibi durumlarda yapılır.
• Kronik periodontal hastalıklarda ise tedavi planlaması hastanın oral hijyen alışkanlıkları ve sistemik hastalıkları göz önünde bulundurularak yapılır.
• Agresif periodontitis tedavisinde erken tanı ve lokalize tipte olgularda konservatif tedavi ve oral hijyen önerilir.
• Çeşitli bakteriler, fungaller ve viral enfeksiyonlar da gingival lezyonlara neden olabilir
• Diş taşı ve plak birikimini uzaklaştırma, hastalığın gidişatını etkileyen önemli faktörlerdendir
• Hastanın uyumu, sigara, stres, diyet gibi faktörler ve ilaç kullanımı tedavinin başarısını olumsuz etkileyebilir
• Periodontal hastalığın iyileşmesi hastanın ağız bakımına ve tedaviye olan uyumuna bağlıdır

Diş Çürükleri, Devital Dişler ve Kök Rezorpsiyonu

• Aşırı çürük, dolgu veya kanal tedavisi gerektiren dişler periodontal tedaviyi etkileyebilir
• Kök rezorpsiyonları da dişlerin stabilitesini bozar.
• Hastalıkların prognozunu belirlerken genel olarak dişlerin, köklerin ve kemiğin anatomisini göz önünde bulundurmak gerekir.
• Aşırı çürük olan dişler protetik tedavi gereksinimini doğurabilir.

Halitosis (Ağız Kokusu)

• Ağız kokusuna yol açan sebepler arasında ağız içi kaynaklı (ağız sağlığı bozuklukları, bazı yiyecekler ve içecekler, ilaçlar), solunum yolu kaynaklı (sinüzit, boğaz enfeksiyonu, akciğer hastalıkları), GİS kaynaklı (malabsorbsiyon, reflü, hepatit) ve sistemik kaynaklı (diabet, böbrek yetmezliği) sebepler yer almaktadır.
• Ağız kokusunun teşhisi, organoleptik ölçüm, gaz kromatografi(GC), halimeter, beta-galaktozidaz ve amonyak ölçümleri gibi yöntemler kullanılarak yapılır.
• Halitoz tedavisi, ağız hijyenini iyileştirmek, dil fırçalamak, ağız içerisinde biriken gıdaları temizlemek, protezleri yenilemek, diş çürüklerini tedavi etmek ve sistemik hastalıkların tedavisini kapsamaktadır.
• Antibakteriyel içerikli gargaralar, ağız temizleyici ürünler ve tükürük stimülasyonu tedavide rol almaktadır.

Periodontal Cep ve Ataçman Seviyesi

• Cep derinliği, dişeti kenarı ile cep tabanı arasındaki mesafe, periodontal sorunun derecesi hakkında bilgi verir
• Ataçman seviyesi, periodontal ligamentin (PDL) mine-sement sınırına uzanan kısmıdır.
• Patolojik cep derinliği, normal sulkus derinliğinden daha fazla oluştuğunda ataçmanı olumsuz etkiler.

Furkasyon Problemleri

• Çok köklü dişlerde, köklerin birleşme yerlerindeki kemik destrüksiyonlarına furkasyon defektleri denir
• Furkasyon defektini tespit etmek için nabers sondu kullanılır.
• Radyografiler, kemik kaybını, dişlerin konumlarını ve şekillerini gösterebilir.
• Glickman, Hamp ve Tarnow & Fletcher'ın furkasyon sınıflamaları hastalığın gelişimini değerlendirmede kullanılır.

Mobilite Ölçümü

• Diş hareketliliği, 5N (500g) kuvvetle ölçülür
• Muhlemann'ın sınıflandırması, 0 (normal) ile 4 (aşırı mobil) arasında değişir
• Periotest, mobilitenin objektif değerlendirilmesinde kullanılan otomatik bir cihazdır.
• Periotest değerleri, diş hareketliğinin objektif bir ölçüsü olarak kullanılır

Radyografik Değerlendirme

• Radyografiler, periodontal hastalık teşhisinde, prognoz belirlemesinde ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde yardımcıdır.
• Radyografiler, kemik kaybını ve destrüksiyonları, periodontal ligament genişliğini, kemik yoğunluğunu ve trabeküler yapıyı gösterebilir.

Periodontal Hastalıkların Prognozu ve Tedavi Planlaması

• Hastanın yaşı; kısa sürede yıkım olan genç hastalarda prognoz kötüdür, yaşlılarda daha iyidir.
• Lokal faktörler; sistemik rahatsızlıklar, plak, diş taşı, kötü oral hijyen, furkasyon defektleri, mobilitesi ve restorasyonun uyumsuzluğu etkilidir.
• Sistemik faktörler; sigara, stres, genetik faktörler, sistemik hastalıklar (diabet, HIV, Lösemi vb.).
• Hastanın uyumu; motive, işbirlikçi hasta ve düzenli kontroller için istekli hasta etkili prognoz için uyumsaz olan hastalarda prognozu umutsuz hale getirebilir
• Tedavi, hastalığın sebebine göre değişir.
• Acil tedavi durumları; akut gingivitis, apseler, perikoronitis
• Kronik tedavi durumları; derinlik ve ataçman düzeylerine göre ayırıcı, agresif, kronik
• Prognoz belirleme; klinik semptomlar, radyografiler, hasta uyumu ve diğer faktörlerin yorumlanmasıyla yapılır.

Faz I ve Faz II Tedavi

• Faz I tedavinin amacı, iltahabi yanıtın kontrol altına alınması, plak ve taşların uzaklaştırılması ve hastalığın ilerlemesini durdurmaktadır
• Hastanın isteksizliği durumunda, prognoz olumsuz hale gelir. Aynı durumdaki vakalarda ekstraoral tedaviler veya cerrahi seçenekler uygulanır.
• Faz 2 tedavisi, cerrahi prosedürleri içermektedir. Hastalık şiddetine göre, diş çekimi, periodontal cerrahi, sistemik antibiyotik tedavisi gibi seçenekler uygulanabilir.

Ağız Kokusu (Halitosis)

• Ağız kokusunun (halitoz) nedenleri arasında ağız kaynaklı, solunum yolu kaynaklı, GİS kaynaklı ve sistemik kaynaklı sebepler yer almaktadır.
• Ağız kokusunun teşhisi organoleptik değerlendirme, gaz kromatografisi, halimeter, BETA testleri ve amonyak ölçümü gibi yöntemlerle yapılır.
• Tedavide ağız sağlığının iyileştirilmesi, dil fırçalanması, ağız-diş sağlığı alışkanlıklarının değiştirilmesi ve gereken ilaç tedavisi temel amaçtır.

Akut Gingivitis/Periodontitis ve Tedavisi

• Akut gingivitis, dişeti dokularının akut ve iltihaplı alevlenmesidir
• Hastanın uyumu, oral hijyen alışkanlıkları ve sistemik faktörler prognozu etkileyen önemli faktörlerdir

Nekrotizan Ulseratif Gingivitis (NUG)

• NUG, tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilecek, akut periodontal bir hastalıktır.
• NUG'in nedeni, genellikle gram negatif anaerobik bakterilerdir.
• Klinik olarak; ağız kokusu, eritem, ülserasyonlar, erozyonlar, ağrı, kanama ile karakterizedir.
• Tedavide, acil olarak hastaya uygun temizlik ürünleri önerilmeli ve antibiyotik tedavisi gerekir.

Primer Herpetik Gingivostomatit (PHGS)

• Primer herpetik gingivostomatit (PHGS), herpes simpleks virüsünün (HSV-1) neden olduğu akut bir gingival enfeksiyondur.
• Klinik olarak; aşırı eritem, bölgesel ağrı, vezikül oluşumu ve bunların rüptürü sonrası ülserasyon görülür.
• Tedavide, antiviral ilaçlar (örneğin, asiklovir) kullanılır; diğer semptomlara karşı destekleyici tedaviler uygulanır.

Periodontal Apseler

• Periodontal apseler, periodontal cebin içinde veya çevresinde oluşan, iltihaplı ve süpürasyonlu leşyonlardır.
• Akut ve kronik olmak üzere iki tipte olabilir.
• Görselleştirilmiş enstrümanlar kullanılarak ve/veya radyografi ile teşhis konur. Akut durumlarda cep ağzından ya da ameliyatla drenaj yapılabilir.
• Tedavide; ağız temizliği, antibiyotikler, SRP ve cerrahi tedavi seçenekleri yer alabilir.

Tedavi Prosedürleri

• Periodontal tedavi süreci, lokal ve sistemik tedavileri içerir.
• Amacı; hastalığın ilerlemesini durdurmak, ağız sağlığını korumak ve estetik fonksiyonu geri kazanmaktır
• Lokal tedaviler; plak ve taş temizliği, kök düzeltmesi, antibiyotik gargaraları gibi prosedürleri içerir.
• Sistemik tedaviler; antibiyotikler ve cerrahi girişimleri kapsayabilir