Podcast
Questions and Answers
Ғаламшар - өздігінен жарық шығармайтын аспан денесі.
Ғаламшар - өздігінен жарық шығармайтын аспан денесі.
True
Күн жүйесіндегі ғаламшарлардың саны тоғыз.
Күн жүйесіндегі ғаламшарлардың саны тоғыз.
False
Плутон қазіргі таңда үлкен ғаламшарлар санатына жатады.
Плутон қазіргі таңда үлкен ғаламшарлар санатына жатады.
False
Меркурий Күнге ең жақын ғаламшар болып табылады.
Меркурий Күнге ең жақын ғаламшар болып табылады.
Signup and view all the answers
Ғаламшарлар Күн жарығын шағылдыра алмайды.
Ғаламшарлар Күн жарығын шағылдыра алмайды.
Signup and view all the answers
Ішкі энергия - жүйедегі барлық бөлшектердің тек кинетикалық энергиясының жиынтығы.
Ішкі энергия - жүйедегі барлық бөлшектердің тек кинетикалық энергиясының жиынтығы.
Signup and view all the answers
Термодинамика энергияның өзгеруін жылу мен жұмыс арқылы зерттейді.
Термодинамика энергияның өзгеруін жылу мен жұмыс арқылы зерттейді.
Signup and view all the answers
Жүйе тепе-теңдік жағдайда болғанда, ішкі энергия өзгеріссіз қалады.
Жүйе тепе-теңдік жағдайда болғанда, ішкі энергия өзгеріссіз қалады.
Signup and view all the answers
Энергия балансының теңестіретіні тек жылу алмасу арқылы жүзеге асады.
Энергия балансының теңестіретіні тек жылу алмасу арқылы жүзеге асады.
Signup and view all the answers
Екінші термодинамикалық заң жылудың бір жүйеден екіншісіне өздігінен ағымдамайтынын білдіреді.
Екінші термодинамикалық заң жылудың бір жүйеден екіншісіне өздігінен ағымдамайтынын білдіреді.
Signup and view all the answers
Study Notes
Ғаламшарлар туралы
- Ғаламшар – өз орбитасы бойынша Күнді немесе басқа жұлдызды айнала қозғалатын, гравитациялық өріс жасауға өз салмағы жеткілікті, соның нәтижесінде шар тәріздес орбитаға ие аспан денесі.
Ғаламшарлардың жіктелуі
- 2006 жылы Халықаралық Астрономиялық Одақ ғаламшардың анықтамасын өзгертті.
- Ғаламшарлардың анықтамасына сәйкес, Плутон енді кіші планеталар (планетоидтар) санатына жатады
Күн жүйесіндегі ғаламшарлар
- Күн жүйесінде 8 ғаламшар бар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун
Меркурий
- Күнге ең жақын ғаламшар
- Күнді 88 күнде айналып өтеді
- Күнге қараған жағының температурасы +300°C, қарама-қарсы жағы -200°C
- Ғаламшар беті кратер ойықтарымен қапталған
Шолпан
- Таңертең және кешке көкте жарқырайтын бұл жұлдыз көптеген адамдардың шабыт көзі болған
- Көмірқышқыл газынан тұратын өте тығыз атмосферасы бар
- Бетінен 10000 метрге дейін жететін таулары мен өте терең ойлықтары, жазықтары анықталған
- Күнді 225 күнде айналып өтеді
- Беткі температурасы 500°C
Марс
- Қызыл ғаламшар
- 25 км биіктіктегі жанартаулар, өте терең құздар және құрғап кеткен өзен орындары бар
- Тіршілігі жоқ тас пен тозаңдар мекені
- Күнді 687 күнде айналып өтеді
- Екі серігі: Фобос және Деймос
- Жазда температурасы күндіз +20°C. Қыста түнде -125°C
Жер
- Күн жүйесінде Күннен әрі қарай санағанда үшінші ғаламшар
- Адамзаттың тіршілік ететін бесігі
- Жер бетінің 70 пайызын су алып жатыр
- Температурасы -89°C-тан +58°C-ге дейін
- Атмосферасы: тропосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера
- Жердің ішкі құрылысы: Ядро, мантия, қатты қабат
- Серігі - Ай
Юпитер
- Ғаламшарлардың патшасы деп те білінетін Юпитер күн жүйесіндегі ғаламшарлардың ең үлкені
- Күн секілді толығымен сутегі және гелийден құралған
- 16 серігі бар
- Күнді 11,9 жылда айналып өтеді
- Өз осінен айналу периоды 9 сағ. 55 мин.
- Айналу осі оның орбитасына перпендикуляр, сондықтан жылдың маусымдық ауысу мерзімдері жоқ
- Атмосферасы 89% - сутегі, 11% - гелий
- Беттік температурасы 140 К
Сатурн
- Ғаламшардың айналасындағы сақиналары астрономдардың қызығушылығын тартқан
- Кең жазықтарында өте үлкен көлемде өзендер болған, алайда бұл сұйықтықтың су емес сұйық метан болғандығы анықталған
- 17 серігі бар
- Күнді 29,5 жылда айналып өтеді
- Өз осінен 10 сағ. 14 мин.
- Атмосферасы сутегі, метан, аммиактан құралған
- Орташа температурасы - 150°C
Нептун
- Күн жүйесіндегі соңғы үлкен ғаламшар
- 1846 жылы француз Урбен Леверье, ағылшын Джон Адамс ашқан
- Күннен 6 млрд.шақырым қашықтықта орналасқан
- Күнді 247,7 жылда айналып өтеді
- Серігі – Харон
- Өз осінен айналуы 16 сағ. 7 мин.
- Атмосферасының құрамы: 13% гелий, 85% сутегі және басқа да заттар, метан
- Орташа температурасы -220°C
Уран
- Юпитермен Сатурн секілді үлкен ғаламшар
- Сатурн секілді мұның да сақиналары бар.
- Атмосферасы сутегі және гелийден тұрады.
- 1981 жылы неміс астрономы Гершель ашқан
- 15 серігі бар
- Күнді 84 жылда айналып өтеді
- Орташа тығыздығы 1,29 г/см3
- Орташа температура 60 К
- Өз осінен айналуы 17 сағ. 14 мин.
Плутон
- Ең кіші ғаламшар
- Амосферасы Азот және Метаннан құралған
Ішкі энергия
- Ішкі энергия - жүйедегі барлық бөлшектердің кинетикалық және потенциалдық энергиясының қосындысы.
Термодинамика
- Жылу мен жұмыс арқылы энергияның өзгерісін зерттейтін ғылым.
- Негізгі заңдар:
- Энергия сақталу заңы: жүйенің ішкі энергиясының өзгерісі берілген жұмыс пен жылу алмасуына тең.
- Жылу бір жүйеден екінші жүйеге өздігінен ағымдай алмайды.
- Ішкі энергия - жүйенің күйін анықтайтын маңызды көрсеткіш.
- Ішкі энергия температура мен сыртқы қысымның әсерінен өзгереді.
Жүйелердің энергия тепе-теңдігі
- Жүйенің жылу алмасуы, жұмыс істейтін орта - энергия тепе-теңдігін анықтайтын факторлар.
- Тепе-теңдік жағдайда ішкі энергия тұрақты болады.
- Әр түрлі фазалар арасында энергия алмасу жүреді.
- Динамикалық тепе-теңдік - жүйе тұрақты температура мен қысымда болатын жағдай, яғни ішкі энергия тұрақты болады.
- Энергия өткізгіштер - тепе-теңдікке жету үшін энергияның жылу, механикалық жұмыс немесе химиялық реакция түрінде алмасуы қажет.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Бұл квиз ғаламшарлар, олардың жіктелуі және Күн жүйесіндегі ғаламшарлар туралы мәліметтерді қамтиды. Сіз әлемдегі ғаламшарлардың ерекшеліктері мен тарихы туралы білесіз. Тестілеу арқылы ғаламшарлерге қатысты білімдеріңізді тексеріңіз.
