Fəlsəfədə İnsan və Cəmiyyət Problemi

Sinoplu Diogenin insanların arasından "İNSAN" axtarması, insanlığa qarşı şübhəsi olduğunu göstərir.

Fəlsəfə insan haqqında suallara qəti və son cavab verə bilmir.

Psixollogiya, antropologiya, sosiologiya kimi elmlərin yaranması fəlsəfənin insan haqqında tədqiqatını artırmışdır.

"İnsan nədir?" sualının cavabı fəlsəfənin cavab verməli olduğu üç əsas sualı: "Mən nəyi bilməyi bacararam?", "Mən nə etməliyəm?", "Mən nəyə ümid bəsləyə bilərəm?" -ə bağlıdır.

İnsanın fəlsəfi tədqiqi onun mürəkkəb varlıq cəhətlərini ortaya qoyan, aydın və qəti cavablar gətirən sahədir.

Fərd, şəxs, şəxsiyyət terminləri bir-birinin sinonimi olaraq qəbul edilə bilər.

İnsanın təbiəti haqqında elmlər, son cavablar verə bilsələr də, fəlsəfənin bu sahədə iştirakına ehtiyac yoxdur.

"İnsan - qürurlu səslənir!" ifadəsi insanın təbiəti və mahiyyəti haqqında sadəcə emosional bir ifadədir.

İbtidai cəmiyyətlərdə insanlar fərdiyyət kimi qəbul olunmayıb, daha çox ümumi bir kütlənin hissəsi kimi görünür.

Totalitar rejimlərdə fərdin müstəqil olması stimullaşdırılır.

Temperament insanın yalnız psixoloji quruluşuna təsir edir, fiziki quruluşuna təsir etmir.

Fleqmatik insanlar həyəcanlı və enerjili olaraq xarakterizə olunur.

Sanqvinik insanlar çox asanlıqla yeni şəraitə uyğunlaşırlar.

Şəxsiyyət anlayışı insanın sosial keyfiyyətlərini nəzərə almır.

Fərdiyyət anlayışı insanın təkrarolunmaz xüsusiyyətlərinin məcmusu, şəxsiyyət isə təkrarlanan xüsusiyyətləri əhatə edir.

İki fərqli insanın barmaq izlərinin eyni olması mümkündür.

Homo ludens anlayışı oynayan insanı təsvir edir.

İnsanın mahiyyətini əks etdirən təkcə Homo ludens yanaşmasıdır.

Xristian təsəvvürlərinə görə, insan xeyir və şər arasında seçim etməyə qadir deyil.

Mədəniyyət oyundan yaranır və insanın fantaziyasını gerçəkləşdirmək üçün imkanlar yaradır.

F.M.Dostoyevskiyə görə, insanın mahiyyəti tam aydındır.

Fərd, cəmiyyətin bütöv bir varlığıdır.

İnsan yalnız əmək fəaliyyəti vasitəsilə tam mahiyyətini əldə edə bilər.

Fərd, sosial varlığın atomları kimi qəbul edilə bilər.

İnsanın dərin mahiyyəti yalnız bioloji aspektdədir.

R.Dekart insanı 'fikirləşən əşya' adlandırmışdır.

Homo faber termini istehsal edən insanı ifadə edir.

İnsanın fəaliyyəti yalnız məqsədyönlü ola bilər.

Holland kulturoqu Y.Heyzinqa zəkaya olan inamın güclü olduğunu bildirib.

İnsanın həyatını təkmilləşdirən alətlər daş ərsisindən başlayaraq müasir texnikaya qədər inkişaf edir.

Aristoteleyə görə insanın mahiyyətini onun ətrafdakı dünyanı qavrayışında axtarmaq lazımdır.

İctimai münasibətlərin məcmusu insanın fərdi mahiyyətini müəyyənləşdirir.

Həyatın mənası subyektiv yanaşma ilə yalnız fərdi insanın məqsədlərində axtarılır.

Viktor Frankl 1905-1997-ci illərdə yaşamış avstriyalı psixoloqdur.

Cəmiyyət yalnız insanların şüurundan asılı olan subyektiv cəhətləri əhatə edir.

Cəmiyyətin inkişafına təsir edən yalnız iqtisadi faktorlar mövcuddur.

Cəmiyyətin iqtisadi sferası istehsal, bölgü, mübadilə və maddi nemətlərin istehlakını əhatə edir.

Adamın həyat yolunu seçməsi üçün tam azadlıq yoxdur.

Cəmiyyətin dörd əsas sferası iqtisadi, sosial, siyasi və mənəvi olaraq müəyyən edilir.

İnsanlar cəmiyyətin obyektiv gerçəkliyini tam olaraq dəyişdirə bilər.

Cəmiyyətin siyasi sferasının əsas elementlərinə ictimai şüur daxildir.

Dövlətin əsas funksiyalarından biri xarici siyasəti həyata keçirməkdir.

Mənəvi fəaliyyət insanların mənəvi tələbatlarını əhatə etmir.

İctimai şüurun elementləri arasında yalnız gündəlik şüur mövcuddur.

Həmkarlar ittifaqları cəmiyyətin siyasi sferasının əsas elementlərindən biridir.

Mənəvi münasibətlər insanların mənəvi dəyərlərin mübadiləsidir.

Requlyativ funksiya cəmiyyətdə nizam-intizamı tənzimləmək məqsədini güdür.

Fərdi şüur cəmiyyətin kollektiv hisslərini ifadə edir.