Falsifikasiya Prinsipi və Həqiqət
48 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Ayrı-ayrı müddəalardan daha ümumi xarakterli müddəalara keçid nə adlanır? __________

deduksiya

Mücərrəd biliklərin inteqrasiyası necə adlanır? __________

korrelyasiya

Şüur vasitəsilə varlığın tərəf və əlaqələrinin əks etdirilməsinə nə deyilir? __________

refleksiya

İnsanın mahiyyəti deyil, yalnız hadisələri dərk etdiyini iddia edənlər kimlərdir? __________

<p>apologetlər</p> Signup and view all the answers

Bu cərəyana görə, dünyanı dərk etmək üçün əsas vasitə __________dır.

<p>zəkadır</p> Signup and view all the answers

İdrakın subyektinin obyektlə birbaşa qarşılıqlı təsir prosesi aşağıdakılardan hansıdır? __________

<p>təcrübə</p> Signup and view all the answers

Şeylərin mənasının dərki prosesi necə adlanır? __________

<p>anlama</p> Signup and view all the answers

Praktikanın idrak prosesində rolu hansıdır? __________

<p>praktika</p> Signup and view all the answers

Praktika təbiətin dəyişdirilməsinə yönəlmiş mənəvi ______dir.

<p>fəaliyyət</p> Signup and view all the answers

Məzmunu insandan asılı olmayan bilikə ______ adlanır.

<p>obyektiv həqiqət</p> Signup and view all the answers

Dekart həqiqətin meyarını biliyin zəkada ______ oyatmamasında görür.

<p>şübhə</p> Signup and view all the answers

Həqiqəti birbaşa dərk etmə qabiliyyətinə ______ adlanır.

<p>intuisiya</p> Signup and view all the answers

Falsifikasiya prinsipi K.Popperin ______ndə elmi biliyin kriterisidir.

<p>nəzəriyyəsində</p> Signup and view all the answers

Həqiqətin praqmatik konsepsiyası ______ nəyi həqiqət hesab edir?

<p>nəticələrin</p> Signup and view all the answers

İkili həqiqət haqqında təlimin mahiyyəti ağılın həqiqəti ______ əsasını təşkil edir.

<p>elmin</p> Signup and view all the answers

Dünyanı olduğu kimi əks etdirən bilik ______ adlanır.

<p>həqiqət</p> Signup and view all the answers

Ontologiya hansı məsələni özünə daxil edir? _____ların mənşəyi və formaları

<p>ziddiyyət</p> Signup and view all the answers

Materiyanın təşkili səviyyələri hansılardır? _____, yaxud hadisənin təşkili səviyyəsi

<p>predmet</p> Signup and view all the answers

Materializmə görə fəlsəfənin əsas məsələsi nələr arasındakı münasibəti ifadə edir? _____ və insan

<p>varlıq</p> Signup and view all the answers

Yalnız bir substansiyadan çıxış edən fəlsəfi cərəyan necə adlanır? _____

<p>monizm</p> Signup and view all the answers

Orta əsrlər xristian fəlsəfəsində “həqiqi varlıq” nə idi? _____ın varlığı

<p>Allahın</p> Signup and view all the answers

Qədim yunan fəlsəfəsi varlığa hansı mövqedən yanaşırdı? _____ mövqeyindən

<p>Materializm</p> Signup and view all the answers

Relyasion konsepsiya məkan və zamanı mahiyyətcə nə hesab edirdi? _____

<p>Münasibət</p> Signup and view all the answers

“Qeyri-varlıq” məfhumunun sinonimləri aşağıdakılardan hansılardır? _____ və gerçəklik

<p>mövcudluq</p> Signup and view all the answers

İdrak prosesini idarə edən prinsiplərin, üsul və qaydaların məcmusu necə adlanır? ______

<p>metodlar</p> Signup and view all the answers

Elmi idrakın hansı səviyyəsi təcrübi faktları ümumiləşdirərək konsepsiyalar hazırlayır? ______

<p>induktiv</p> Signup and view all the answers

Məzmunu insandan asılı olmayan bilik necə adlanır? ______

<p>obyektiv həqiqət</p> Signup and view all the answers

Hissi idrakın hansı formaları mövcuddur? ______

<p>duyğu, qavrayış, təsəvvür</p> Signup and view all the answers

Elmi idrakın empirik və nəzəri səviyyələrinin universal metodu hansılardır? ______

<p>müşahidə, eksperiment və müqayisə</p> Signup and view all the answers

Orta əsrlər Qərb fəlsəfəsinin qnoseoloji prinsipi nədir? ______

<p>rasionalizm</p> Signup and view all the answers

Fəlsəfədə deduksiya hansı məna kəsb edir? ______

<p>mütləqləşdirmə</p> Signup and view all the answers

Elmi idrakın nəzəri səviyyəsinin metodları aşağıdakılardan hansılardır? ______

<p>ideallaşdırma və tarixilik və məntiqi təhlil metodu</p> Signup and view all the answers

“Hilozoizm” hansı dünyagörüşü forması üçün səciyyəvidir? ______

<p>Dini</p> Signup and view all the answers

İnsanı konkret müşahidə və təcrübə hüdudlarını aşıb keçməyə vadar edən ______dır.

<p>Obrazlı düşünmə qabiliyyətidir</p> Signup and view all the answers

Dini səviyyə, dünyagörüşünün formalaşma ______dır.

<p>xüsusiyyətlərindən biridir</p> Signup and view all the answers

Din və fəlsəfə insanın ______ tələbatından qaynaqlanırlar.

<p>Tamamlanmış (mütləq) biliyə can atmaq</p> Signup and view all the answers

İlk başlanğıclar haqqında təlim nəyin ______ daxildir?

<p>predmetinə</p> Signup and view all the answers

Yunan fəlsəfəsinin ilk məktəbləri ______ güclü təsiri altında idi.

<p>Mifologiyanın</p> Signup and view all the answers

Daosizm dünyanı izha edərkən nədən ______ edirdi?

<p>çıxış</p> Signup and view all the answers

Yunan fəlsəfəsinin ilk məktəblərindən fəlsəfənin mücərrəd təfəkkürə yüksəlişi yolunda ciddi ______ kimlər atdı?

<p>addımları</p> Signup and view all the answers

Şərq Peripatetizmi orta əsrlər Şərq fəlsəfəsində yunan fəlsəfəsi və xüsusilə, ______ ideyalarına əsaslanaraq ateizmi təbliğ edir.

<p>Aristotel</p> Signup and view all the answers

İşraqilik fəlsəfəsinin banisi ______dir.

<p>Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi</p> Signup and view all the answers

İşraqilik fəlsəfəsində islama uyğunlaşdırılmış yeni bir ______ nəzəriyyəsi yaradılmışdır.

<p>emanasiya</p> Signup and view all the answers

Orta əsrlərdə Azərbaycan fəlsəfəsində peripatetizmin nümayəndələri arasında ______ və S.Urməvi də vardır.

<p>Ə.Bəhmənyar</p> Signup and view all the answers

Orta əsrlər Azərbaycan fəlsəfəsinin əsas cərəyanları arasında ______ və işraqilik var.

<p>peripatetizm</p> Signup and view all the answers

Azərbaycanda islama qədərki fəlsəfi təlimlər arasında ______ və Maniçilik vardır.

<p>Zarvanizm</p> Signup and view all the answers

İbn-Sina ______ və irrasional bilik növlərini fərqləndirir.

<p>rasional</p> Signup and view all the answers

Şərq peripatetiklərinə görə ilk səbəbdən emanasiya prosesində ilk yaranan ______dir.

<p>işıqdır</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Ontologiya nədir?

Ontologiya varlığı, onun təbiətini, strukturunu və kateqoriyalarını öyrənən fəlsəfi təlim sahəsidir.

Ontologiya hansı sualları araşdırır?

Ontologiya varlığın mənşəyi, universal əlaqələri, mahiyyəti və formaları barədə sualların cavablarını axtarır.

Məkan və zaman kateqoriyaları - hansı konsepsiyalar mövcuddur?

Məkan və zamanın təbiəti ilə bağlı müxtəlif fəlsəfi baxışlar mövcuddur, bunlardan substansial və relyasion konsepsiyalar misaldır.

Materializmin əsas məsələsi nədir?

Materializm fəlsəfi cərəyanında varlıq və təfəkkürün münasibəti əsas məsələlərdən hesab olunur.

Signup and view all the flashcards

Monizmin növləri hansılardır?

Monizm fəlsəfi cərəyanında varlığın vahid substansiyadan əmələ gəldiyi müxtəlif növləri vardır. O, materialist və idealist monizm kimi təsnif edilir.

Signup and view all the flashcards

Varlığın formaları hansılardır?

Varlıq müxtəlif formalarda özünü büruzə verir. Bunlara materiya və cisim, təbiət və heyvanat aləmi, insan və ictimai varlıq daxildir.

Signup and view all the flashcards

Relyasion konsepsiya məkanı və zamanı necə təyin edir?

Relyasion konsepsiyaya görə, məkan və zaman əlaqələrin və münasibətlərin nəticəsidir.

Signup and view all the flashcards

Qədim yunan fəlsəfəsində varlığa yanaşma?

Qədim yunan fəlsəfəsində varlığa, əsasən, materializm mövqeyindən yanaşılırdı.

Signup and view all the flashcards

Praktika

Təbiətin dəyişdirilməsinə yönəlmiş mənəvi fəaliyyət və ya bilik əldə etməyə yönəlmiş maddi fəaliyyət.

Signup and view all the flashcards

Marksisit fəlsəfəsində həqiqətin meyarı

Praktika.

Signup and view all the flashcards

Obyektiv həqiqət

Insandan asılı olmayan bilik.

Signup and view all the flashcards

Həqiqət

Dünyanı olduğu kimi əks etdirən bilik.

Signup and view all the flashcards

Duyğu

Həqiqəti birbaşa dərk etmə qabiliyyəti.

Signup and view all the flashcards

Nisbi həqiqət

Predmeti tam həcmdə əks etdirməyən həqiqət.

Signup and view all the flashcards

Falsifikasiya prinsipi

Elmi biliyin kriteriyası və elmə qeyri-elmi fikir ayrılması.

Signup and view all the flashcards

Verifikasiya prinsipi

Elmi biliyi qeyri-elmi hökmlərdən ayırmaq vasitəsidir.

Signup and view all the flashcards

Analogiya

Bir maddəyə xas olan bəzi xüsusiyyətlərin fikrən ona oxşar başqa bir maddəyə köçürülməsi.

Signup and view all the flashcards

Sintez

Ayrı-ayrı hissələrin birləşdirilərək daha kompleks bir bütövlüyün yaradılması.

Signup and view all the flashcards

İnkişaf Prosesi

Fərdi və cəmiyyət daxilində inkişaf edən proses.

Signup and view all the flashcards

İnuksiya

Ayrı-ayrı fakt və müşahidələrdən daha ümumi prinsip və qanuna keçid.

Signup and view all the flashcards

İdrakın Mənbəyi

Biliyi əldə etməyin, qəbul etməyin başlanğıcı.

Signup and view all the flashcards

Rasionnalizm

Düşüncənin, ağılnın dünyanı dərk etmək üçün əsas vasitə olduğunu irəli sürən fəlsəfi cərəyan.

Signup and view all the flashcards

Intuisiya

Problemlərin həlli üçün bilinməyən bir şüur qabiliyyəti

Signup and view all the flashcards

Aqnostiszm

Obyektiv dünyanın mahiyyətinin dərkedilməyən olduğunu inkar edən təlim.

Signup and view all the flashcards

İdrak prosesini idarə edən prinsiplər, üsullar və qaydaların məcmusu

Elmi idrakda istifadə edilən qaydalar, metodlar və prinsiplər toplusu.

Signup and view all the flashcards

Elmi idrakın empirik səviyyəsi

Təcrübi faktları ümumiləşdirib anlayışlar yaradan elmi idrak səviyyəsi.

Signup and view all the flashcards

Elmi idrakın nəzəri səviyyəsi

Elmi idrakın, empirik səviyyədən alınan təcrübəyə əsaslanaraq tədqiqatlar aparan və ümumiləşdirmələr edən səviyyəsidir.

Signup and view all the flashcards

Rassional idrak formaları

Ağıl və məntiqin istifadəsi ilə öyrənmə üsulları.

Signup and view all the flashcards

Hissi idrak formaları

Duyğularla qavrayış və təsəvvürlə qəbuledilmə yolu ilə idrak üsulu.

Signup and view all the flashcards

Elmi idrakın səviyyələri (ümumi)

Elmi idrakın empirik və nəzəri səviyyələrini ehtiva edən proses.

Signup and view all the flashcards

Elmi idrak metodları

Elmi mühakimə etmək və tədqiqat aparmaq üçün istifadə edilən sistematik proseslər və üsullar.

Signup and view all the flashcards

Şərq Peripatetizmi nədir?

Şərq Peripatetizmi, Orta əsrlərdə İslam fəlsəfəsində ortaya çıxmış bir cərəyandır. Aristotel ideyalarına söykənən bu təlim fəlsəfəni İslam dünyasına yaymış və ateizmi təbliğ etmişdir.

Signup and view all the flashcards

İşraqilik fəlsəfəsinin banisi kimdir?

İşraqilik fəlsəfəsinin banisi Şeyx Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi olaraq bilinir. O, 12-ci əsrdə İran əsilli filosof və mistik idi.

Signup and view all the flashcards

İşraqilik təliminin əsas xüsusiyyətlərindən biri nədir?

İşraqilik fəlsəfəsində emanasiya nəzəriyyəsi İslama uyğunlaşdırılmışdır. Bu nəzəriyyəyə görə kainat ilahi bir işıq mənbəyindən yayılan işıqlar vasitəsi ilə meydana gəlir.

Signup and view all the flashcards

Orta əsrlərdə Azərbaycan fəlsəfəsində Peripatetizmin nümayəndələri kimlərdir?

Orta əsrlərdə Azərbaycan Peripatetizminin əsas nümayəndələri arasında Eynəlqüzat Miyanəci, Əbubəkr Bərdəi, Şeyx Sədreddin Urməvi və Nəsirəddin Tusi sayıla bilər.

Signup and view all the flashcards

Orta əsrlər Azərbaycan fəlsəfəsi hansı əsas cərəyanları əhatə edir?

Orta əsrlər Azərbaycan fəlsəfəsi üç əsas cərəyanı əhatə edər: Ortodoksal islam fəlsəfəsi, Peripatetizm və İşraqilik.

Signup and view all the flashcards

Azərbaycanda İslamdan əvvəlki fəlsəfi təlimlər hansılardır?

Azərbaycanda İslamdan əvvəlki fəlsəfi təlimlər arasında Məzdəkilik, Zarvanizm və Maniçilik xüsusi yer tutur.

Signup and view all the flashcards

İbn-Sinanın fərqləndirdiyi bilik növləri hansılardır?

İbn-Sina biliyi iki əsas növə ayırır: praktik bilik və nəzəri bilik.

Signup and view all the flashcards

Sufizmi İslam şəriətinə uyğunlaşdıran filosof kimdir?

Sufizmi İslam şəriətinə uyğunlaşdıran filosof Imam Gəzali (əl-Qəzali) hesab olunur.

Signup and view all the flashcards

Hilozoizm nədir?

Hilozoizm, hər şeyin, hətta canlı olmayan şeylərin belə, canlandığı və ruh sahibi olduğu fikrinə əsaslanan bir dünyagörüşü formasıdır.

Signup and view all the flashcards

İnsanın abstrakt düşüncəyə yüksəlməsinin səbəbi nədir?

İnsan, şüuru və məntiqi təfəkkürü sayəsində konkret müşahidə və təcrübə hüdudlarını aşıb keçə bilir.

Signup and view all the flashcards

Dünyagörüşünün formaları

Dünyagörüşünün səviyyələri, formalaşma xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir. Bunlara adi-gündəlik və nəzəri səviyyələr daxildir.

Signup and view all the flashcards

Biliyə mənəvi-etik münasibət

Biliyə mənəvi-etik münasibət, biliyin yalnız elmi əsaslarla deyil, həm də əxlaqi prinsiplərə uyğun olmasını nəzərdə tutur.

Signup and view all the flashcards

Din və fəlsəfənin kökü

Din və fəlsəfə insanın tamamlanmış (mütləq) biliyə can atmaq, hər şeyi dərk etmək, hər şeye məna vermək kimi köklü tələbatlarından qaynaqlanır.

Signup and view all the flashcards

İnsanın dünyada yeri məsələsi

İnsanın dünyada yeri məsələsi naturfəlsəfi problemlər qrupuna daxildir.

Signup and view all the flashcards

İlk başlanğıclar haqqında təlim

İlk başlanğıclar (ən başlanğıc) haqqında təlim ontologiyanın predmetidir.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Mifologiya İcmalarında Başlıca Funksiyalar

  • Mifologiya, icmalar daxilində metodoloji, aksioloji və idraki funksiyaları yerinə yetirir.
  • Tənzimləmə və inzibati funksiyaları da yerinə yetirilir.

İbtidai Şüurun Sinkretizmi

  • Fərqli olanların (məsələn, təbiət və insanın) bir-birinə qovuşuq kimi dərk edilməsi.
  • Maddi və mənəvinin ayrılmamışlığı.

Dini Şüurun Əsasını Təşkil Edənlər

  • İdeallar
  • Bilik
  • Etiqad
  • Əqidə
  • Miflər

İnsanın Mütləq Biliyə Olan Tələbatını Ödəmə Vasitələri

  • Elm
  • Fəlsəfə
  • Din
  • Mifologiya
  • Incəsənət

Elmin Funksiyaları

  • Kainatın mənşəyini araşdırmaq
  • Atmosfer proseslərini proqnozlaşdırmaq
  • Canlı aləmin təkamülünü öyrənmək
  • Mikroaləm proseslərini araşdırmaq
  • Kainatın mənşəyini araşdırmaq

Elm Biliyinin Formalaşması Üçün Vacib Amillər

  • Müşahidə
  • Təcrübə

Dünyagörüşünün Formalaşması

  • Konkret-elmi biliklər
  • Peşə bilikləri
  • Siyasi biliklər
  • Dini biliklər
  • Ümumiləşmiş biliklər

Fəlsəfənin Predmeti

  • Dünyanın dərk edilənliyi məsələsi
  • Biliyin gerçəkliyə münasibəti məsələsi
  • Biliyin riyazi əsaslandırılması
  • Elmi nəzəriyyənin qurulması metodları
  • Biliyin eksperimental təsdiqi
  • Mürrəkkəb sistemlərin idarə edilməsi

Fəlsəfi Təhsil

  • Müstəqillik
  • Əməksevərlik
  • Dəqiqlik
  • Tənqidi yanaşma

Fəlsəfənin Meydana Gəlməsi Üçün Zəruri Şərtlər

  • Əqli əməyin fiziki əməkdən ayrılması
  • Tayfa birliklərinin təşəkkül tapması
  • Əkinçiliyin meydana çıxması
  • Vaxtı hesablama sisteminin tərtib edilməsi
  • Qədim demokratiya nümunələrinin meydana çıxması

Fəlsəfənin Predmetini Tam Şəkildə Əhatə Edən

  • Bütöv bir tam kimi baxılan dünya
  • Təbiət
  • Cəmiyyət
  • Insanın psixik həyatı
  • Iqtisadi sistem

Fəlsəfənin Bölmələri

  • Aksioloji
  • Qnoseologiya
  • Ontologiya
  • Təbiət fəlsəfəsi
  • Sosial fəlsəfə

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

00341 Fəlsəfə (AZ) (3) PDF Past Paper

Description

Bu testdə falsifikasiya prinsipi, mücərrəd biliklərin inteqrasiyası və şüurun dünyanı dərk etmə üsulları haqqında suallar yer alır. Falsifikasiya teoriyası və onun elmi bilikdəki rolu da müzakirə edilir. Əgər siz fəlsəfə və elmi biliyə maraq göstərirsinizsə, bu test sizin üçün uyğundur.

More Like This

Popper's Falsification Principle
53 questions

Popper's Falsification Principle

LargeCapacityPolonium avatar
LargeCapacityPolonium
Understanding Falsification of a Document
12 questions

Understanding Falsification of a Document

DistinctiveAstatine avatar
DistinctiveAstatine
Falsification Theory and Research Ideology
5 questions

Falsification Theory and Research Ideology

QuaintPythagoras696 avatar
QuaintPythagoras696
Falsification Theory and Its Impacts
98 questions

Falsification Theory and Its Impacts

RomanticCedar avatar
RomanticCedar
Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser