Examen Geschiedenis 2024 - Heksen en Duivels

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wie wordt beschouwd als de belangrijkste figuur binnen de samenleving?

De adel

De boer (correct)

De stadsbewoner

De clerk

Wat vormt een tegenstelling binnen de eerste stand?

Dia 1 vs. dia 2

Grote boeren vs. kleine boeren

Adel vs. clergy

Hoge clerus vs. lage clerus (correct)

Wat zijn twee voorbeelden van pushfactoren voor verstedelijking?

Opleiding en avontuur

Zoeken naar werk en sociale status

Vluchten om te overleven en armoede (correct)

Conflict en luxe

Wat is een kenmerk van de sociale positie van vrouwen in de vroegmoderne samenleving?

De beeldvorming over vrouwen werd door mannen bepaald. Signup and view all the answers

Wat zijn belangrijkste verkeerswegen tussen stad en platteland voor gewone mensen?

Markten Signup and view all the answers

Wat is een pullfactor die mensen naar de stad aantrekt?

Meer kans op werk Signup and view all the answers

Wat wordt gezien als een gevolg van verstedelijking voor de betrokken elites?

Ze hebben woonverblijven in de stad en landhuizen op het platteland. Signup and view all the answers

Wat typeert de culturele verschillen tussen het platteland en de stad?

De stad wordt gezien als beschaafd en elegant. Signup and view all the answers

Wat leidde in de landbouw tot hongersnood na een oorlog?

Vernietiging van oogsten Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke oorzaak van hongersnood?

Weersomstandigheden Signup and view all the answers

Waarom werd verzet tegen de standenmaatschappij hardhandig onderdrukt?

Omdat de standen door God waren bepaald Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'cordon sanitaire' in havensteden?

Een quarantainemaatregel voor schepen Signup and view all the answers

Wat leidde tot hongercrisissen in de periode van slechte weersomstandigheden?

Opraken van zaadvoorraden Signup and view all the answers

Welke sociale groep werd verantwoordelijk geacht voor het beschermen en besturen?

Adel Signup and view all the answers

Welke naam is niet gerelateerd aan syfilis?

Romeinse ziekte Signup and view all the answers

Wat beschrijft het beste de rol van de derde stand in de vroegmoderne samenleving?

Zij werken en produceren. Signup and view all the answers

Hoe werd Columbus afgebeeld in het 19e-eeuwse schilderij in het Amerikaanse Parlement?

Als een beschaafde veroveraar Signup and view all the answers

Wat was een gevolg van de overtuiging van Amerikaanse politici in de 19e eeuw met betrekking tot Columbus?

Het bestrijden en uitwissen van de cultuur van Native Amerikanen Signup and view all the answers

Hoe wordt Columbus in de moderne tijd voornamelijk beschouwd door activisten?

Als een negatief symbool van hedendaags racisme Signup and view all the answers

Wat beschrijft het proces van 'accordeondemografie'?

Een cyclus van bevolkingsschommelingen door sterftecrisissen Signup and view all the answers

Wat was typisch voor de huwelijksleefstijl in West-Europa tijdens de vroegmoderne tijd?

Hoge huwelijksleeftijd met wederzijdse toestemming Signup and view all the answers

Wat typeert het huishouden in West-Europa tijdens de vroegmoderne tijd?

Klein kerngezin met veel celibatairen Signup and view all the answers

Welke variabele is niet een onderdeel van historische demografie?

Sociabiliteit Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van de aanpassing van de herdenking van Columbus in de moderne tijd?

Erkenning van koloniale uitbuiting en genocide Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste reden voor de procedures rond het huwelijk in de vroegmoderne samenleving?

Om discussies over de geldigheid van huwelijken te vermijden. Signup and view all the answers

Wat was een van de redenen dat weduwen zich konden staande houden na het overlijden van hun echtgenoot?

Ze hadden ervaring met huishouden en budgetbeheer. Signup and view all the answers

Welke van de volgende uitspraken betreft een vooroordeel over vrouwen volgens Martin Luther?

Vrouwen zijn goed enkel als moeders. Signup and view all the answers

Wat behoren tot de 7 werken van barmhartigheid binnen de christelijke traditie?

Doden te begraven. Signup and view all the answers

Volgens Juan Luis Vives, wie kwamen in aanmerking voor bijstand?

Eerlijke gezinnen getroffen door oncontroleerbare tegenslagen. Signup and view all the answers

Wat was een reactie van de samenleving op de veranderingen in de vroegmoderne tijd?

Er was een versterking van de maatschappelijke orde. Signup and view all the answers

Welke van de volgende keuzes geeft beperkingen aan vrouwen in de vroegmoderne samenleving weer?

Vrouwen hadden beperkingen, maar ook mogelijkheden zoals werken. Signup and view all the answers

Wat was een gevolg van de publieke opinie in de vroegmoderne samenleving?

Strengere overheidsmaatregelen tegen afwijkend gedrag. Signup and view all the answers

Wat was de rol van handelsgenootschappen in de internationale handel?

Ze stimuleerden internationale handel. Signup and view all the answers

Welke innovatie zorgde ervoor dat handelaars grotere bedragen konden verhandelen zonder fysiek geld?

Wisselbrief. Signup and view all the answers

Waarvoor diende een centrale bank in het handelsstelsel?

Om bankbiljetten uit te geven en de geldhoeveelheid te controleren. Signup and view all the answers

Wat maakte de naamloze vennootschap mogelijk voor handel?

Beperking van aansprakelijkheid van handelaars. Signup and view all the answers

Wat was een belangrijke economische troef voor een succesvolle handelsmetropool?

Voorzieningen zoals handelbeurzen. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de beurs vergeleken met een gewone markt?

Handelaars verhandelden contracten en toekomstige leveringen. Signup and view all the answers

Wat was de verandering in de opvatting over hekserij aan het einde van de middeleeuwen?

Heksen werden gezien als handlangers van de duivel. Signup and view all the answers

Wat was een gevolg van de introductie van papiergeld?

Het verlaagde de kosten van geldtransacties. Signup and view all the answers

Wat is een essentieel kenmerk van mondialisering?

Wereldwijd gedreven handel en interactie tussen landen. Signup and view all the answers

Welke rol speelde de drukkunst in de heksenwaan van de vroegmoderne tijd?

Het zorgde voor een brede verspreiding van ideeën over hekserij. Signup and view all the answers

Wat was een belangrijke oorzaak voor de toegenomen heksenvervolgingen?

Nieuwe juridische procedures zoals foltering. Signup and view all the answers

Wie droeg in de meeste gevallen bij aan de geschriften over hekserij?

Mannelijke geleerden. Signup and view all the answers

Wat was een veelvoorkomende drogreden rondom hekserij?

Heksen veroorzaakten een miskraam door aanraking. Signup and view all the answers

Wat was het effect van economische onzekerheid op de heksenvervolgingen?

Het verhoogde de behoefte aan een zondebok. Signup and view all the answers

Welke verandering vond plaats met betrekking tot Cathelyne van den Bulcke in de jaren?

Zij werd terechtgesteld in 1590 en had in 2021 eerherstel. Signup and view all the answers

Wat waren de opvattingen van het gewone volk over hekserij in de vroegmoderne tijd?

Zij gebruikten goedkope, sensationele nieuwsbrieven. Signup and view all the answers

Study Notes

Examen Geschiedenis 2024 - Nieuwe tijd van heksen en duivels

Het middeleeuwse beeld van een heks: iemand die een deal met de duivel had gesloten in ruil voor magische krachten, vooral vrouwen.
Oorsprong van het hekserij-idee in de middeleeuwen: een slechter klimaat (kleine ijstijd) met extreme weersomstandigheden en mislukte oogsten, gepaard met pestepidemieën. Deze rampen konden niet worden verklaard, waardoor een zondebok nodig was. Mensen die hun ziel aan de duivel hadden verkocht, werden beschuldigd.
Kenmerken van een heks: merkteken van de duivel (moedervlek, wrat of litteken), magische krachten (zoals gedaanteverwisseling) en licht gewicht (kunnen vliegen).
De heksenhamer: een boek dat alles over heksen beschrijft.
Heksenfeest (heksensabbat): een nachtelijke bijeenkomst van heksen, vaak in de context van zwarte magie.
Vervolging van heksen: martelen voor bekentenissen, waterproeven en weepproeven, en straffen. Verbrenning op de brandstapel was een gemeenschappelijke straf, al kon de doodstraf ook op andere manier worden uitgevoerd.
Locaties van heksenvervolgingen: Heilig Romeinse Rijk, met Zwitserland als een relatief frequent geval van heksenvervolging per hoofd van de bevolking.
Evolutie van heksenvervolging: Vanaf de 17e eeuw werd het steeds moeilijker om iemand schuldig te verklaren zonder marteling, en wetenschap nam toe, wat het belang van de duivel verminderde.

### Examen Geschiedenis 2024 - Veelvoorkomende drogredenen

Beschuldigingen van het veroorzaken van een miskraam door aanraking (bijv. een schouderklopje): waren onterecht, omdat er geen oorzakelijk verband was.
Er is geconstateerd dat er corruptie bestond bij heksenvervolgingen: men betaalde om iemand als heks te laten vervolgen, of men vreesde zelf beschuldigd te worden.

### Examen Geschiedenis 2024 - Perspectieven in bronnen

De meeste bronnen over hekserij waren geschreven door mannelijke geleerden.
Een interessant ander perspectief is dat van de beschuldigden zelf.

Examen Geschiedenis 2024 - Opvattingen over hekserij en duivels in de vroegmoderne tijd

Gewone volk: Baseerde zich op sensationele nieuwsbrieven (D7)
Intellectuele elite: gebruikte Latijnse handleidingen voor heksenjagers (D5) of kritische werken (D6)
Heksenprocessen vonden meestal plaats in landelijke gebieden, geleid door lokale autoriteiten.
Hekserij is een cultureel fenomeen, gebaseerd op goedkope bronnen, geinterpreteerd door intellectuele experts.

### Examen Geschiedenis 2024 - Houding van het Lierse stadsbestuur door de eeuwen heen

1590: Cathelyne van den Bulcke werd veroordeeld voor hekserij.
2012: Start van herdenkingen met een erkenning van onrechtvaardigheid.
2021: Formeel eerherstel van Cathelyne.

### Examen Geschiedenis 2024 - Gevolgen van de opkomst van de drukkunst

Verspreiding van ideeën over hekserij, leidde tot meer heksenvervolgingen.
Gevolg van multicausaliteit, bijdragen van lokale autoriteiten, juridische procedure en economische onzekerheid.

Examen Geschiedenis 2024 - Impact van toegenomen interculturele contacten in de vroegmoderne tijd

Slavenhandel: tussen de 16e en 19e eeuw werden 932.500 Afrikanen als slaven naar Amerika vervoerd, met name naar de Caraïben en Brazilië. Dit veroorzaakte veel ellende en leed.
Columbian Exchange: belangrijke uitwisseling van planten, dieren en micro-organismen tussen de continenten. De impact hierop varieert: grotere voedselvariatie maar ook de verspreiding van dodelijke ziekten.
Invloed op cultuur (taal en religie): Missionering leidde tot culturele dominantie en vermenging van talen en religies.

Examen Geschiedenis 2024 - Wereldwijde impact van interculturele contacten

Mensen: Vermenging van genetische populaties.
Milieu: Vermenging van gewassen en ziekten.
Cultuur: Vermenging van talen en culturele invloeden.

Examen Geschiedenis 2024 - Columbus: held of schurk

Nationale trots: Columbus wordt beschouwd als een nationale held, ondanks dat hij nooit voet zette op Amerikaanse bodem.
Evolutie van beeldvorming: in het 19de-eeuwse schilderij wordt Columbus afgebeeld als een beschaafde veroveraar, terwijl de Native Amerikanen zich onderdanig tonen.
Politieke context: het schilderij past bij de opvatting dat Europeanen beschaving brachten.
Kritiek op Columbus: Columbus is een negatief symbool voor hedendaagse activisten, die Columbus gebruiken om hedendaagse racisme en discriminatie van Native Amerikanen aan te klagen.
Historische kritiek: De herdenking van Columbus wordt herzien in het licht van koloniale uitbuiting en genocide.

Examen Geschiedenis 2024 - Relaties en gezinnen in de vroegmoderne tijd

West-Europees huwelijk: hoge huwelijksleeftijd, eigen huishouden na huwelijk, verstandshuwelijken of contracten tussen families.
Huishoudens: kleine kerngezinnen met veel ongehuwden in West Europa vs. lage huwelijksleeftijden en ouders regelen huwelijken in China.

Examens Geschiedenis 2024 - Geleidelijke verstedelijking

Uitzonderingen op verstedelijking: politieke-administratieve hoofdsteden, draaischijven voor handel, geografische ligging van handelscentra.
Aantrekkingskracht steden: economische motieven, sociale motieven, culturele motieven.
Uitwisseling tussen stad en platteland: via markten vs. landhuizen/woonverblijven.
Positie van vrouwen in de vroegmoderne tijd: vrouwen moesten gehoorzamen aan hun echtgenoot, celibataire vrouwen riskeerden armoede en de beeldvorming over vrouwen werd door mannen bepaald.

Examen Geschiedenis 2024 - Weduwen na het overlijden van hun echtgenoot

Redenen om zelfstandig te kunnen functioneren: voortzetten van de zaken van de echtgenoot, steun van kinderen of een sociaal netwerk, ervaringen met huishouden en beheer van het budget.
Vooroordelen: vrouwen waren alleen maar goed als moeders. In die tijd werd het vaak verwacht dat vrouwen thuis zouden blijven en zich bezighielden met huishoudelijke taken.
Beperkingen en mogelijkheden: eigen keuze in huwelijk (of celibaat), werken en verdienen van een inkomen, toegang tot opleiding (beperkt).

Examen Geschiedenis 2024 - De 7 werken van barmhartigheid

Christelijke traditie van hulp aan armen: Hongerigen voeden, dorstigen laven, naakten kleden, zieken verzorgen.
Bijstand aan de armen: volgens bepaalde criteria, zoals behoefte en omstandigheden.

Examen Geschiedenis 2024 - Omgaan met anders zijn in de vroegmoderne tijd

Oorzaken van reacties op anders zijn: onzekerheid, demografische, economische, politieke en culturele veranderingen, angst voor het onbekende.
Negatieve gevolgen van de reacties op de andersheid: strenge overheidsmaatregelen tegen afwijkend gedrag onder druk van de publieke opinie.
Waardige vs. onwaardige armen (onderscheid)

Examen Geschiedenis 2024 - Groepen en beschuldigingen

Landlopers, zigeuners, andersgelovigen en andersgeaarde mensen werden beschuldigd van criminaliteit, rampen, magische krachten of het verstoren van het huwelijksideaal.
Vooroordelen over groepen werden versterkt.

Examen Geschiedenis 2024 - Trans-Atlantische slavenhandel

Omstandigheden van de overtocht waren extreem: overvolle ruimtes, onhygiënische omstandigheden, ziektes en sterfte.

Examen Geschiedenis 2024 - Behandeling van slaven

Fysieke mishandeling: weigeren van eten, slagen met kolen, vastgeketend.
Psychologische impact: verlangen naar de dood.
Getuigenrollen op schepen (kapiteins, bemanningsleden, geneesheren, slaven): verschillende perspectieven op de omstandigheden.

### Examen Geschiedenis 2024 - Mondialisering

Handel over de hele wereld: goederen, ziekten, mensen, culturen, technologie.
Positieve gevolgen: nieuwe producten, ontdekkingen, afzetmarkten.
Negatieve gevolgen: oorlogen, geweld, slavenhandel, conflicten over handelsroutes.
Mercantilisme: nationale economie beschermen door export te stimuleren en import te beperken.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Test je kennis over de middeleeuwse opvattingen over heksen en hun vermeende overeenkomsten met de duivel. Dit examen behandelt belangrijke thema's zoals de oorsprong van hekserij, kenmerken van heksen, en de vervolgingen die plaatsvonden. Ontdek hoe klimaat en ziekte leidde tot de zoektocht naar zondebokken in deze intrigante periode.